Τη μεγαλύτερή της στρατιωτική άσκηση από την εποχή της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης άρχισε την Τρίτη η Ρωσία, κοντά στα σύνορά της με την Κίνα, με 300.000 στρατιώτες σε μια επίδειξη δύναμης που θα συμπεριλαμβάνει και κοινές ασκήσεις με κινεζικά στρατεύματα.
Η Κίνα και η Ρωσία έχουν πραγματοποιήσει κοινές ασκήσεις και στο παρελθόν, αλλά όχι σε τόσο μεγάλη κλίμακα- και για αυτόν τον λόγο η άσκηση «Βοστόκ 2018» (Ανατολή 2018) προκαλεί προβληματισμό στη Δύση, καθώς θεωρείται ότι αποτελεί «σήμα» περί στενότερης στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ταυτόχρονα και μήνυμα της Μόσχας προς το Πεκίνο ότι η Μόσχα είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη και πρόθυμη να υπερασπιστεί την αραιοκατοικημένη Άπω Ανατολή της.
Η άσκηση γίνεται εν μέσω αυξημένων εντάσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, και το ΝΑΤΟ έχει υπογραμμίσει πως θα την παρατηρεί στενά- και ειδικότερα οι ΗΠΑ, που έχουν ισχυρή στρατιωτική παρουσία στην περιοχή της Ασίας- Ειρηνικού.
Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας έδωσε στη δημοσιότητα την Τρίτη εικόνες σχηματισμών τεθωρακισμένων και πολεμικών πλοίων εν κινήσει, καθώς και απογειώσεων ελικοπτέρων και μαχητικών. Επίσης, σε ένα απόσπασμα, πεζοναύτες του Βορείου Στόλους και μια μηχανοκίνητη ταξιαρχία του Αρκτικού Κύκλου φαίνονται να αποβιβάζονται σε μια ακτή απέναντι από την Αλάσκα.
Η δραστηριότητα αυτή εντασσόταν στο πλαίσιο του πρώτου σταδίου της άσκησης, που διαρκεί ως τις 17 Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε από το υπουργείο. Περιλαμβάνει την αποστολή επιπλέον δυνάμεων στη ρωσική Άπω Ανατολή και κινητοποίηση ναυτικών δυνάμεων που περιλαμβάνει τον Βόρειο Στόλο και τον Στόλο του Ειρηνικού. Βασικός στόχος είναι ο έλεγχος των δυνατοτήτων των ενόπλων δυνάμεων ως προς τη μεταφορά στρατευμάτων σε μεγάλες αποστάσεις και τη συνεργασία μεταξύ δυνάμεων ξηράς και θαλάσσης, όπως και η τελειοποίηση των διαδικασιών διοικήσεως και ελέγχου. Τα επόμενα στάδια περιλαμβάνουν τόσο επιθετικές όσο και αμυντικές ασκήσεις- σημειώνεται πως θα συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μαζικά αεροπορικά πλήγματα και μέτρα εναντίον πυραύλων cruise. Όσον αφορά στα νέα μέσα που θα επιδειχθούν, περιλαμβάνουν οχήματα BMD-4M των αερομεταφερόμενων δυνάμεων, φορτηγά Patriot οπλισμένα με πυραύλους Kornet, αλλά και φουσκωτά ομοιώματα εκτοξευτών πυραύλων Iskander και συστοιχιών πυραύλων S-300, προς παραπλάνηση του εχθρού.
Στενότερες σχέσεις Κίνας- Ρωσίας
Την άσκηση, το κύριο μέρος της οποίας θα λάβει χώρα σε απόσταση 5.000 χλμ ανατολικά της Μόσχας, θα παρακολουθούν στενά η Ιαπωνία, η Βόρεια και Νότια Κορέα, καθώς και η Κίνα και η Μογγολία, οι στρατοί των οποίων θα συμμετέχουν σε αυτήν. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Μόσχα προσκάλεσε τις ένοπλες δυνάμεις της Κίνας και της Μογγολίας, δεδομένης της εγγύτητας στα σύνορά τους και επειδή, αν δεν τις καλούσε, η άσκηση, λόγω της έκτασής της, θα εκλαμβανόταν ως απειλή.
Η άσκηση, που περιλαμβάνει πάνω από 1.000 πολεμικά αεροσκάφη, δύο ρωσικού στόλους, μέχρι και 36.000 άρματα μάχης και τεθωρακισμένα, και το σύνολο των ρωσικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων, άρχισε ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν είχε συνομιλίες με τον Ρώσο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ στο Βλαδιβοστόκ.
Οι σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου χαρακτηρίζονταν από αμοιβαία καχυποψία, καθώς Ρώσοι εθνικιστές επί μακρόν κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για αυτό που αντιλαμβάνονται ως αύξηση της κινεζικής επιρροής στην, πλούσια σε ορυκτούς πόρους, ρωσική Άπω Ανατολή. Ωστόσο, η Ρωσία έκανε στροφή προς την Κίνα μετά τις κυρώσεις της Δύσης για την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, και οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών- που μοιράζονται σύνορα 4.200 χλμ, έχουν ανθίσει.
