Ο τερατώδης «Μεγάλος Παλαιός» που ακούει στο όνομα «Κθούλου» (Cthulhu) είναι μια από τις εμβληματικότερες μορφές των έργων του Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ, ενός από τους μεγαλύτερους μαιτρ της παγκόσμιας λογοτεχνίας τρόμου.
Το εν λόγω κολοσσιαίο, φρικτό και απόκοσμο στην όψη πλάσμα ανήκει σε μια ολόκληρη φυλή πανάρχαιων, πανίσχυρων όντων τεράστιας δύναμης και απύθμενης φρίκης – των αποκαλούμενων «Μεγάλων Παλαιών»- που κάποτε κυριαρχούσαν στη Γη, και τώρα προσπαθούν να επιστρέψουν και να βυθίσουν την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας σε αιώνιο σκότος.
Ο Κθούλου, σύμφωνα με τη έργα του Λάβκραφτ και των συνεχιστών του, κείται σε μια κατάσταση «νάρκης» στη βυθισμένη πόλη της Ρ’Λυέ στον Ειρηνικό, από όπου στέλνει τηλεπαθητικά μηνύματα υπό τη μορφή ονείρων σε πιστούς και ακολούθους του ανά τον κόσμο, προκειμένου να τον αφυπνίσουν και να σημάνουν την αρχή του τέλους του κόσμου μας.
Ο εν λόγω αρχαίος διαβολικός «θεός» και τα έργα του Λάβκραφτ, μέσα σε σχεδόν έναν αιώνα ύπαρξής τους, έχουν εμπνεύσει αμέτρητα διηγήματα, μυθιστορήματα, βιντεοπαιχνίδια, αλλά και ταινίες και τραγούδια, μα και σοβαρές μελέτες που εξετάζουν διάφορες πτυχές της συγκεκριμένης λογοτεχνίας και των επιρροών της.
Η φράση «δεν είναι νεκρό αυτό που αιώνια κείται, και ίσως έρθουν εποχές που ακόμα και ο θάνατος μπορεί να πεθάνει», που αποδίδεται στον «τρελό Άραβα» Αμπντούλ Αλχαζρέντ, συγγραφέα του «Νεκρονομικόν» (του εφιαλτικού βιβλίου με τη γνώση για τις εξώκοσμες δυνάμεις του σύμπαντος που δεσπόζει στα έργα του Λάβκραφτ) είναι μια από τις πλέον εμβληματικές φράσεις της παγκόσμιας λογοτεχνίας τρόμου.
Πώς συνδέεται όμως η αποκαλούμενη «μυθολογία Κθούλου» με τη σύγχρονη παλαιοντολογία, πέραν του «ψευδοεπιστημονικού» ύφους γραφής που υιοθετούσε στα διηγήματά του ο Λάβκραφτ και οι συνεχιστές του; Μέσω του Sollasina cthulhu, ενός αρχέγονου είδους «αγγουριού της θάλασσας» (ολοθουροειδή) που εξαφανίστηκε στο μακρινό παρελθόν του πλανήτη μας και, βάσει τρισδιάστατης ανακατασκευής/ απεικόνισής του, θύμιζε εμφανισιακά τον Κθούλου.
Η βάση για την απεικόνιση είναι ένα πολύ καλά διατηρημένο απολίθωμα από το Χερφορντσάιρ του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την εξέλιξη των αγγουριών της θάλασσας- για την ακρίβεια θεωρείται πως πρόκειται για έναν αρχαίο συγγενή τους, σύμφωνα με επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the Royal Society B.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, παλαιοντολόγοι από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ δημιούργησαν μέσω υπολογιστή ένα λεπτομερές τρισδιάστατο μοντέλο του ηλικίας 430 εκατομμυρίων ετών απολιθώματος, που τους επέτρεψε να το ταυτοποιήσουν ως ένα νέο για την επιστήμη είδος.
Το ονόμασαν Sollasina cthulhu, εξαιτίας της ομοιότητάς του με το τέρας που πρωταγωνιστούσε στη φαντασία του Λάβκραφτ: Αν και το απολίθωμα έχει πλάτος μόλις τρία εκατοστά (πολύ μικρότερο από τον διάσημο «Μεγάλο Παλαιό», που είχε το μέγεθος ενός μικρού νησιού ή βουνού), τα πολλά και μακριά του πλοκάμια το καθιστούσαν ιδιαίτερα τερατόμορφο, και θεωρείται πως τα χρησιμοποιούσε για να πιάνει την τροφή του και να κινείται στον πυθμένα της θάλασσας.