Ενα βίντεο-ντοκουμέντο από τις επιθέσεις εναντίον τάνκερ που σημειώθηκαν την Πέμπτη στον κόλπο του Ομάν έδωσαν στη δημοσιότητα οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι απεικονίζει Ιρανούς να αφαιρούν νάρκη από ένα ιαπωνικό δεξαμενόπλοιο.
ΠΟΙΟΣ ΦΥΛΑΕΙ ΤΑ ΣΤΕΝΑ;
Η απάντηση του Ιράν: «Οι Αμερικανοί βρήκαν βολικό να μας κατηγορήσουν»
Σύμφωνα με τους Αμερικανούς, στο βίντεο καταγράφονται στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης, επίλεκτου σώματος των ένοπλων δυνάμεων του Ιράν, καθώς προσεγγίζουν το ένα από τα δύο πετρελαιοφόρα πλοία που δέχθηκαν επίθεση - το M/V Kokuka Courageous - και κατόπιν αφαιρούν μια μαγνητική νάρκη που δεν είχε εκραγεί από το πλευρό του κύτους του τάνκερ.
Το φως της δημοσιότητας είδε και μια φωτογραφία, που φέρεται να δείχνει τη νάρκη πάνω στο πλοίο πριν απομακρυνθεί.
«Στις 16:10 τοπική ώρα ένα περιπολικό πλοίο κλάσης Γκαστί του σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης προσέγγισε το M/T Kokuka Courageous και παρατηρήθηκε και βιντεοσκοπήθηκε καθώς απομάκρυνε μια μαγνητική νάρκη που δεν είχε εκραγεί», ανέφερε ο πλοίαρχος του αμερικανικού ΠΝ Μπιλ Ερμπαν σε ανακοίνωση του την οποία διένειμε ηλεκτρονικά, προσθέτοντας «το βίντεο επισυνάπτεται».
Στην ύπαρξη αυτού του βίντεο είχε αναφερθεί λίγες ώρες νωρίτερα Αμερικανός αξιωματούχος που μίλησε υπό τον όρο να μην κατονομαστεί στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
«Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει στην κατοχή της βίντεο στο οποίο εικονίζονται στελέχη των ένοπλων δυνάμεων του Ιράν καθώς απομακρύνουν αυτήν που η Ουάσινγκτον πιστεύει πως ήταν μαγνητική νάρκη που δεν είχε εκραγεί από το πλάι του κύτους ιαπωνικού δεξαμενόπλοιου που δέχθηκε επίθεση χθες Πέμπτη στον Κόλπο του Ομάν, δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος.
Διαψεύδει το Ιράν
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ, υποστήριξε ότι οι κατηγορίες των ΗΠΑ εναντίον της χώρας του όσον αφορά τις επιθέσεις στον Κόλπο του Ομάν εναντίον δύο δεξαμενόπλοιων εντάσσονται στη «διπλωματία της δολιοφθοράς» που ασκείται από αυτήν που αποκάλεσε «Ομάδα Β», η οποία κατ′ αυτόν συμπεριλαμβάνει τον Τζον Μπόλτον, τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας της αμερικανικής προεδρίας.
«Το γεγονός ότι αμέσως οι ΗΠΑ έσπευσαν να διατυπώσουν κατηγορίες εναντίον του Ιράν - χωρίς ούτε ίχνος πραγματικής ή περιστασιακής απόδειξης - κάνει επαρκώς σαφές ότι η Ομάδα Β προχωρά στο Σχέδιο Β: τη διπλωματία της δολιοφθοράς, στην οποία συμμετέχει ο Σίνζο Αμπε, και τη συγκάλυψη της οικονομικής τρομοκρατίας [των ΗΠΑ] σε βάρος του Ιράν», ανέφερε ο Ζαρίφ σε ανάρτηση στο Twitter.
Ο Ζαρίφ έχει υποστηρίξει επανειλημμένα ότι ο Μπόλτον, που χαρακτηρίζεται εδώ και χρόνια ως «γεράκι» έναντι του Ιράν, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν επιδιώκουν να σύρουν την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ σε μια ένοπλη σύρραξη με την Ισλαμική Δημοκρατία.
