Πόσα αλλάζουν μέσα σε ένα χρόνο. Όταν ξεκίνησε η πανδημία, το BBC μίλησε σε ορισμένους οικονομολόγους για να δει τι συνέβαινε στην οικονομία των ΗΠΑ. Τώρα, ένα χρόνο μετά, μίλησαν με στους ίδιους ειδικούς για να δουν πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα και τι προσέχουν για το μέλλον.
Εκείνη την εποχή, όλοι είπαν ότι η χώρα θα είναι σε καλύτερη κατάσταση από εκείνη με την οικονομική ύφεση του 2008.
Αλλά είχαν επίσης κάποιες ανησυχίες σχετικά με το ποια θα ήταν η παρέμβαση των κυβερνήσεων και πόσο αποτελεσματικό θα ήταν το πρόγραμμα εμβολιασμού.
Πρόβλεψη: Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παρέμβουν
Όταν η πανδημία έπληξε σκληρά τις ΗΠΑ την άνοιξη του 2020, όλα σταμάτησαν.
Σε ένα μήνα, 17 εκατομμύρια Αμερικανοί έχασαν τη δουλειά τους και το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 2,15 δισ. δολάρια.
Η χώρα δεν είχε δει τέτοια κατάρρευση των οικονομικών της στοιχείων από την οικονομική κρίση του 2008.
Και όπως κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έπρεπε να δράσει γρήγορα για να αποφύγει περαιτέρω ζημιές, λέει ο Τοντ Κνοουπ, οικονομολόγος που ερευνά την ιστορία της ύφεσης στο Κορνέλ.
Όταν το BBC μίλησε με τον κ. Knoop τον περασμένο Ιούνιο, ήταν αισιόδοξος ότι οι κυβερνητικές δαπάνες και η νομισματική πολιτική θα εμπόδιζαν την πλήρη οικονομική κατάρρευση.
Τι συνέβη τελικά:
Η πρόβλεψη του κ. Κνοουπ ήταν σωστή. Το Κογκρέσο πέρασε μια σειρά πακέτων βοήθειας αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Πιστεύει ότι αυτές οι ενισχύσεις, οι οποίες περιελάμβαναν άμεσες πληρωμές σε Αμερικανούς και εκτεταμένα επιδόματα ανεργίας, βοήθησαν πολλούς ανθρώπους να κρατηθούν όρθιοι ακόμα και όταν ήταν εκτός εργασίας.
«Σε σχεδόν κάθε παράγοντα, τα πράγματα έχουν αποδειχθεί καλύτερα από το χειρότερο σενάριο, και αυτό είναι υπέροχο», λέει ο κ. Κνοουπ τώρα.
Το ΑΕΠ ανέκαμψε, 6,4% τους πρώτους τρεις μήνες του έτους.
Ενώ το ποσοστό ανεργίας είναι ακόμα υψηλότερο από ό, τι ήταν πριν από την πανδημία, περίπου 15 εκατομμύρια Αμερικανοί επέστρεψαν στη δουλειά, κάτι που είναι επίσης καλό.
Τον περασμένο Ιούνιο, ο Κάμπελ Χάρβι, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Duke, εξομοίωσε την πανδημία με έναν τυφώνα, ο οποίος σαρώνει επιχειρήσεις και σπίτια αδιάκριτα.
Ακόμη και με κρατική βοήθεια, πολλές μικρές επιχειρήσεις έχουν υποστεί ζημιές ή δυσκολεύονται, λέει, και αυτό θα αφήσει το σημάδι του στην οικονομία στο σύνολό της.
«Δεν γίνονται πρωτοσέλιδα - δεν τους έχετε ακούσει ποτέ, μπορεί να είναι μια επιχείρηση δύο ατόμων, αλλά και αυτό είναι ζημιά», λέει.
Πρόβλεψη: Ορισμένες βιομηχανίες δεν θα τα κατάφεραν
Κατά τη διάρκεια των πρώτων lockdown την περασμένη άνοιξη, ο κ. Κνοουπ έλεγε ότι οι βιομηχανίες που face-to-face πελάτες -όπως ταξίδια και κάποια είδη λιανικού εμπορείου- θα είχαν θέμα επιβίωσης, ενώ άλλοι θα προσαρμόζονται ευκολότερα στη νέα κανονικότητα.
Τι πραγματικά συνέβη:
Και έπεσε μέσα -η πανδημία δημιούργησε πολλά προβλήματα σε ορισμένες βιομηχανίες και ενίσχυσε άλλες. Επωφελήθηκαν οι μεταφορές, αλλά και οι τεχνολογικές εταιρείες που παρέδωσαν προϊόντα ή υπηρεσίες στα σπίτια των ανθρώπων – όπως Amazon, Netflix και Shopify.
Η Amazon τριπλασίασε τα κέρδη της κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κάνοντας τον προσωπικό πλούτο του ιδρυτή της Τζεφ Μπέζος να αυξηθεί στα 202 δισ. δολάρια.
