Η λέξη «πολυπράγμων» που βλέπω να με χαρακτηρίζει ενίοτε μπορεί να έχει και αρνητική διάθεση: «Τι θέλει τώρα αυτός και ανακατέβεται σε όλα; Ταινίες. βιβλία, ιστoρία...». Ε, όχι και σε όλα. Σε ότι το ποιητικό. «Ποιητής δίψασες, ποιητής θα ξεδιψάσεις» γράφω κάπου.* Σε μια ανθρωπότητα όλο και ποιο στεγνή αρκεί ένα όνειρο για να ξεδιψάσεις.
Μου είπαν κάποτε να γράψω για τα πεζοδρόμια της Αθήνας. (Τ’ακούει η Δημαρχία;).
Αλλά ενώ το πεζοδρόμιο είναι λέξη ποιητική - τα ποιητικά πεζοδρόμια του Πικιώνη γύρω από την Ακρόπολη για παράδειγμα - τα περισσότερα πεζοδρόμια της πρωτεύουσας είναι θανατηφόρα.
Η ποίηση είναι ένα ευσεβές όνειρο. Όπως και η σοφία, θα έλεγε και ο Θεόφραστος.
Τα περισσότερα που γράφω στην αφετηρία τους είναι ονειρικά.
Κινηματογράφος, ιστορία της τέχνης και ότι είναι ιστορία που διατρέχει την μοίρα του ανθρώπου είναι όνειρο. Ότι είναι αθόρυβη έκπληξη. Και η μεγαλύτερη των εκπλήξεων είναι οι αθόρυβες «τρύπες της Ιστορίας». Εκεί θα ξεδιψάσεις.
Όταν μάθεις γιατί έγινε ο Πρώτος Παγκόσμιος, - που δεν διδάσκεται πουθενά. Ποιο κομμουνιστικό κράτος βοήθησε στο να γίνει κράτος και το Ισραήλ. Που δεν διδάσκεται πουθενά. Γιατί έγινε το Κυπριακό που γνωρίσαμε. Που δεν διδάσκεται πουθενά. Είναι μια πλούσια ανακάλυψη να μαθαίνεις το μυστικό της δολοφονίας του Κένεντι, το Γουότεργκεϊτ ή γιατί δεν δημοσιεύονται – ύστερα από 80 χρόνια! - οι συνομιλίες του Τσώρτσιλ με τον Ρούντολφ Ες που έφερε, το 1941, την πρόταση για ειρήνευση που ζητούσε ο Χίτλερ. Ένα μήνα πριν από την επίθεση στην Ρωσία...
Στο βιβλίο μου « Ο Κόσμος κατ΄εμέ» δεν ήταν δυνατό να αφηγηθώ όλα αυτά τα αναρίθμητα επεισόδια, ιστορικά ή μη.
Στην μακρά ζωή μου έχουν εισχωρήσει μερικά, άγνωστα λίγο ως πολύ, χάρη στις έρευνες για τις ταινίες μου και τα βιβλία μου. Μερικά άλλα χάρη σε μια αεικίνητη ζωή. Επεισόδια άγνωστα που ανήκουν σε γεγονότα πασίγνωστα. Που περιμένουν υπομονετικά να ανακαλυφθούν από τους ιστορικούς. Με τα ντοκουμέντα τους φυσικά.
Ντοκουμέντα Θα βρούμε πολλά στο βιιλίο του William Shirer «Η άνοδος και η πτώση του Τρίτου Ράϊχ» που είχα την τύχη να το διαβάσω. Πολλά άλλα, αποκαλυπτικά, θα βρούμε στο βιβλίο του Τσώρτσιλ για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως αποσπάσματα, για παράδειγμα. που προδίδουν το μίσος του για την ουδετερότητα του Μεταξά και του Παπάγου που δεν δέχονταν αγγλικά στρατεύματα στην Ελλάδα.
Ο Τσώρτσιλ αφηγείται και τις εντολές που έδινε για την αντιμετώπιση του κινήματος των ελληνικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής. Έχοντας απέναντί του, στον τοίχο του γραφείου του όπως λέει, το σχεδιάγραμμα με τα αντίσκηνα της Ελληνικής Ταξιαρχίας. Και έδινε την εντολή από πού να χτυπήσουν τα κανόνια!
Και δεν θα παραλείψω την πληροφορία που μας δίνει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Αντιπρόεδρος και Υπουργός Στρατιωτικών, στο Κάιρο, της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού, για την υπόσχεση του Τσώρτσιλ να επιστρέψει την Κύπρο στην Τουρκία αν αυτή, η πρώην σύμμαχος της Γερμανίας, παρέμενε ουδέτερη αυτή τη φορά.
Αντί να με πουν «πολυπράγμονα» θα μπορούσε να με πουν ιστοριογράφο. Τον «παππού» που αφηγείται ελεγμένες αλήθειες. Αυτό που ήταν ο Σάϊρερ (William Shirer), ανταποκριτής του του CBS στο Βερολίνο.
Όταν ο Χίτλερ κήρυξε τον πόλεμο στην Αμερική, γιατί αυτός τον κήρυξε (άλλη μια τρύπα της Ιστορίας) ο Σάϊρερ επέστρεψε στην Αμερική. Όταν οι Ρώσοι κατέλαβαν το Βερολίνο, ο Σάϊρερ έσπευσε να τρέξει στο Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας και να πάρει όσα περισσότερα ντοκουμέντα μπορούσε. Τα ντοκουμέντα αυτά είναι η ραχοκοκαλιά του βιβλίου του.