Οι αμερικανικές ενέργειες συνιστούν απειλή για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, δήλωσε από πλευράς του ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχανί, σε ηγέτες ενός μπλοκ χωρών με θέμα την ασφάλεια που περιλαμβάνει τη Ρωσία και την Ινδία. Ο Ρουχανί δεν αναφέρθηκε στις επιθέσεις, αλλά επικέντρωσε την κριτική του στην απόσυρση του Τραμπ από την πυρηνική συμφωνία, προσθέτοντας ότι το Ιράν συνεχίζει να την τηρεί.
Το Ιράν επανέλαβε ότι αυτό έχει την ευθύνη για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στο Στενό του Ορμούζ, μετέδωσε η ιρανική κρατική ραδιοφωνία, προσθέτοντας πως οι κατηγορίες εναντίον της Τεχεράνης για τις επιθέσεις εναντίον δύο δεξαμενόπλοιων στον Κόλπο του Ομάν προκαλούν πολύ έντονη ανησυχία.
«Είμαστε αρμόδιοι για τη διατήρηση της ασφάλειας στο Στενό και διασώσαμε τα πληρώματα των δεξαμενόπλοιων που δέχθηκαν επίθεση μέσα στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα (...). Οι κατηγορίες του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ (Μάικ) Πομπέο εναντίον του Ιράν προκαλούν έντονη ανησυχία», τόνισε ο εκπρόσωπος της ιρανικής διπλωματίας Αμπάς Μουσαβί, κατά την πηγή αυτή.
Διεθνής ανησυχία
Οι ΗΠΑ κατηγόρησαν και ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το Ιράν ότι είναι υπεύθυνο για τις επιθέσεις. ’Ολα τα στοιχεία δείχνουν το Ιράν, δήλωσε ο Αμερικανός πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη Τζόναθαν Κόεν, απευθυνόμενος στους δεκατέσσερις ομολόγους του στο ΣΑ κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του κορυφαίου οργάνου του ΟΗΕ που συγκλήθηκε κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ. Ο διπλωμάτης επισήμανε κυρίως πόσο «προηγμένες» ήταν οι βόμβες που χρησιμοποιήθηκαν και αναφέρθηκε στον τύπο τους, ανέφεραν διπλωμάτες.
«Το Ιράν απορρίπτει κατηγορηματικά τις αβάσιμες κατηγορίες των ΗΠΑ και τις καταδικάζει με τον πλέον σθεναρό τρόπο», απάντησε η ιρανική διπλωματική αποστολή στα Ηνωμένα Εθνη με ανακοίνωση που δημοσιοποίησε, προσάπτοντας «πολεμοκάπηλη» ρητορεία στην αμερικανική κυβέρνηση.
Νωρίτερα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο είχε τονίσει ότι «η κυβέρνηση των ΗΠΑ εκτιμά πως η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι υπεύθυνη για τις σημερινές (σ.σ. χθεσινές) επιθέσεις στη θάλασσα του Ομάν».
Ολες οι χώρες-μέλη του ΣΑ εξέφρασαν την ανησυχία τους για την κλιμάκωση της έντασης, αλλά δεν ελήφθη κάποια απόφαση. Οι πρεσβευτές αρκετών κρατών-μελών, ανάμεσά τους ο Μανσούρ αλ Οτάιμπι, ο πρεσβευτής του Κουβέιτ —της χώρας που ασκεί τον τρέχοντα μήνα την προεδρία του ΣΑ— τάχθηκαν υπέρ του να διενεργηθεί «ανεξάρτητη έρευνα» για τις νέες επιθέσεις. Η Ρωσία υπογράμμισε από την πλευρά της ότι ουδείς «πρέπει να σπεύσει να εξαγάγει συμπεράσματα», σύμφωνα με μια διπλωματική πηγή.
Νέο αντιτορπιλικό στέλνουν οι ΗΠΑ
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις ένα ακόμη αμερικανικό αντιτορπιλικό διατάχθηκε να πλεύσει προς τον Κόλπο του Ομάν.
Το μεικτό διοικητήριο που είναι αρμόδιο για την περιοχή της Μέσης Ανατολής (USCENTCOM) ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι το αντιτορπιλικό USS Mason ήδη πλέει προς το σημείο όπου φέρονται να διαπράχθηκαν οι επιθέσεις.
Ηδη, το αντιτορπιλικό USS Bainbridge βρίσκεται σε στενή επαφή με το δεξαμενόπλοιο M/V Kokuka Courageous, που έχει υποστεί ζημιά, και δεν πρόκειται να ανεχθεί καμία απόπειρα επέμβασης, προστίθεται στην ανακοίνωση.