Σύμφωνα με το Πεκίνο, 3.200 στρατιώτες του κινεζικού στρατού θα συμμετέχουν, ενώ ρωσικά ΜΜΕ μετέδωσαν εικόνες κινεζικών μαχητικών και ελικοπτέρων που προσγειώνονταν σε ρωσικές αεροπορικές βάσεις για την άσκηση. Σύμφωνα με την επίσημη εφημερίδα του κινεζικού στρατού, σκοπός της άσκησης είναι η διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή, ενώ δεν στοχεύει κάποιον «τρίτο»- ενώ ο Ρώσος υπουργός Εθνικής Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, έχει χαρακτηρίσει τον ισλαμικό εξτρεμισμό στην κεντρική Ασία ως μεγάλη απειλή προς τη ρωσική ασφάλεια. Παρόλα αυτά, ειδικοί βλέπουν την άσκηση ως μήνυμα προς την Ουάσινγκτον- οι σχέσεις της οποίας με την Μόσχα και το Πεκίνο έχουν επιδεινωθεί. «Με την άσκηση Βοστόκ 2018 η Ρωσία στέλνει μήνυμα ότι αντιμετωπίζει τις ΗΠΑ ως δυνάμει εχθρό και την Κίνα ως δυνάμει σύμμαχο» έγραψε ο Ντμίτρι Τρένιν, πρώην συνταγματάρχης του ρωσικού στρατού και διευθυντής του Carnegie Moscow Center. «Η Κίνα, στέλνοντας δυνάμεις του στρατού της να εκπαιδευτούν με τους Ρώσους, δείχνει πως η αμερικανική πίεση την ωθεί προς πολύ στενότερη στρατιωτική συνεργασία με τη Μόσχα». Επίσης, η Σάρα Παγκούνγκ, ειδική σε θέματα Ρωσίας για το Γερμανικό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (DHAP), εκτίμησε στη Deutsche Welle πως «βλέποντας τι και πόσα στρατεύματα εμπλέκονται, είναι ξεκάθαρο ότι η Ρωσία εκπαιδεύεται για Παγκόσμιο Πόλεμο», προσθέτοντας πως και οι δυτικές δυνάμεις των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων έχουν κινητοποιηθεί επίσης (υπενθυμίζεται πως πρόσφατα η Ρωσία πραγματοποίησε και αεροναυτική άσκηση στη Μεσόγειο).
Πάντως, ερωτηθείς εάν τον προβληματίζει μια πιθανή στρατιωτική συμμαχία μεταξύ Ρωσίας και Κίνας στο μέλλον, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Τζιμ Μάτις, είπε ότι δεν βλέπει τις δύο χώρες να συμμαχούν μακροπρόθεσμα. «Νομίζω πως τα έθνη δρουν με βάση τα συμφέροντά τους. Βλέπω λίγα μακροπρόθεσμα που να “ευθυγραμμίζουν” τη Ρωσία και την Κίνα» είπε ο Μάτις σε δημοσιογράφους στην Ουάσινγκτον.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ρωσία είναι πλέον ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Κίνας, ενώ η μεγαλύτερη εταιρεία ενέργειάς της, η Gazprom, κατασκευάζει έναν αγωγό 3.000 χλμ που θα συνδέει την ανατολική Σιβηρία με τα κινεζικά σύνορα.
Ακόμη, άξιο αναφοράς είναι πως μπορεί η Κίνα να θεωρείται πως πλέον έχει πιο σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό από τη Ρωσία, αλλά εκτιμάται πως βρίσκεται αρκετά πίσω από άποψης εκπαίδευσης, διοικήσεως και εμπειρίας – οπότε και τέτοιες ασκήσεις θα βοηθήσουν τις ένοπλες δυνάμεις της, δεδομένης της εμπειρίας των Ρώσων αξιωματικών και δυνάμεων από τις πρόσφατες συγκρούσεις σε Ουκρανία και Συρία.
Όσον αφορά στο κατά πόσον η Ρωσία βλέπει τη γείτονά της ως μια πιθανή σύμμαχο ή απειλή, ο Γκούσταβ Γκρέσελ, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (ECFR) δήλωσε στη Deutsche Welle ότι η συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Κίνας θα αποτελούσε εφιάλτη για τις ΗΠΑ, ενώ το Κρεμλίνο ανέκαθεν έβλεπε τη Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ως την κύρια απειλή, και τη δυτική κουλτούρα ως κίνδυνο. Αν και η Κίνα θα μπορούσε να αποτελέσει μεγαλύτερη στρατιωτική απειλή, δεν απειλεί την εσωτερική σταθερότητα το ίδιο. «Η Κίνα, οπότε, δεν είναι ο στρατηγικός αντίπαλος. Είναι πάντα η Δύση» προσθέτει.
(με πληροφορίες από BBC, Deutsche Welle, CNBC, RT, Reuters)