Οι περισσότεροι/ες από εμάς γνωρίζουμε την παλαιά διασκέδαση της «αθηναϊκής νύχτας» - ή «τα μπουζούκια», αν το προτιμάτε επί το λαϊκότερο – από τις περισσότερο ή λιγότερο εμπορικές κινηματογραφικές ταινίες του τέλους της δεκαετίας του ’60 ή και των αρχών εκείνης του ΄70, όταν δηλαδή αυτό το – μοναδικό παγκοσμίως, αν το καλοσκεφτούμε – είδος διασκέδασης βρισκόταν ήδη στην παρακμή του. Είχαν ξεκινήσει ο λουλουδοπόλεμος, το σπάσιμο των πιάτων και οι φιάλες του ουίσκι οι οποίες άναβαν με προσάναμμα...χαρτονομίσματα, φαινόμενα και πρακτικές τα οποία οδήγησαν στο κατοπινό ναδίρ της που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στην χρυσή εποχή της όμως τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά....
Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 η χώρα είχε αρχίσει να επουλώνει σιγά – σιγά τα τραύματα του πόλεμου, της Κατοχής αλλά και του εμφυλίου και η αστική, αλλά ακόμα και η μεσοαστική τάξη να ξαναστέκονται στα πόδια τους και να διασκεδάζουν – ή μάλλον να γλεντούν αληθινά – τις νύχτες, συχνά μέχρι τα ξημερώματα και όχι μόνο και απαραίτητα Παρασκευή και Σάββατο, το βράδυ της Κυριακής ήταν επίσης πολύ δημοφιλής χρόνος έξοδου. «Λαός και Κολωνάκι», για να δανειστώ τον τίτλο τόσο ταινίας όσο και τραγουδιού και με μια σπάνια για την Ελλάδα ομοψυχία, διασκέδαζαν με το ίδιο ακριβώς πράγμα και επίσης τον ίδιο τρόπο, πηγαίνοντας σε χώρος ζωντανής λαϊκής μουσικής. Η μοναδική διαφορά των τελευταίων μεταξύ τους ήταν η οικονομική κατάσταση της πελατείας στην οποία επέλεγαν να απευθυνθούν και έτσι είχαμε από το κοσμικό «Πίγκαλς» στην...αριστοκρατική (όσο απίστευτο και αν φαίνεται σήμερα!) πλατεία Ομονοίας μέχρι το «οικογενειακό» «Τριάνα Του Χειλά» στην λεωφόρο Συγγρού και πιο αυθεντικά λαϊκά «μαγαζιά» όπως το «Του Τζίμη Του Χοντρού» στην Αχαρνών.
Σε αυτούς και μερικούς ακόμα ανάλογους χώρους που μεσουράνησαν μέχρι και περίπου τα μέσα της δεκαετίας του ’60 οπότε άρχισαν να δίνουν την θέση τους στα καθαυτό «μπουζουκομάγαζα» επέλεξε να ξεναγήσει και να κάνει να «επιστρέψει» νοερά το σημερινό κοινό ο καθηγητής μουσικολογίας του τμήματος μουσικών σπουδών του ΕΚΠΑ Λάμπρος Λιάβας, γνωστός για την πολύχρονη ενασχόληση του με την παραδοσιακή μουσική μας αλλά στην πραγματικότητα ειδήμων όλων των γηγενών μουσικών ιδιωμάτων του ευρύτερου ελλαδικού χώρου από την εποχή του Βυζαντίου και τούδε. Οπως άλλωστε μου λέει, «θεωρώ ότι και αυτά τα τραγούδια, ως μέρος του αστικού λαϊκού ρεπερτορίου, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της μουσικής μας παράδοσης έχοντας δώσει (όπως και τα δημοτικά και τα ρεμπέτικα) «φωνή» στα συναισθήματα, στη διασκέδαση, στην ταυτότητα μιας μεγάλης μερίδας των Ελλήνων στα δύσκολα και μεταβατικά χρόνια της δεκαετίας του ‘50. Το ελληνικό τραγούδι σε όλο το φάσμα του έχει μια εγγενή λαϊκότητα. Αρκεί κανείς να το τοποθετήσει κάθε φορά στην εποχή του και να αναζητήσει το πώς εξέφρασε την αλήθεια των καιρών του, πώς αποτύπωσε τις ανθρώπινες ιστορίες. Στη συνέχεια οφείλουμε να αναζητήσουμε τα νήματα με το σήμερα, σε τί μας αφορούν αυτά τα τραγούδια στις σημερινές μας ανάγκες για έκφραση και επικοινωνία. Αυτό προσπάθησα να κάνω και σ’ αυτή τη μουσική παράσταση».
Ως μέσο για αυτό το εγχείρημα επέλεξε το ρεπερτόριο τεσσάρων πολύ σημαντικών, σχεδόν θρυλικών πλέον, γυναικείων φυσιογνωμιών της νυχτερινής αθηναϊκής διασκέδασης της εποχής, των Σπεράντζας Βρανά, Μάγιας Μελάγια, Μαρίκας Νίνου και Μαίρης Λίντα και μάλιστα στην πλέον ξένοιαστη, αν όχι και εύθυμη και όχι τόσο στην «νταλκάδικη» και βαριά πλευρά του ρεπερτορίου τους. Για την αξία και την θέση που έχουν τα συγκεκριμένα τραγούδια εντός του corpus της συνολικής ελληνικής μουσικής παράδοσης λέει ότι «συνδέονται με τέσσερις σπουδαίες τραγουδίστριες, που με το ρεπερτόριο και τις προσωπικές τους ιστορίες διεκδίκησαν μια θέση στον δημόσιο χώρο εκπροσωπώντας παράλληλα και τον γυναικείο λόγο της εποχής σε μια περίοδο που οι γυναίκες απέκτησαν για πρώτη φορά το δικαίωμα ψήφου στις βουλευτικές εκλογές, εκλέχτηκαν σε δημόσιες θέσεις και μίλησαν πλέον ελεύθερα στα τραγούδια για τα αισθήματά τους σε πρώτο πρόσωπο! Εκπροσωπούν τέσσερις διαφορετικούς τύπους γυναικών με κοινή συνισταμένη και τόπο συνάντησης το τραγούδι».
Στη συνέχεια αναζήτησε την κατάλληλη ερμηνεύτρια η οποία όχι μόνο θα ήταν ικανή να αποδώσει τα τραγούδια και των τεσσάρων αλλά και να «αναπαραστήσει» χαρακτηριστικά στιγμιότυπα των ζωών τους στη σκηνή και την βρήκε στο πρόσωπο της Ηρούς Σαϊα. Αιτιολογεί την επιλογή του λέγοντας ότι «η Ηρώ δεν είναι απλώς μια πολύ καλή τραγουδίστρια. Με έχει εντυπωσιάσει η συνειδητή της προσπάθεια ώστε να εξερευνά στις ερμηνείες της τα λεπτά «όρια» που διαχωρίζουν - αλλά και ενώνουν - τα επιμέρους είδη του ελληνικού τραγουδιού, προσδιορίζοντας το πρωτογενές ύφος και το βαθύτερο ήθος του καθενός. Επιπλέον με τις σπουδές υποκριτικής της έχει ενισχύσει το φυσικό της ταλέντο ώστε να υποστηρίζει και δραματουργικά τις ιστορίες και τα πρόσωπα των τραγουδιών. Έτσι η καλή τραγουδίστρια γίνεται πλέον μια ολοκληρωμένη «περφόρμερ». Αυτό είναι το εξαιρετικό προτέρημα που διαθέτει η Ηρώ Σαϊα, απαραίτητο για το συγκεκριμένο εγχείρημα, να παρουσιάσουμε δηλαδή όχι απλώς μια «συναυλία/μουσικό πρόγραμμα» αλλά μια μουσική παράσταση».