Οι ΗΠΑ δεν επιδιώκουν να εμπλακούν σε νέα ένοπλη σύρραξη στη Μέση Ανατολή, αλλά θα υπερασπίσουν τα συμφέροντά τους, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, διεμήνυσαν οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.
Στο μεταξύ οι Ηνωμένες Πολιτείες συζητούν με τους συμμάχους τους διάφορες επιλογές για το πώς θα προστατεύσουν τη διεθνή ναυσιπλοΐα. Δύο αξιωματούχοι, που μίλησαν σε μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων ζητώντας να παραμείνουν ανώνυμοι, είπαν ότι οι ΗΠΑ θέλουν να διασφαλίσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στα Στενά του Χορμούζ αλλά και ότι δεν θα διαταραχθεί το διεθνές εμπόριο.
«Δεν διαφωνεί» η Σαουδική Αραβία
Η Σαουδική Αραβία συμφωνεί με τις ΗΠΑ ότι το Ιράν βρισκόταν πίσω από τις φερόμενες επιθέσεις εναντίον δύο δεξαμενόπλοιων, όπως δήλωσε ο Σαουδάραβας υφυπουργός Εξωτερικών Αντελ αλ Τζουμπέιρ.
«Δεν έχουμε κανέναν λόγο να διαφωνήσουμε με τον υπουργό Εξωτερικών» των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, δήλωσε ο Τζουμπέιρ στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN. «Το Ιράν έχει ιστορικό τέτοιων ενεργειών», πρόσθεσε.
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα: «Μείζονα και επικίνδυνη κλιμάκωση»
Οι επιθέσεις εναντίον δεξαμενόπλοιων στον Κόλπο του Ομάν και σε ένα αεροδρόμιο της Σαουδικής Αραβίας αποτελούν μια «μείζονα και επικίνδυνη κλιμάκωση», η οποία απαιτεί η διεθνής κοινότητα να σπεύσει να περιφρουρήσει την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια, υποστήριξε ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Ανουάρ Γκάργκας μέσω Twitter.
Χρειάζεται «σοφία» και να αναληφθεί «από κοινού η ευθύνη» προκειμένου να «προληφθεί η περαιτέρω κλιμάκωση», πρόσθεσε ο επικεφαλής της διπλωματίας των ΗΑΕ.
Αγωνία στις αγορές - Από το Στενό του Ορμούζ διέρχεται το 30% του παγκόσμιου πετρελαίου
Οι επιθέσεις προκάλεσαν άλμα στις τιμές του πετρελαίου κι εγείρουν νέες ανησυχίες για την ασφάλεια των πλοίων που διαπλέουν το Στενό του Ορμούζ, έναν μήνα αφότου άλλα τέσσερα δεξαμενόπλοια χτυπήθηκαν στην ίδια περιοχή.
Το Στενό του Ορμούζ, δίαυλος ζωτικής σημασίας για τη ναυτιλία που συνδέει τους πετρελαιοπαραγωγούς της Μέσης Ανατολής με τις αγορές στην Ασία, την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική κι όχι μόνο, βρίσκεται στο επίκεντρο των εντάσεων της περιοχής για δεκαετίες.
Οι επιθέσεις στα τάνκερ δεν στοίχισαν καμία ανθρώπινη ζωή, αλλά προκάλεσαν αναταραχή που θα μπορούσε να πλήξει το διεθνές εμπόριο πετρελαίου.
«Πριν από λίγο καιρό, η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύτηκε μόνο και μόνο επειδή περίπου ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα δεν προσφερόταν στην αγορά εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη. Μέσω του Στενού του Ορμούζ μεταφέρονται καθημερινά πάνω από 15 φορές μεγαλύτερες ποσότητες» εξήγησε ο Εουτζέν Βάινμπεργκ, επικεφαλής αναλυτής της Commerzbank.
Τα τελευταία χρόνια, εκπρόσωποι του Ιράν έχουν απειλήσει επανειλημμένα να σφραγίσουν τη θαλάσσια διαδρομή. Η Lloyd’s του Λονδίνου χαρακτήρισε τον Περσικό Κόλπο και τμήματα του Κόλπου του Ομάν περιοχές υψηλού κινδύνου μετά τις επιθέσεις στα μέσα Μαΐου. Ο Βάινμπεργκ αναμένει ότι ο αριθμός των μεταφορών μέσω των Στενών θα μειωθεί. Αυτό θα σήμαινε λιγότερη προσφορά, υψηλότερες τιμές.