Για παράδειγμα μαθαίνουμε ότι ο Τσώρτσιλ είχε δίκιο όταν έλεγε στον Μεταξά ότι ο Χίτλερ δεν επρόκειτο να σεβαστεί την συμφωνία του για ουδετερότητα και ότι σκόπευε να υποτάξει και την Ελλάδα ούτως ή άλλως.
Τα τού Γουότεργκεϊτ και της αποπομπής του Νίξον από την Προεδρία θα τα βρείτε στο βιβλίο του Καθηγητή Στάνλεϊ Κάτλερ Καθηγητή της Ιστορίας. Ο Νίξον εκδιώχτηκε από το Κογκρέσο γιατί ανακαλύφθηκε η ενοχή του σε σειρά από κασέτες με μαγνητοφωνημένες όλες τις συνομιλίες του στον Λευκό Οίκο. Ο Κάτλερ κατάφερε να αποκτήσει 200 ώρες από τις 550 με τις αποκαλυπτικές συνομιλίες του Νίξον στο γραφείο του και τις έβγαλε σε βιβλίο.
Έτσι ανάμεσα στα άλλα μάθαμε και την επιστροφή, στον Νίξον προσωπικά, πολλών δολαρίων της Αμερικανικής Βοήθειας που είχε λάβει η ΚΥΠ. Τα δολάρια τα έφερνε ο Τομ Πάππας συνεργάτης της Χούντας και του Νίξον, για τον προεκλογικό αγώνα του τελευταίου!
Την απάτη θα την ανακαλύψει ο Έλληνας δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος και θα την δημοσιεύσει στην Ουάσιγκτον.
Την πολυτάραχη ζωή του Δημητριακόπουλου θα βρείτε στο φιλμ που γυρίσαμε στην Ουάσιγκτον με τον Άγγελο Κοβότσο ** και στο βιβλίο του James Barron “The Greek Connection». Μου το έχει στείλει αναζητώντας εκδότη στην Ελλάδα.
Όσο για τον Νίξον, τον υπεύθυνο της Επταετίας της Χούντας και το πώς ο Νίξον ανέβηκε στην πολιτική χάρη στα κάτασπρα δόντια του, θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.
Σ΄ έναν αδόκιμο ιστοριογράφο όπως εγώ, η τύχη τον ευλογεί ενίοτε με ανύποπτες πολιτικές συμπτώσεις.
Όλα τα κράτη δημοσιεύουν ακινδύνως τα απόρρητα αρχεία τους. Οπότε μπορώ κ’ εγώ να μιλήσω για μια άγνωστη πτυχή –της ελληνικής ιστορίας που ακολουθεί τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και και αφορά στον Στρατάρχη Παπάγο.
Δεν την έχω από τον ίδιο, του οποίου ήμουν διερμηνέας όσο κράτησε η στρατιωτική μου θητεία. Την έχω από μια σύμπτωση στην Αμερική, όπου σπούδαζα κινηματογράφο και....ιστοριογραφία!
Με καλεί να επισκεφτώ το σπίτι του στη εξοχή ένας φίλος ’Ελληνας αρχιτέκτονας. Ήταν ένα Σαββατοκύριακο του 1950. Στο γεύμα μου λέει ξαφνικά: Εκει που κάθεσαι καθόταν ο Στρατηγός Παπάγος!
Είναι άγνωστο αν ο Παπάγος πήγε κάποτε στην Αμερική. Και μάλιστα στη δεκαετία του 40. Είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς και είχε σταλεί στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Νταχάου. Όπου ήταν και ο Ζαχαριάδης!
Όταν τελείωσε ο πόλεμος οι Αμερικανοί έβαλαν τον Ζαχαριάδη σε ένα αεροπλάνο και τον έστειλαν στην Αθήνα στις 29 Μαΐου του 1945. Ο Παπάγος λέγεται ότι επέστρεψε τον Ιούλιο. Είναι φυσικό να υποθέσει κανείς ότι ο Αϊζενχάουερ μαθαίνοντας την απελευθέρωση του Έλληνα αρχιστρατήγου που νίκησε τους Ιταλούς στην Αλβανία και που είχε γεμίσει τα εξώφυλλα των περιοδικών στην Αμερική το 1941, τον κάλεσε στην Αμερική για ένα δυο μήνες.
Ο Παπάγος, που δεν αγαπούσε τους Άγγλους δέχτηκε την αμερικανική φιλοξενία. Και την ανταπέδωσε στην Ελλάδα την οποία κυβερνούσαν ουσιαστικά οι Αμερικανοί μετά την αποχώρηση των Άγγλων. (Δόγμα Τρούμαν, Σχέδιο Μάρσαλ κλπ).
Οι ελληνικές κυβερνήσεις ήταν αγγλόφιλες μέχρι την ορκωμοσία του Στρατάρχη πλέον Παπάγου, ενός Έλληνα Ντε Γκώλ που πήρε ακόμα και το όνομα του Ντεγκολικού κόμματος : Συναγερμός του Ελληνικού Λαού (Rassemblement du peuple français).
Η Αμερικανοφιλία του Παπάγου θα αποβιώσει μετά την αμερικανική προδοσία στο Κυπριακό. Και σε λίγο θα αποβιώσει και ο ίδιος.
* Ροβήρου Μανθούλη: «37 Ποιήματα» Εκδ. Γαβριηλίδη
** «Καιρός για ’Ήρωες»- Άγγελος Κοβότσος, Καλλιόπη Λεγάκη