Οι «Τρωάδες» του Θεόδωρου Τερζόπουλου από το Αρχαίο Θέατρο Δελφών στο ψηφιακό κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση

Η εβδομάδα είναι αφιερωμένη στον Κωνσταντίνο Καβάφη, καθώς στις 29 Απριλίου είναι η επέτειος γέννησης και θανάτου του.
Τρωάδες
Τρωάδες
@Andreas Simopoulos

Από τις 24 Απριλίου προστίθενται και άλλες παραγωγές στο ψηφιακό κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση, που ήδη φιλοξενεί έργα σπουδαίων δημιουργών και στοχαστών.

Έως την Κυριακή 26 Απριλίου, έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τους Όρνιθες του Αριστοφάνη που ανέβηκαν στην Επίδαυρο, σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου.

Το ίδιο βράδυ, την Κυριακή 26 Απριλίου στις 21:00, ταξιδεύουμε σε έναν άλλο υποβλητικό και συμβολικό τόπο, το Αρχαίο Θέατρο των Δελφών, όπου θα παρακολουθήσουμε σε YouTube live premiere τις διαπολιτισμικές Τρωάδες του Ευριπίδη, με τη μοναδική ματιά του Θεόδωρου Τερζόπουλου (η παράσταση θα παραμείνει στο κανάλι έως τις 6 Μαΐου).

Με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Το 2018, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος παρουσίασε για πρώτη φορά, στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών, μια παράσταση-διάβημα για την ανάγκη της συμφιλίωσης, στην οποία συμμετείχαν ηθοποιοί από διχοτομημένες πόλεις (Λευκωσία, Μόσταρ, Ιερουσαλήμ), καθώς επίσης από τη Συρία και την Ελλάδα, με τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη στον ρόλο της Εκάβης.

Τρωάδες
Τρωάδες
@Andreas Simopoulos

Στον συμβολικό τόπο των Δελφών, οι Τρωάδες αποτέλεσαν μια διαμαρτυρία για τον παραλογισμό, τη βία και τις φρικαλεότητες του πολέμου, καθώς κι ένα αίτημα για ειρήνη, αλληλεγγύη και ανθρωπισμό. Πρόθεση του σκηνοθέτη ήταν να λειτουργήσει η παράσταση ως διάβημα, αναδεικνύοντας το ζήτημα των διχοτομημένων πόλεων και της διαίρεσης των λαών, αλλά και την ανάγκη για συμφιλίωση, ανάγκη που γίνεται ακόμα πιο έκδηλη στην περίοδο εγκλεισμού που διανύουμε. Οι Τρωάδες του μας κάνουν άλλο ένα δώρο, την ανάδειξη του μαγικού τοπίου, αφού παρουσιάστηκαν με το φως της ημέρας και μόνο κατά το τελευταίο μέρος της παράστασης έγινε χρήση γενικού θεατρικού φωτισμού. Επιθυμία του σκηνοθέτη ήταν να ενσωματώσει στην παράσταση το μοναδικό ανάγλυφο του Δελφικού τοπίου, καθώς βυθίζεται μέσα από το σούρουπο στο σκοτάδι.

Το Σάββατο 25 Απριλίου, στις 21:00, μεταδίδεται μια σπάνια συνεργασία: η «Συγκατοίκηση» του Κωνσταντίνου Βήτα με το ARTéfacts ensemble το 2013, όταν η σύγχρονη μουσική και η pop-electronica «συγκατοίκησαν» στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.

Όταν τα ηχοχρώματα των φυσικών οργάνων ερωτεύονται την ευγενέστερη pop/dance/funk ποιητική, δημιουργείται μια σπάνια μεγάλη ρετροσπεκτίβα στη μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα.

Η γοητευτική επανασύνθεση μιας εικοσάχρονης μουσικής διαδρομής παρουσιάζεται από ένα χαρισματικό σύνολο, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, το 2013. Το ARTéfacts Ensemble αντικατέστησε τους υπολογιστές του Κωνσταντίνου Βήτα με τον φυσικό ήχο των ακουστικών οργάνων, απελευθερώνοντας τις ηλεκτρονικές μουσικές που αγαπήσαμε. Ο Κωνσταντίνος Βήτα, το ARTéfacts Ensemble, 20 μουσικοί, η Θεοδώρα Μπάκα και ένας MC συναντήθηκαν επί σκηνής σε ένα οπτικοακουστικό θέαμα, με απόλυτη ενορχηστρωτική ελευθερία, έξω από κάθε υποψία συμβατικότητας.

