Τον τελευταίο χρόνο, εκατομμύρια πολίτες σε Ευρώπη και Ελλάδα κάνουν αγώνα δρόμου για να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας και να διατηρήσουν τα σπίτια τους επαρκώς ζεστά. Το 2019 εκτιμάται ότι 50 εκατομμύρια νοικοκυριά στην ΕΕ ζούσαν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας και αντιμετώπιζαν ανεπαρκή επίπεδα βασικών ενεργειακών υπηρεσιών. Μεταξύ Δεκεμβρίου 2020 και Δεκεμβρίου 2021, οι τιμές της ενέργειας για τους καταναλωτές στην ευρωζώνη για την ηλεκτρική ενέργεια, το αέριο και άλλα καύσιμα αυξήθηκαν κατά 25%.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση στην ΕΕ επιδεινώθηκε περαιτέρω, αποδεικνύοντας με τον πιο δυσάρεστο τρόπο ότι η εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και ειδικότερα το αέριο, εκτός από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που κάθε χρόνο πλήττουν πλέον και τη χώρα μας, υπονομεύει την ευημερία μας, τα δικαιώματά μας αλλά και τη δυνατότητά μας να ανταπεξέλθουμε οικονομικά στην κάλυψη βασικών αναγκών μας.
Τους μήνες που πέρασαν, ακραία καιρικά φαινόμενα έπληξαν την Ευρώπη, μαζί με μια ενεργειακή κρίση που απειλεί πολλά νοικοκυριά στη γηραιά ήπειρο. Τώρα, όλα τα μάτια είναι στραμμένα στη χειμερινή περίοδο, εν μέσω των πολύ αυξημένων τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος, της είδησης ότι οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιούν παραπλανητικές διαφημίσεις διαδίδοντας ψεύτικες εκπτώσεις, αλλά και της μεγαλύτερης αναθεώρησης της κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής του Ευρωπαϊκού μπλοκ με τελικό στόχο την πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Η επιστήμη είναι απολύτως σαφής: το ορυκτό αέριο δεν αποτελεί λύση για την κλιματική κρίση, αλλά ένα τεράστιο μέρος του προβλήματος. Πρέπει να το καταργήσουμε σταδιακά το συντομότερο δυνατό – το αργότερο μέχρι το 2035, προκειμένου να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κρίσης, που πλέον γίνεται ιδιαιτέρως αισθητή και στην Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν μπορεί να διακινδυνεύσει (τόσο με οικονομικούς όσο και με κλιματικούς όρους) νέες εξέδρες εξόρυξης αερίου, νέους αγωγούς μεταφοράς του ή σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση αερίου. Το ορυκτό αέριο αποτελεί πλέον πρόβλημα από όπου κι αν προέρχεται, είτε μιλάμε για τη Ρωσία, τη Νορβηγία, την Αλγερία, το Κατάρ ή ακόμα και την Ελλάδα, η οποία εμμένει στα σχέδιά της για εξορύξεις υδρογονανθράκων, ενώ καταλαμβάνει την πρώτη θέση εντός των χωρών της ΕΕ σε προτεινόμενες επενδύσεις υποδομών αερίου που ξεπερνούν τα 8 δις, με βάση πρόσφατη έρευνα του Global Energy Monitor.
Παρόλα αυτά, η κοντόφθαλμη στάση των ηγετών είναι εντυπωσιακή. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της χώρας μας, με τη λίστα των έργων που η κυβέρνηση θα προτείνει να χρηματοδοτηθούν από το Repower EU. Στην εν λόγω λίστα, τα προτεινόμενα έργα αερίου υπερτερούν των έργων ΑΠΕ, αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και εξοικονόμησης. Τα κτίρια, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας ευθύνονται για τα ⅔ της κατανάλωσης αερίου στην ΕΕ.
Καθαρές λύσεις όπως τα φωτοβολταϊκά πάνελ, τα αιολικά πάρκα, οι αντλίες θερμότητας, η μόνωση των σπιτιών και ο εξηλεκτρισμός είναι πλέον ώριμες και πιο φτηνές τεχνολογίες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλη την Ευρώπη για να μειώσουν τη ζήτηση ορυκτού αερίου. Το ερώτημα δεν είναι αν αυτές οι εναλλακτικές θα αρχίσουν να εφαρμόζονται, αλλά πότε και ποιο θα είναι το τίμημα μέχρι τότε.
***
Κωστής Γριμάνης, υπεύθυνος εκστρατείας για το κλίμα και την ενέργεια, ελληνικό γραφείο Greenpeace