Είναι ασφαλές και πότε πρέπει να γίνεται; Γιατί να εμβολιαστεί ένας έφηβος και τι γίνεται αν δεν έχει ληφθεί καμία δόση μέχρι 15 ετών; Τι νοσήματα προκαλεί; Πρέπει να εμβολιάζονται τα αγόρια;
Σ′ αυτές και σε άλλες ερωτήσεις που έχουν να κάνουν με το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) απαντά η Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, Αναπλ. Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής- Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- Γιατί να εμβολιαστεί ένας έφηβος (αγόρι ή κορίτσι) για τον ιό HPV;
Τo εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι σημαντικό να γίνεται, λαμβάνοντας υπόψη ότι προστατεύει από καρκίνους που προκαλούνται μετά από λοίμωξη από τον ιό. Αν και ο ιός HPV είναι πολύ συχνός και υπολογίζεται ότι 1 στους 4 μολύνεται από αυτόν, ευτυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αναπτύσσουν ποτέ συμπτώματα ή προβλήματα υγείας, αφού οι περισσότερες από τις λοιμώξεις (9 στις 10) εξαφανίζονται από μόνες τους σε διάστημα δύο ετών. Ένα άτομο που έχει προσβληθεί από τον ιό HPV μπορεί να μην έχει κανένα σύμπτωμα, μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς να το γνωρίζει. Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με σεξουαλική επαφή ή πιο σπάνια από την επαφή των γεννητικών περιοχών ή την επαφή των χεριών. Για τους λόγους αυτούς ακόμη και η συστηματική χρήση προφυλακτικού, αν και μειώνει τον κίνδυνο της λοίμωξης από τον HPV, δεν προστατεύει απόλυτα. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προστασίας από τον ιό HPV είναι ο εμβολιασμός.
-Τι νοσήματα προκαλεί ο ιός HPV?
Μερικές φορές, όταν οι λοιμώξεις HPV επιμένουν για χρόνια (χρόνια λοίμωξη), ενδέχεται να προκαλέσουν ορισμένους τύπους καρκίνου ή άλλα - καλοήθη νοσήματα - όπως τα γεννητικά κονδυλώματα. Η χρόνια HPV λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει καρκίνο τραχήλου μήτρας στις γυναίκες, το δεύτερο συχνότερο καρκίνο σε νεαρές γυναίκες 15-44 ετών, αλλά και άλλες μορφές καρκίνου, όπως καρκίνο του κόλπου και του αιδοίου στις γυναίκες, καρκίνο του πρωκτού και του πίσω μέρους του λαιμού, συμπεριλαμβανομένης της βάσης της γλώσσας και των αμυγδαλών (στοματοφάρυγγας), τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες, καθώς και καρκίνο του πέους στους άνδρες. Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας και τα γεννητικά κονδυλώματα παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση σε νεαρές γυναίκες 16-25 ετών, ενώ όσο πιο νωρίς ξεκινά η σεξουαλική δραστηριότητα, τόσο πιο νωρίς μπορεί να εμφανιστούν νοσήματα από τον HPV. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με τον ιό HPV νωρίς στη σεξουαλική τους ζωή, δηλαδή στο διάστημα που ακολουθεί την έναρξη των επαφών, λόγω τόσο επιδημιολογικών στοιχείων της λοίμωξης αλλά και λόγω ιδιαιτεροτήτων του τραχήλου των νεαρών γυναικών και εφήβων, που είναι πιο ευάλωτος σε τραυματισμούς κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, άρα πιο επιρρεπής σε λοίμωξη από τον ιό HPV. Σε μελέτη από τον ελλαδικό χώρο σε κορίτσια 14-20 ετών σεξουαλικά δραστήρια, ο κίνδυνος λοίμωξης από HPV ήταν 6.5 φορές υψηλότερος σε κορίτσια έως 16 ετών.
- Πρέπει να εμβολιάζονται και τα αγόρια;
Όσον αφορά στον εμβολιασμό των αγοριών, που επίσης μπορεί να προσβληθούν από τον ιό HPV, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει εγκρίνει τον εμβολιασμό τους εδώ και χρόνια . Ο εμβολιασμός των αγοριών έχει ήδη ξεκινήσει μαζικά σε πάνω από 40 χώρες παγκοσμίως (ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς, Ιταλία, Αυστρία, Ελβετία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο κα), ενώ σε άλλες χώρες έχει καθυστερήσει η εφαρμογή του για λόγους κυρίως οικονομικούς, καθώς πρώτη προτεραιότητα αποτελεί ο εμβολιασμός των κοριτσιών. Πολύ πρόσφατα, η Ελλάδα συμπεριλήφθηκε στις χώρες όπου ο εμβολιασμός έναντι του HPV αποζημιώνεται και στα αγόρια, και θα τα προστατεύσει από τα γεννητικά κονδυλώματα και από μορφές καρκίνου, όπως αυτός του στοματοφάρυγγα και του πέους. Επιπλέον, εμβολιάζοντας τα αγόρια προστατεύονται έμμεσα και οι ερωτικοί τους σύντροφοι - εάν δεν έχουν εμβολιαστεί.
