Μικροσκοπικά θραύσματα πρωτεΐνης και DNA που ανακτήθηκαν από οστά που ανακαλύφθηκαν σε χώμα σπηλαίων βάθους 8 μέτρων αποκάλυψαν ότι οι Νεάντερταλ και οι άνθρωποι πιθανότατα ζούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο στη βόρεια Ευρώπη πριν από 45.000 χρόνια.
Η γενετική ανάλυση των απολιθωμάτων, τα οποία βρέθηκαν σε μια σπηλιά κοντά στην πόλη Ranis στην ανατολική Γερμανία, υποδηλώνει ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι ήταν οι κατασκευαστές ξεχωριστών λίθινων εργαλείων σε σχήμα φύλλου που οι αρχαιολόγοι πίστευαν κάποτε ότι κατασκευάστηκαν από τους Νεάντερταλ μέχρι πριν από περίπου 40.000 χρόνια.
Οι σύγχρονοι άνθρωποι, ή homo sapiens, δεν ήταν προηγουμένως γνωστό ότι ζούσαν τόσο βόρεια όσο η περιοχή όπου κατασκευάζονταν τα εργαλεία.
«Η περιοχή του σπηλαίου Ranis παρέχει στοιχεία για την πρώτη διασπορά του Homo sapiens στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης. Αποδεικνύεται ότι τα πέτρινα αντικείμενα που πιστεύεται ότι παρήχθησαν από τους Νεάντερταλ ήταν, στην πραγματικότητα, μέρος της πρώιμης εργαλειοθήκης του Homo sapiens», δήλωσε ο συγγραφέας της έρευνας Jean-Jacques Hublin, καθηγητής στο Collège de France στο Παρίσι και ομότιμος διευθυντής στο Ινστιτούτο Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία της Γερμανίας.
«Αυτό αλλάζει θεμελιωδώς τις προηγούμενες γνώσεις μας για την περίοδο: ο Homo sapiens έφτασε στη βορειοδυτική Ευρώπη πολύ πριν εξαφανιστεί ο Νεάντερταλ στη νοτιοδυτική Ευρώπη».
Η ανακάλυψη σημαίνει ότι οι δύο ομάδες, που κάποτε διασταυρώθηκαν και άφησαν τους περισσότερους ανθρώπους ζωντανούς σήμερα με ίχνη DNA των Νεάντερταλ, μπορεί να έχουν αλληλεπικαλύπτεται για αρκετές χιλιάδες χρόνια.
Δείχνει επίσης ότι ο Homo sapiens, το είδος μας, διέσχισε τις Άλπεις στα ψυχρά κλίματα της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης νωρίτερα από ό, τι πιστεύαμε.
Τρεις μελέτες που περιγράφουν λεπτομερώς τις ανακαλύψεις και την εργαστηριακή ανάλυση δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη στα περιοδικά Nature και Nature Ecology &; Evolution.
Τα πρώτα απολιθώματα Homo sapiens βρέθηκαν βόρεια των Άλπεων
Το στυλ του λίθινου εργαλείου που βρέθηκε στο Ranis έχει επίσης ανακαλυφθεί αλλού σε όλη την Ευρώπη, από τη Μοραβία και την ανατολική Πολωνία έως τα βρετανικά νησιά, σύμφωνα με τις μελέτες. Οι αρχαιολόγοι αποκαλούν το στυλ εργαλείων Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician ή LRJ, σε σχέση με τους τόπους όπου εντοπίστηκε για πρώτη φορά.
Για να προσδιορίσει ποιος έφτιαξε τα αντικείμενα, η ομάδα ανέσκαψε το σπήλαιο Ilsenhöhle κοντά στο Ranis από το 2016 έως το 2022. Όταν το σπήλαιο ανασκάφηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930, βρέθηκαν και αναλύθηκαν μόνο τα εργαλεία. Αυτή τη φορά η ομάδα ήταν σε θέση να σκάψει βαθύτερα και πιο συστηματικά, αποκαλύπτοντας τελικά ανθρώπινα απολιθώματα εκεί για πρώτη φορά.
«Η πρόκληση ήταν να ανασκάψουμε την πλήρη ακολουθία των 8 μέτρων από πάνω προς τα κάτω, ελπίζοντας ότι κάποιες αποθέσεις έμειναν από την ανασκαφή της δεκαετίας του 1930», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Marcel Weiss, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Friedrich-Alexander Erlangen-Nürnberg και στο Ινστιτούτο Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία.
«Ήμασταν τυχεροί που βρήκαμε έναν βράχο πάχους 1,7 μέτρων που οι προηγούμενοι εκσκαφείς δεν πρόλαβαν. Αφού αφαιρέσαμε αυτόν τον βράχο με το χέρι, τελικά ανακαλύψαμε τα στρώματα LRJ και βρήκαμε ακόμη και ανθρώπινα απολιθώματα».
Ωστόσο, τα ανθρώπινα λείψανα δεν ήταν άμεσα αναγνωρίσιμα μεταξύ των εκατοντάδων θραυσμάτων οστών που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της εξαετούς ανασκαφής. Μόνο αργότερα η ομάδα γνώριζε οριστικά ότι τα στρώματα ιζημάτων που περιείχαν τα πέτρινα εργαλεία LRJ περιελάμβαναν επίσης ανθρώπινα υπολείμματα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πρωτεΐνες που εξήχθησαν από θραύσματα οστών για να εντοπίσουν ζωικά και ανθρώπινα υπολείμματα που βρήκαν, μια τεχνική γνωστή ως παλαιοπρωτεομική. Επιτρέπει στους επιστήμονες να εντοπίζουν οστά ανθρώπων και ζώων όταν η μορφή τους είναι ασαφής ή αβέβαιη.
Χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνική, η ομάδα κατάφερε επίσης να ταυτοποιήσει ανθρώπινα λείψανα ανάμεσα σε οστά που ανασκάφηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930.
Ωστόσο, η ανάλυση πρωτεϊνών ήταν σε θέση να προσδιορίσει μόνο τα οστά ως ανήκοντα σε ανθρωπίδες - μια κατηγορία που περιλαμβάνει τον Homo sapiens και τον Homo neanderthalensis ή τους Νεάντερταλ. Για να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο, η ομάδα ήταν σε θέση να εξαγάγει θραύσματα αρχαίου DNA από τα 13 ανθρώπινα απολιθώματα που αναγνώρισαν.
«Επιβεβαιώσαμε ότι τα σκελετικά θραύσματα ανήκαν στον Homo sapiens», δήλωσε η συν-συγγραφέας της μελέτης Elena Zavala, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley και στο Ινστιτούτο Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία.
″Είναι ενδιαφέρον ότι αρκετά θραύσματα μοιράζονταν τις ίδιες αλληλουχίες μιτοχονδριακού DNA - ακόμη και θραύσματα από διαφορετικές ανασκαφές”, πρόσθεσε ο Zavala. «Αυτό δείχνει ότι τα θραύσματα ανήκαν στο ίδιο άτομο ή ήταν συγγενείς της μητέρας, συνδέοντας αυτά τα νέα ευρήματα με αυτά πριν από δεκαετίες».
Απροσδόκητη προσαρμοστικότητα
Η ραδιοχρονολόγηση των απολιθωμάτων και άλλων αντικειμένων στο σπήλαιο υποδηλώνει ότι αυτοί οι πρώτοι άνθρωποι ζούσαν εκεί πριν από περίπου 45.000 χρόνια, καθιστώντας τους τους πρώτους Homo sapiens που είναι γνωστό ότι κατοικούσαν στη βορειοδυτική Ευρώπη.
Η περιοχή θα είχε ένα δραματικά διαφορετικό κλίμα τότε, με συνθήκες χαρακτηριστικές της τούνδρας της στέπας, όπως αυτή που βρίσκεται στη σημερινή Σιβηρία. Η ανασκαφή αποκάλυψε την παρουσία ταράνδων, αρκούδων σπηλαίων, μάλλινων ρινόκερων και αλόγων.
Οι ερευνητές κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι οι αρκούδες των σπηλαίων που βρίσκονται σε χειμερία νάρκη και οι ύαινες χρησιμοποιούσαν κυρίως το σπήλαιο, το οποίο είχε μόνο περιοδική ανθρώπινη παρουσία.
«Αυτό δείχνει ότι ακόμη και αυτές οι πρώιμες ομάδες του Homo sapiens που διασκορπίστηκαν σε όλη την Ευρασία είχαν ήδη κάποια ικανότητα να προσαρμοστούν σε τέτοιες σκληρές κλιματολογικές συνθήκες», δήλωσε η συν-συγγραφέας Sarah Pederzani, μεταδιδακτορική συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο της La Laguna στην Ισπανία, η οποία ηγήθηκε της παλαιοκλιματικής μελέτης της περιοχής.
«Μέχρι πρόσφατα, πιστεύαμε ότι η ανθεκτικότητα στις ψυχρές κλιματικές συνθήκες δεν εμφανίστηκε παρά αρκετές χιλιάδες χρόνια αργότερα, οπότε αυτό είναι ένα συναρπαστικό και εκπληκτικό αποτέλεσμα», είπε, σύμφωνα με το δελτίο τύπου.
Ο William E. Banks, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μπορντό στη Γαλλία, δήλωσε ότι οι μελέτες έδειξαν πώς οι νέες μέθοδοι επιτρέπουν στους αρχαιολόγους να εξετάζουν τοποθεσίες με πρωτοφανή λεπτομέρεια, βελτιώνοντας την ικανότητα να εντοπίζουν πότε μια τοποθεσία ήταν κατειλημμένη.
Οι «ανακαλύψεις παρέχουν ένα άλλο σημαντικό κομμάτι του παζλ αυτής της πολιτισμικά και δημογραφικά περίπλοκης περιόδου στην Ευρώπη», σημείωσε ο Banks σε ένα σχόλιο που δημοσιεύθηκε μαζί με τις μελέτες. Ωστόσο, ο Banks, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, πρόσθεσε ότι οι αρχαιολόγοι «πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε να μην γενικεύουν ευρήματα από μία ή δύο τοποθεσίες».
Σημείωσε ότι οι πρόσφατες ανακαλύψεις υποδηλώνουν ότι οι Νεάντερταλ ήταν πιο πολιτισμικά και γνωστικά περίπλοκοι από ό, τι προτείνουν τα δημοφιλή στερεότυπα και ότι οι αρχαιολόγοι δεν πρέπει «απαραίτητα να υποθέτουν» σε όλες τις περιπτώσεις ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι έκαναν πιο σύνθετα στυλ λίθινων εργαλείων από εκείνη την κρίσιμη περίοδο πριν εξαφανιστούν οι Νεάντερταλ.
Πηγή: CNN