Στο κανάλι, από την Παρασκευή 24 Απριλίου, η Λενιώ Κακλέα με την τελευταία της δουλειά, Πρακτική Εγκυκλοπαίδεια, Αποκλίσεις, ανιχνεύει, μέσα από το σώμα, το κοινωνικό τοπίο της Ευρώπης, όπως ήταν λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία.

Η Λενιώ Κακλέα προσεγγίζει μια «διευρυμένη» έννοια της χορογραφίας μέσα από τις δουλειές της. Στη νέα της παράσταση, «Πρακτική Εγκυκλοπαίδεια, Αποκλίσεις», σε διεθνή συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2020 στη Μικρή Σκηνή, επικεντρώνεται, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος της, σε σωματικές, καθημερινές δραστηριότητες, κατασκευάζοντας ένα σύγχρονο πορτρέτο της Ευρώπης.

Η αφετηρία της έρευνας αυτής τοποθετείται το 2016, όταν η χορογράφος, πλαισιωμένη από συγγραφείς και αναλυτές/αναλύτριες, πραγματοποίησε 600 συνεντεύξεις, συλλέγοντας αφηγήσεις γύρω από τις συνήθειες, τις τελετουργίες και τα συναλλακτικά ήθη των συνεντευξιαζόμενων.

Για την παρουσίαση του εγχειρήματος στην Αθήνα, στη σκηνή αλλά και σε μορφή ηχητικής εγκατάστασης-αναγνωστηρίου, η Κακλέα μαζί με τρεις ακόμη γυναίκες περφόρμερ ανιχνεύει το τοπίο της Ευρώπης μέσα από τη διασπορά και διάδοση των χειρονομιών-σωματικών τεχνικών που υιοθετούνται από τους/τις πολίτες/κατοίκους της, λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία.

Ο Άρης Λάσκος και η Αναστασία Γιαννάκη ανεβάζουν έφηβους μαθητές στη σκηνή, στην παράσταση Λίγα Τετραγωνικά που παρουσιάστηκε στο Onassis Youth Festival 2019 και η οποία διαρκεί όσο περίπου μία σχολική ώρα, κατά την οποία το σώμα των εφήβων μπορεί να περιορίζεται σε λίγα τετραγωνικά, αλλά το μυαλό τους διανύει τεράστιες αποστάσεις.

Ο έφηβος μαθητής Λυκείου. Λίγο πριν τελειώσει το μάθημα, λίγο πριν βγει από την πόρτα του σχολείου, λίγο πριν τη μετάβαση στην ανώτερη εκπαίδευση, πριν τη ζωή μόνος του, πριν την ενηλικίωση. Ο έφηβος πριν την πόλη. Αυτή η στιγμή αγωνίας, όσο ο έφηβος (προ)ετοιμάζεται για το μεγάλο ταξίδι στη ζωή. Μια αναμέτρηση με τον εαυτό του, μια χαρτογράφηση της πορείας του έως εδώ, αλλά και μια κατάρτιση ενός «αρχιτεκτονικού» σχεδίου για το τι θα ακολουθήσει από εδώ και πέρα. Όσο –παράλληλα– διαρκεί μία σχολική ώρα. Άλλωστε, ενώ το σώμα του περιορίζεται σε λίγα τετραγωνικά, το μυαλό του ήδη διανύει τεράστιες αποστάσεις…

Προσωπικά κείμενα των μαθητών του 1ου και του 2ου ΕΠΑΛ Νέας Φιλαδέλφειας και αποσπάσματα από την ελληνική λογοτεχνία αρθρώνουν αυτή τη δαιδαλώδη διαδρομή, αυτό το ορμητικό τρέξιμο του εφήβου στα «λίγα τετραγωνικά»: της τάξης του, της γειτονιάς του, του δήμου του, της ζωής του έως τώρα.

Και επειδή το άγνωστο έλκυε πάντα τον άνθρωπο, επιλεγμένα παλαίτυπα βιβλία της Ωνασείου Βιβλιοθήκης γίνονται αφορμή για μια ιστορική ανάλυση των προσπαθειών εξερεύνησής του -από την αυγή των νεότερων χρόνων και με τελευταίο όριο τη μεγάλη πρόκληση του Διαστήματος- από καθηγητές Διαστημικής Φυσικής και Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στην εκδήλωση με τίτλο Η Έλξη του Αγνώστου.