- Ποια είναι τα οφέλη του εμβολιασμού και πότε αυτός πρέπει να γίνεται;
Ο εμβολιασμός με τον HPV μπορεί να προλάβει πάνω από τους 8 στους 10 καρκίνους που σχετίζονται με τον ιό και 9 στα 10 περιστατικά γεννητικών κονδυλωμάτων. Είναι απαραίτητος για όλα τα κορίτσια και τα αγόρια κατά προτίμηση στην ηλικία των 9-11 ετών, όπου υπάρχει ακόμη συστηματική παρακολούθηση από τον Παιδίατρο, η ανοσολογική απάντηση είναι η μέγιστη, οι πάντα ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι λιγότερες, ενώ η πρόληψη παρέχεται εγκαίρως πριν την πιθανότητα έκθεσης στον ιό. Η ηλικία αυτή είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών στους εφήβους, καθώς τόσο η ανταπόκριση του οργανισμού στους εμβολιασμούς όσο και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές οδηγίες είναι υψηλή. Σε περίπτωση που χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο σε αυτή τη χρονική συγκυρία, τότε μεταβαίνουμε στην ηλικία των μεγαλύτερων εφήβων. Είναι λανθασμένη η άποψη ορισμένων γονέων «ότι το εμβόλιο αποτελεί διαβατήριο για έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας»! Το εμβόλιο είναι ένα ακόμη εμβόλιο της εφηβικής ηλικίας που καλό είναι να χορηγείται πριν από τα υπόλοιπα εφηβικά εμβόλια. Ήδη χιλιάδες έφηβοι έχουν εμβολιαστεί στη χώρα μας και έχουν θωρακιστεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό έναντι του ιού HPV. Μάλιστα το δοσολογικό σχήμα 2 δόσεων (αντί 3) για τους εφήβους έως 15 ετών με μεσοδιάστημα 6 μηνών, διευκολύνει τη συμμόρφωση, καθώς απλουστεύεται ο εμβολιασμός (λιγότερες ιατρικές επισκέψεις και ενέσεις
- Αν η κόρη μου/ο γιος μου δεν εμβολιαστεί μέχρι τα 15 έτη, δεν πρέπει να εμβολιαστεί;
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, το εμβόλιο προσφέρει μεγάλο όφελος και στους μεγαλύτερες εφήβους έως 18 ετών, οι οποίες/οποίοι δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν έως την ηλικία των 15 ετών. Στους μεγαλύτερους εφήβους, ανεξάρτητα από το αν έχουν εκτεθεί στον ιό ή όχι, ο εμβολιασμός θα τους προστατεύσει από μελλοντικές λοιμώξεις. Όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία, οι εμβολιασμένες γυναίκες είναι σημαντικό να ξεκινήσουν και τη χρήση του τεστ Παπ – σύμφωνα πάντα με ιατρικές οδηγίες. Να σημειωθεί ότι στους εφήβους 15-18 ετών απαιτούνται 3 δόσεις εντός 6μήνου.
- Είναι ασφαλές το εμβόλιο έναντι του HPV;
Σε όλες τις μελέτες τα εμβόλια έναντι του ιού HPV έδειξαν καλό προφίλ ασφάλειας. Η εμπειρία από τη χορήγηση πάνω από 270 εκατομμυρίων δόσεων παγκοσμίως επιβεβαίωσε το παραπάνω εύρημα, όπως διαβεβαιώνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι έγκριτοι Επιστημονικοί Φορείς. Όλα τα κυκλοφορούντα εμβόλια έχουν μελετηθεί σε χιλιάδες άτομα πριν την κυκλοφορία τους, αλλά, το σημαντικότερο, καταγράφεται η ασφάλεια τους και μετά την κυκλοφορία τους και τη χρήση τους σε εκατοντάδες εκατομμύρια ατόμων , εδραιώνοντας έτσι το προφίλ ασφάλειας. Τα εμβόλια έναντι του HPV κυκλοφορούν από το 2006 και έχουν περάσει από πολλούς και ενδελεχείς ελέγχους.
Η κυρία Τσίτσικα είναι επίσης Επιστ. Υπεύθυνος Προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους/νέους Π.Ο.Υ. ΕΚΠΑ & Προγραμμάτων Κατάρτισης του Υπουργείου Υγείας, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ), Διευθύντρια ΠΜΣ «Στρ. Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας».