Όλο και περισσότερες χώρες εξετάζουν το ενδεχόμενο να θεσπίσουν νομοθεσία που να καθιστά την «οικοκτονία» έγκλημα, με το Μεξικό να είναι μια από τις τελευταίες, όπου οι πολιτικοί προσπαθούν να αποτρέψουν την περιβαλλοντική ζημία και να αποδόσουν δικαιοσύνη στα θύματά της, ποινικοποιώντας την.
Ενώ η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι αδίκημα αστικού δικαίου στις περισσότερες χώρες, η αναγνώριση της οικοκτονίας αναγάγει τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις περιβαλλοντικής καταστροφής σε έγκλημα, επισύροντας ως αδίκημα πια του ποινικού δικαίου και τις αντίστοιχες ποινές.
Ο ορισμός της «οικοκτονίας»
Το νέο μεξικανικό νομοσχέδιο προβλέπει την ποινικοποίηση «κάθε παράνομης ή αδικαιολόγητης πράξης που διαπράττεται με γνώση ότι υπάρχει σημαντική πιθανότητα σοβαρής, είτε εκτεταμένης, είτε μακροχρόνιας ζημίας στο περιβάλλον».
Οι ποινές με τις οποίες θα έρχεται αντιμέτωπος όποιος κρίνεται ένοχος του παραπανω αδικήματος φτάνουν ως και τα 15 χρόνια κάθειρξη, ενώ το πρόστιμο θα ανέρχεται εώς και στα 1.500 πέσος (περίπου 83 ευρώ) την ημέρα.
Το μεξικανικό νομοσχέδιο χρησιμοποιεί έναν ορισμό της οικοκτονίας που αναπτύχθηκε από μια διεθνή ομάδα νομικών εμπειρογνωμόνων το 2021. Ο ορισμός προοριζόταν κυρίως να υιοθετηθεί από το διεθνές ποινικό δικαστήριο μέσω της τροποποίησης του καταστατικού της Ρώμης, πράγμα που αποτελούσε τον βασικό στόχο του Ιδρύματος Stop Ecocide Foundation. Πλέον ο όρος χρησιμοποιείται στη νομοθεσία και σε εθνικό επίπεδο.
Ποια κράτη ποινικοποίησαν την οικοκτονία- Ποια προσπαθούν να ακολουθήσουν
Μόνο λίγα κράτη σε όλο τον κόσμο έχουν ποινικοποιήσει την οικοκτονία, όπως το Βιετνάμ, η Ουκρανία και η Ρωσία. Η Εισαγγελεία της Ουκρανίας διερευνά ήδη μια πιθανή υπόθεση οικοκτονίας κατά της Ρωσίας για τη διάρρηξη του φράγματος Νόβα Καχόβκα..
H Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εισήγαγε την οικοκτονία στη νομοθεσία της, το 2021, αν και η διατύπωση στο νόμο δεν είναι τόσο ισχυρή όσο ήλπιζαν οι ακτιβιστές ότι θα είναι. Μια υπόθεση που αναμένεται να δημιουργήσει «δικαστικό προηγούμενο» για τις υπόλοιπες που θα ακολουθήσουν και αφορά χημικές ουσίες, βρίσκεται προς το παρόν στα δικαστήρια.
Παρόμοια νομοσχέδια έχουν υποβληθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Κάτω Χωρών. Το Βέλγιο είναι έτοιμο να ολοκληρώσει τη δική του νομοθετική εκδοχή, ενώ το καταλανικό κοινοβούλιο ηγείται των προσπαθειών για την ποινικοποίηση της οικοκτονίας στο πλαίσιο του ευρύτερου ισπανικού ποινικού κώδικα.
Στη Σκωτία βουλευτές προσπαθούν να εισαγάγουν νομοσχέδιο για την ποινικοποίηση της οικοκτονίας και μια δημόσια διαβούλευση πρόκειται να ξεκινήσει γι′ αυτό το θέμα από το φθινόπωρο του 2023.
Στη Βραζιλία, όπου η αποψίλωση των τροπικών δασών του Αμαζονίου έχει επανειλημμένα χαρακτηριστεί ως έγκλημα, το κόμμα PSOL υπέβαλε πρόσφατα στο Κογκρέσο νομοσχέδιο για την οικοκτονία. Άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Αργεντινή και η Χιλή, έχουν επίσης εκδηλώσει αυξανόμενο ενδιαφέρον.
Ο Ροντρίγκο Λέντο, διευθυντής του Stop Ecocide Americas και μέλος της ομάδας που ανέπτυξε τον ορισμό της οικοκτονίας, τόνισε ότι όλα αυτά τα νομοσχέδια απαιτούν προς το παρόν την έγκριση του κοινοβουλίου και είναι ελάχιστα αυτά που έχουν την υποστήριξη του κυβερνώντος κόμματος.
Κατά τη διάρκεια μιας ισλανδικής κοινοβουλευτικής έρευνας νωρίτερα αυτό το έτος σχετικά με το αν η χώρα πρέπει να αναγνωρίσει την οικοκτονία, η πρωθυπουργός, δήλωσε στους βουλευτές ότι η κυβέρνησή της παρακολουθεί τις εργασίες για ένα διεθνές νομικό πλαίσιο για την οικοκτονία «πολύ στενά».
Τον Ιανουάριο του 2023, η κοινοβουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο καλούσε τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τους νόμους τους ώστε να κωδικοποιήσουν το έγκλημα της οικοκτονίας.
Η Τζότζο Μέτα, συνιδρύτρια και εκτελεστική διευθύντρια της Stop Ecocide International, δήλωσε ότι το ενδιαφέρον για την ιδέα της ποινικοποίησης της οικοκτονίας έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Πιστεύει επιπλέον, ότι η ευρύτητα του νομικού ορισμού, ο οποίος επικεντρώνεται στις περιβαλλοντικές συνέπειες και όχι σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, ήταν πολύ χρήσιμη, καθώς δεν δείχνει με το δάχτυλο κάποιον τομέα ή κάποια εταιρεία. Εκτός αυτού τον καθιστά ανθεκτικό και στο μέλλον έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει πολλές πιθανές περιπτώσεις, αφού δεν μπορούμε πια να ξέρουμε από χρόνο σε χρόνο με το ρυθμό των εξορύξεων τι άλλο θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε, όπως είπε χαρακτηριστικά.
Η κίνηση για την ποινικοποίηση της οικοκτονίας στο Μεξικό έρχεται την ώρα που η κυβέρνηση της χώρας αντιμετωπίζει επικρίσεις για το τεράστιο έργο του τρένου Μάγια, το οποίο απειλεί τις κοινότητες των ιθαγενών και θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές περιβαλλοντικές ζημιές.
Το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο έχει ως στόχο την αναβάθμιση των χειρότερων εγκλημάτων σε διεθνές επίπεδο και όχι την επινόηση νέων εγκλημάτων. Και καθώς όλο και περισσότερες εθνικές κυβερνήσεις αρχίζουν να μιλούν για την οικοκτονία, όλο και περισσότερα κράτη αρχίζουν να ακούνε σε διεθνές επίπεδο.
Πηγή: Guardian