Από τη Θούλη του Πυθέα έως τους μονόλιθους της «Οδύσσειας του Διαστήματος» και τον πλανήτη Solaris, το άγνωστο έλκυε πάντα και συνεχίζει να ελκύει τον άνθρωπο. Ποιες είναι οι κοινωνικές διαστάσεις της εξερεύνησης του αγνώστου ανά τους αιώνες; Με αφορμή επιλεγμένα παλαίτυπα βιβλία της Ωνασείου Βιβλιοθήκης, επιχειρείται μια ιστορική ανάλυση των προσπαθειών εξερεύνησής του, με τελευταίο όριο τη μεγάλη πρόκληση του Διαστήματος και του αποικισμού άλλων πλανητών. Μια ιστορική εξερεύνηση, από την αυγή των νεότερων χρόνων έως το σήμερα του διαστήματος, από τον Καθηγητή Διαστημικής Φυσικής του ΕΚΠΑ, Ιωάννη Δαγκλή, και τον Καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, Ευάνθη Χατζηβασιλείου.

Universal History Archive via Getty Images

Τέλος, αυτή η εβδομάδα είναι αφιερωμένη στον Αλεξανδρινό μας ποιητή, Κωνσταντίνο Καβάφη, καθώς στις 29 Απριλίου είναι η επέτειος γέννησης και θανάτου του. Βλέπουμε πώς έχουν προσεγγίσει τον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη πανεπιστημιακοί ερευνητές, μαθητές και καλλιτέχνες, μέσα από προγράμματα και δράσεις του Ιδρύματος Ωνάση και ανακαλύπτουμε στιγμές της ζωής του ποιητή. Από την Παρασκευή 24 Απριλίου μπορείτε να παρακολουθήσετε τον Daniel Mendelsohn σε μια συναρπαστική συζήτηση γύρω από τον Αλεξανδρινό ποιητή με τον Δημήτρη Παπανικολάου, να δείτε πώς συνδέεται το καβαφικό αρχείο με αρχεία άλλων λογοτεχνών του Μεσοπολέμου στο σεμινάριο Από το Καβαφικό Αρχείο στο Λογοτεχνικό Πεδίο του Μεσοπολέμου, να ανακαλύψετε πρωτότυπα εικαστικά έργα από τους Joana Hadjithomas & Khalil Joreige, Μαρία Βαρελά, Γιώργο Ταξιαρχόπουλο, Βασίλη Ψαρρά, εμπνευσμένα από το έργο του Καβάφη στους Εικαστικούς Διαλόγους 2013, να εμπνευστείτε από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Ο Καβάφης πάει σχολείο και οι δράσεις δεν σταματούν εδώ.

Ο Daniel Mendelsohn, πανεπιστημιακός, μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών και μεταφραστής στα αγγλικά του συνόλου του έργου του Κ.Π. Καβάφη, σε μια συζήτηση με τον Δημήτρη Παπανικολάου, λέκτορα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και εταίρο του κολλεγίου St. Cross, το 2014 στη Στέγη. Μια συναρπαστική συζήτηση γύρω από τον Αλεξανδρινό ποιητή, το πολυσχιδές, πολυδιάστατο έργο του και τη συνεχιζόμενη επίδρασή του. Η πολιτισμική και ιστορική μνήμη, η ελληνικότητα, ο ερωτισμός και η έννοια της ταυτότητας αποτελούν βασικούς άξονες της καβαφικής ποίησης και, βάσει αυτών, ο Daniel Mendelsohn μαζί με τον Δημήτρη Παπανικολάου διερεύνησαν τις παραμέτρους που καθιστούν το έργο του Αλεξανδρινού συμπαντικό.

Από το Καβαφικό Αρχείο στο Λογοτεχνικό Πεδίο του Μεσοπολέμου

Ο τρόπος που συνδέεται το καβαφικό αρχείο με αρχεία άλλων λογοτεχνών του Μεσοπολέμου ερευνάται σε αυτή την ομιλία. Μέσα από τα ίχνη του Καβάφη σε άλλα αρχεία (αφιερώσεις, επιστολές, αποκόμματα, βιβλία κ.λπ.) εξετάζεται η συγκρότηση του λογοτεχνικού πεδίου στην περίοδο του Μεσοπολέμου, καθώς και το συμβολικό κύρος που αποκτά σταδιακά η προσωπικότητα του ποιητή, όχι μόνο στην πνευματική ζωή της Αλεξάνδρειας, αλλά και στο αθηναϊκό λογοτεχνικό κέντρο.

Χριστίνα Ντουνιά: Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Συντονισμός: Γιάννης Παπαθεοδώρου

Δημοφιλή