Μπορεί να θεωρούμε πως το ανθρώπινο σώμα μας είναι ό,τι πιο οικείο, ωστόσο φαίνεται πως κρύβει ακόμα μυστικά που δεν έχουμε ανακαλύψει- και σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι αποκαλούμενοι «οβελίσκοι»: «Βιολογικές οντότητες» άγνωστες ως τώρα, που θυμίζουν ιούς.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη έχει προκαλέσει αίσθηση στον επιστημονικό κόσμο: Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Science, είναι μια οντότητα σαν ιός, που βρίσκεται σε βακτήρια στο ανθρώπινο στόμα και τα έντερα. Οι οβελίσκοι, όπως τους βάφτισε η ομάδα του Stanford University που τους ανακάλυψε, έχουν γονιδιώματα που φαίνονται να αποτελούνται από βρόχους RNA και αλληλουχίες που τους ανήκουν έχουν βρεθεί ανά τον κόσμο.
Είναι άγνωστο εάν επηρεάζουν τη γενετική δραστηριότητα των βακτηριακών τους ξενιστών, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάζει με τη σειρά του τα ανθρώπινα γονίδια.
Το RNA (ριβονουκλεϊκό οξύ) μεταφέρει «συνταγές» δημιουργίας πρωτεϊνών κωδικοποιημένες σε ένα γονίδιο που βασίζεται σε DNA, σε μοριακές «κουζίνες» έξω από τον πυρήνα κυττάρων. Ωστόσο πάνω από 200 ιοί «παρακάμπτουν» το DNA, έχοντας γονιδιώματα που αποτελούνται μόνο από RNA. Τα γονιδιώματά τους περιλαμβάνουν αλληλουχίες που κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες από τις οποίες αποτελείται ένα κέλυφος κυττάρου και τα ριβόζυμα- ένζυμα που επιτρέπουν σε έναν ιό να αντιγράψει το αρχικό του RNA όταν βρίσκεται μέσα σε ένα κύτταρο.
Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ακόμα σε απόφαση ως προς το εάν οι ιοί θεωρούνται «ζωντανοί» (δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν ανεξάρτητα από τα μόρια ενός κυττάρου- ξενιστή) μα υπάρχουν ακόμα και πιο απλά «πλάσματα». Στις αρχές του 20ού αιώνα φυτοπαθολόγοι ανακάλυψαν τα ιοειδή- βασικά έναν μολυσματικό βρόχο RNA χωρίς το τυπικό πρωτεϊνικό κέλυφος των ιών. Τα γονιδιώματα των ιών δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες, όπως φαίνεται. Τα ιοειδή έχουν προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον επειδή αλληλεπιδρούν με τα γονιδιώματα φυτών, κάποιες φορές με βλαβερές συνέπειες.
Τα ιοειδή για πολύ καιρό εθεωρείτο πως περιορίζονταν στα φυτά, μα υπάρχουν πλέον στοιχεία παρουσίας κυκλικών γονιδιωμάτων RNA σαν των ιοειδών σε ζώα, βακτήρια και άλλες μορφές ζωής. Σε νέα έρευνα, ο Άντριου Φάιρ, βιολόγος του Stanford, ο τελειόφοιτος Ιβάν Ζελούντεφ και συνάδελφοί τους ανέπτυξαν εξελιγμένο λογισμικό για τη σχετική ανάλυση. Η έρευνα έδειξε περίπου 30.000 κύκλους RNA, με τον καθένα να αποτελείται από περίπου 1.000 βάσεις και πιθανότατα να αντιπροσωπεύει έναν ξεχωριστό οβελίσκο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι μάλλον απίθανο να είναι ιοί, επειδή οι ιοί RNA έχουν κατά κανόνα πολύ περισσότερες βάσεις. Ωστόσο κάποιες από τις αλληλουχίες των οβελίσκων κωδικοποιούσαν πρωτεΐνες που εμπλέκονται στην αντιγραφή RNA, καθιστώντας τους πιο πολύπλοκους από τα κανονικά ιοειδή. Σαν τα ιοειδή, ωστόσο, οι οβελίσκοι δεν φαίνονται να κωδικοποιούν πρωτεΐνες που συνθέτουν κέλυφος.
Από τις βάσεις δεδομένων με μικρόβια σε ανθρώπους που εξετάστηκαν, εντοπίστηκαν αλληλουχίες οβελίσκων στο 7% των βακτηρίων των ανθρώπινων εντέρων και στα μισά βακτήρια στο ανθρώπινο στόμα. Όπως αναφέρουν ο Φάιρ και οι συνάδελφοί του, οι οβελίσκοι από διαφορετικά τμήματα του σώματος έχουν διαφορετικές αλληλουχίες. Επειδή οι οβελίσκοι περιλαμβάνουν γονίδια που δεν μοιάζουν με άλλα που έχουν ανακαλυφθεί ως τώρα σε άλλους οργανισμούς. «απαρτίζουν μια κατηγορία ποικιλόμορφων RNA που έχουν αποικίσει, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, τα ανθρώπινα και παγκόσμια μικροβιώματα», γράφουν οι ερευνητές.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του The Conversation, η έρευνα είναι ακόμα σε preprint μορφή, δηλαδή δεν έχει αξιολογηθεί από ομότιμους, ωστόσο έχει ασχοληθεί εκτενώς μαζί της ο ειδικός Τύπος. Θεωρείται πως βασίζονται μάλλον σε μικροβιακά κύτταρα- ξενιστές για να αναπαράγονται, ενώ είναι ακόμα άγνωστη η σημασία τους σε εξελικτικό και οικολογικό επίπεδο.