Το αποτέλεσμα έχει τον τίτλο «Απόψε είσαι για φιλί!», φέρει την υπογραφή του Λάμπρου Λιάβα όχι μόνον ως προς την επιμέλεια αλλά και στα συνδετικά κείμενα/πρόζες που λέει η Ηρώ Σαϊα ανάμεσα στα τραγούδια και έχετε την δυνατότητα να το παρακολουθήσετε – εκτός και αν δοθεί παράταση, κάτι που δεν θεωρώ απίθανο – σήμερα και τα επόμενα δύο Σάββατα, 1 και 8 Φεβρουαρίου, στο Upstage του «Γυάλινο Μουσικό Θέατρο». Ο επάνω, μικρότερος από τον κεντρικό, χώρος ενός σύγχρονου κτιρίου που κατασκευάστηκε στην Συγγρού στα τέλη της δεκαετίας του ’80, με κύρια υλικά το γυαλί και το σίδερο μετατρέπεται με γνώση, αγάπη αλλά και μεράκι σε έναν από τους προαναφερθέντες χώρους της δεκαετίας του ’50, όχι επιχειρώντας να τους αντιγράψει αλλά μόνο να τους θυμίσει διαμέσου ενός ειλικρινούς φόρου τιμής σε αυτούς.
Η Ηρώ Σαϊα, με την θαυμάσια φωνή της, τον πλήρη έλεγχο των εκφραστικών μέσων της και την μεγάλη πλέον εμπειρία της κινείται με υποδειγματική άνεση σε όλο το εύρος του ρεπερτορίου των τεσσάρων μεγάλων κυριών του λαϊκού τραγουδιού μας. Ταυτόχρονα με εφόδιο την υποκριτική παιδεία της και την ανάλογη εμπειρία της (στην ομάδα Σπείρα Σπείρα του Σταμάτη Κραουνάκη) αποδίδει άριστα – χωρίς φυσικά να «παίζει θέατρο»! – τόσο κάποιες δυσάρεστες όσο και κάποιες ευχάριστες ή και χαρούμενες, ακόμα και ευτράπελες κάποτε, στιγμές της ζωής κάθε μίας.
Υπάρχει όμως και ένας τρίτος πολύ σημαντικός συντελεστής της παράστασης, ο Γρήγόρης Βασίλας, η συμβολή του οποίου μάλιστα είναι πολλαπλή. Πριν από όλα είναι ένας αληθινός δεξιοτέχνης του μπουζουκιού. Στη συνέχεια επέλεξε ένα οργανικό σχήμα όσο το δυνατόν πιο κοντινό σε εκείνα της δεκαετίας του ΄50 (συναπαρτίζεται από πιάνο, ακορντεόν, κιθάρα και κοντραμπάσο) που με την απουσία όχι μόνο των ντραμς αλλά ακόμα και των κρουστών επιτρέπει στους λαϊκούς ρυθμούς να αναδεικνύονται μέσα από τις μελωδίες και όχι να επιβάλλονται εκβιαστικά ή και να κυριαρχούν σε αυτές όπως συνέβαινε στη συνέχεια και περισσότερο από ποτέ στον καιρό μας! Τέλος είναι και εξαίρετος ερμηνευτής, όχι μόνο συνοδεύοντας την Ηρώ Σαϊα αλλά και κρατώντας ένα μέρος του προγράμματος μόνος του. Η αυθεντικότητα που τον διακρίνει ως προς τα πάντα, ακόμα και την ενδυμασία του, τον κάνει να μην είναι ένας γραφικός νοσταλγός αλλά ένας – έστω και...γοητευτικά αναχρονιστικός! – πραγματικός εκπρόσωπος εκείνης της εποχής στο σήμερα!
Το «Απόψε είσαι για φιλί!» είναι μια μουσική παράσταση που σας θυμίσει πολλά, θα σας μάθει ίσως ακόμα περισσότερα για την συγκεκριμένη εποχή και, πάνω από όλα, θα σας διασκεδάσει με τον πιο πλήρη, τίμιο και καλαίσθητο τρόπο δίχως να σας προσβάλλει ούτε για μια στιγμή. Ειδικά όσοι και όσες αγαπάτε το καλό ελληνικό τραγούδι θα έλεγα ότι δεν πρέπει να την χάσετε!