Την ίδια στιγμή, ολόκληρες βιομηχανίες όπως ο τουρισμός, η εστίαση και οι επιβατικές μεταφορές σημείωσαν εκτεταμένη κατάρρευση, με εκατομμύρια εταιρείες ακόμη να μην λειτουργούν.
Η National Restaurant Association αναφέρει ότι η βιομηχανία τους έχασε 115 δισ. δολάρια σε πωλήσεις συγκρίνοντας τις πωλήσεις του 2020 με το 2019, ενώ η αεροπορική βιομηχανία έχει λάβει περίπου 55 δισ. δολάρια σε επιχορηγήσεις από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Πρόβλεψη: Η οικονομία θα ανακάμψει με το εμβόλιο
Όταν ο Dow Jones έπεσε σχεδόν 3.000 μονάδες σε μία μέρα στις 16 Μαρτίου 2020, πολλοί πανικοβλήθηκαν.
Αλλά ο κ. Χάρβι προέβλεψε ότι μόλις εμφανιστούν βιώσιμα εμβόλια, η οικονομία θα ανακάμψει.
«Υπάρχει φως στο τέλος του τούνελ και αυτό το φως έρχεται από το εμβόλιο», είπε.
Τι πραγματικά συνέβη:
Η Wall Street επανέκαμψε.
Η χρηματιστηριακή αγορά έκανε ρεκόρ προς τα πάνω μετά τα χαμηλά εκείνου του Μαρτίου, με τον Dow Jones να έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε ένα χρόνο, φθάνοντας στο υψηλό όλων των εποχών των 34.200.67 πόντων στις 16 Απριλίου, όταν σχεδόν το 40% των Αμερικανών είχε λάβει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου.
Κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει μια νέα ύφεση θα ήταν αν οι νέες μεταλλάξεις αποδειχθούν ανθεκτικές στα εμβόλια ή εάν υπήρχε πρόβλημα στη χορήγηση των εμβολίων.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Χάρβι ασκεί κριτική για το γεγονός ότι η δύση έχει πάρει όλα τα εμβόλια, ενώ άλλες χώρες ακόμα περιμένουν, τονίζοντας ότι δίνεται η δυνατότητα στον ιό να υπάρχει και να μεταλλάσσεται.
«Δεν υπάρχουν σύνορα όταν πρόκειται για πανδημία», λέει.
«Είναι παγκόσμια και όσο περισσότερο καθυστερεί ο εμβολιασμός, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα υπάρχει να προκύπτουν αυτές οι μεταλλάξεις που είναι πολύ πιο μεταδοτικές και πολύ πιο θανατηφόρες».
Τι θα επακολουθήσει;
Ενώ τόσο ο Χάρβι όσο και ο Κνόουπ πιστεύουν ότι η οικονομία έχει σημειώσει ισχυρή ανάκαμψη, έχουν επίσης ανησυχίες για το μέλλον.
«Μερικοί από αυτούς τους κινδύνους είναι μεγαλύτεροι σήμερα από ό, τι πριν από ένα χρόνο, και αυτό με οδηγεί στο να είμαι επιφυλακτικός για το μέλλον», λέει ο Χάρβι.
Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες του είναι ο κίνδυνος απρόσμενου πληθωρισμού, όχι απαραίτητα βραχυπρόθεσμα, αλλά τα επόμενα χρόνια.
Όταν οι κυβερνήσεις δανείζονται χρήματα για να δώσουν στην οικονομία πρόσθετες ενισχύσεις, όπως έχουν κάνει, μπορεί να προκαλέσει αύξηση τόσο στα επιτόκια όσο και στις τιμές των κοινών αγαθών.
«Ο κόσμος πιστεύει ότι μπορεί απλά να ξοδεύει και να μην υπάρχει συνέπεια -υπάρχει συνέπεια, απλώς πηγαίνει στα παιδιά και τα εγγόνια μας», προειδοποιεί.
Για τον Κνόουπ, η μεγάλη ανησυχία αφορά στην άνιση οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Μερικοί πλούτισαν, ενώ άλλοι πείνασαν.
«Ποτέ δεν θα περίμενα το χρηματιστήριο να ανέβει τόσο ψηλά, ούτε τα ακίνητα -άνθρωποι που είχαν πλούτο πριν τον Covid τα έχουν πάει πολύ, πολύ καλά».
Από την άλλη, πολλοί χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι στον κλάδο των υπηρεσιών έχουν δει τις δουλειές τους να χάνονται ή να μειώνονται οι ώρες τους, ή εάν είναι απαραίτητοι έπρεπε να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλειά τους για να πάνε στη δουλειά.
Αυτή η διευρυνόμενη ανισότητα είναι κακή είδηση0 για την οικονομία, λέει ο Κνόουπ, διότι επηρεάζει αρνητικά πολλές πτυχές της κοινωνίας μας, όπως η υγεία, ο πλούτος, η εκπαίδευση και το έγκλημα.
«Η ανισότητα κάνει κακό στην οικονομική ανάπτυξη – κάνει κακό στην οικονομική ανάπτυξη σήμερα, κάνει κακό στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα που σημαίνει χειρότερη οικονομική ανάπτυξη στο μέλλον», λέει.