Τις τελευταίες μέρες προβάλλονται στην τηλεόραση διαφημιστικά σποτ που αναδεικνύουν τη σημασία της Ελληνίδας μάνας σε σχέση με την ταυτότητα του αρσενικού στην Ελλάδα· το οιδιπόδειο σύμπλεγμα κυριαρχεί καταλυτικά στο στόρι, εφόσον το αφηγηματικό δίπολο των διαφημιστικών σποτ αφορά τη σχέση γιου και μάνας. Συνεχίζουν τη σύλληψη μιας παλαιότερης διαφημιστικής ιδέας, σύμφωνα με την οποία ο ανεξάρτητος φοιτητής γιος «φεύγει» από το σπίτι και αποκτά τη δυνατότητα για προσωπική διαχείριση του χρόνου, των καθηκόντων και της ψυχαγωγίας του, αλλά δεν απομακρύνεται καθόλου από το σπίτι· ανοίγει μια καταπακτή και κατεβαίνει στην κουζίνα της μάνας του, διότι ποιος θα του μαγειρεύει «γεμιστά»;
Σε μια πρόσφατη διαφήμιση, εταιρείας διανομής ενέργειας, ο γιος είναι αφανής· κυριαρχεί όμως το καμάρι της μαμάς για τον κανακάρη γιο που, που έχει αποφοιτήσει από το ΕΜΠ, έχει και μάστερ, και μάλιστα υποδεικνύει στην κοπέλα στην τηλεφωνική γραμμή να επιλέξει το τάδε πρόγραμμα, διότι ο γιος της ξέρει. Το μήνυμα είναι ακραιφνώς μεσαιωνικό ως αναιτιολόγητη αποδοχή μιας αυθαίρετης αλήθειας αλλά συνάμα μεταμοντέρνο, διότι η επιστημονική αλήθεια υπαγορεύεται από την εκάστοτε εργοδοσία του αφελούς μηχανικού γιου, την οποία μεταφέρει στη θολωμένη μαμά!
Σε άλλη διαφήμιση, αεροπορική εταιρείας, ο κακομοίρης γιος καλεί την ανήσυχη «μαμάκα» του, διότι είναι φοιτητής στο Βερολίνο, αλλά φέρεται ως ετοιμοθάνατος, με πυρετό 37,2ο C. Όταν ήμουν φοιτητής στο Παρίσι παιζόταν το φιλμ του Ζαν-Ζακ Μπενέξ «37,2ο C το πρωί» a.k.a «Μπέτι Μπλου» και τότε έμαθα ότι η θερμοκρασία 37,2ο C είναι ένδειξη ωορρηξίας στον κύκλο μιας γυναίκας. Σας βεβαιώνω ότι ο αξύριστος φοιτητής με τη θερμοφόρα και το θερμόμετρο δεν είχε ωορρηξία, περίμενε όμως την άφιξη της μάνας του να τον γιάνει!
Με τα καινοφανή στερεότυπα του αρσενικού μαλακοπίτουρα η ωριμότητα των αγοριών μας θα αργεί πάρα πολύ… Η μάνα θα καταφθάνει ως αχρείαστος Μεσσίας να σώζει την κατάσταση. Ο πατέρας μπορεί να σικτιρίζει, αλλά συνήθως φαίνεται να συμμερίζεται τα χαρακτηριστικά του ασπόνδυλου μαλάκιου που ανέπτυξε ο σερνικός γιος στο προστατευτικό βρακί της μαμάκας!
Υποθέτω ότι αυτές οι διαφημίσεις έχουν ευρεία αποδοχή από τους νεοέλληνες καταναλωτές, εφόσον το «οιδιπόδειο πνεύμα» τους εμπλουτίζεται διαρκώς με καινούργιες αφηγήσεις. Αναγνωρίζω το ευφάνταστο της ιδέας και της πρωτοτυπίας, αλλά τέτοιες διαφημίσεις έχουν απήχηση σε λαούς όπως οι Έλληνες και οι Τούρκοι, ίσως και οι Ιταλοί του Νότου, οι Αιγύπτιοι, οι Λιβανέζοι, οι Παλαιστίνιοι, οι Γάλλοι της Κορσικής, οι Βάσκοι, οι Ίβηρες του Νότου… Φαίνεται λοιπόν ότι ο εκμοντερνισμός της Ελλάδας θα αργήσει. Οι τεχνοκράτες Γερμανοί μεταρρυθμιστές θάρρεψαν προ δεκαετίας ότι με 2-3 μνημόνια και με πλάνα τετραετίας θα μας συμμόρφωναν στον προτεσταντισμό τους και θα μας χωρούσαν στον αξιακό κορσέ της δικής τους νοοτροπίας και συμπεριφοράς.
Υποθέτω ότι μέχρι να αποκτήσουν τα παιδιά μας -αγόρια και κορίτσια- την απαραίτητη ωριμότητα της χειραφέτησης, που εκπορεύεται από μια επιλογή αυτοδιάθεσης και ανεξαρτησίας θα έχουμε στα διπλανά δωμάτια ή σε όμορα διαμερίσματα τους κανακάρηδες και τις πριγκιπέσες μας να αποζητούν του κισσού το πλάνο ψήλωμα σε ξένα αναστυλώματα δεμένο.
Κώστας Θεολόγου
Ο Κώστας Θεολόγου διδάσκει στο ΕΜΠ και στο ΕΑΠ
cstheol@mail.ntua.gr