Το Στενό του Ορμούζ και η σημασία του
Το Στενό του Ορμούζ είναι ο θαλάσσιος δίαυλος χωρίζει το Ιράν και το Ομάν, συνδέοντας τον Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν και την Αραβική Θάλασσα. Το στενότερο σημείο στο Στενό έχει πλάτος 33 χιλιομέτρων, αλλά η δίοδος ναυσιπλοΐας έχει πλάτος μόλις τρία χιλιόμετρα προς κάθε κατεύθυνση.
Η αμερικανική Υπηρεσία Ενεργειακής Πληροφόρησης εκτιμά ότι 18,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα του πετρελαίου που μεταφέρεται διά θαλάσσης πέρασαν από τη δίοδο αυτή το 2016. Αυτό είναι περίπου το 30% του αργού και άλλων προϊόντων πετρελαίου σε υγρή μορφή που μεταφέρθηκαν διά θαλάσσης το 2016.
Περίπου 17,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα, αργό και συμπυκνώματα εκτιμάται ότι μεταφέρθηκαν μέσω του Στενού το 2017 και περίπου 17,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα το πρώτο εξάμηνο του 2018, σύμφωνα με την εταιρία αναλύσεων του πετρελαϊκού κλάδου Vortexa.
Με την παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου να είναι περίπου 100 εκατ. βαρέλια την ημέρα, αυτό σημαίνει ότι περίπου το ένα πέμπτο περνά μέσω των Στενών.
Η μεγαλύτερη ποσότητα αργού που εξάγεται από τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα ΗΑΕ, το Κουβέιτ και το Ιράκ – όλα κράτη-μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών – μεταφέρεται μέσω του θαλάσσιου αυτού διαύλου. Επιπλέον χρησιμοποιείται για σχεδόν όλο το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) που παράγεται από τον μεγαλύτερο εξαγωγέα ΥΦΑ του κόσμου, το Κατάρ.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράν το 1980-1988, οι δύο πλευρές προσπάθησαν να διακόψουν η μία τις εξαγωγές πετρελαίου της άλλης, σε μια διαμάχη που έμεινε γνωστή ως «ο πόλεμος των δεξαμενόπλοιων». Ο αμερικανικός 5ος Στόλος, που εδρεύει στο Μπαχρέιν, είναι επιφορτισμένος με την προστασία των εμπορικών πλοίων στην περιοχή.
«Ενώ η παρουσία του αμερικανικού 5ου Στόλου αναμένεται να διασφαλίσει ότι το κρίσιμης σημασίας θαλάσσιο πέρασμα παραμένει ανοικτό, είναι πιθανοί προκλητικοί ελιγμοί των ιρανικών στρατιωτικών δυνάμεων όπως και μια επανέναρξη των πυρηνικών δραστηριοτήτων», έγραψαν σε έκθεσή τους στις 22 Απριλίου αναλυτές της τράπεζας RBC.
Το Ιράν συμφώνησε να περιορίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα με αντάλλαγμα τη χαλάρωση των κυρώσεων στο πλαίσιο συμφωνίας του 2015 με τις ΗΠΑ και πέντε άλλες μεγάλες δυνάμεις. Η Ουάσινγκτον αποσύρθηκε από τη συμφωνία το 2018. Οι δυτικές δυνάμεις φοβούνται ότι το Ιράν θέλει να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, κάτι που αρνείται η Τεχεράνη.
«Όλες αυτές οι γεωπολιτικές ιστορίες θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν ένα σκληρό θερινό σενάριο για τον πρόεδρο (Ντόναλντ) Τραμπ καθώς προσπαθεί να διατηρήσει υπό έλεγχο τις τιμές του πετρελαίου», έγραψαν αναλυτές της RBC.
Τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία έχουν προσπαθήσει να βρουν άλλες διόδους για να παρακάμψουν τα Στενά, συμπεριλαμβανομένης και της κατασκευής περισσότερων αγωγών πετρελαίου.
(με πληροφορίες από Associated Press, Reuters, CNN, ΑΠΕ)