Στα προ των Βαλκανικών πολέμων μέχρι και τον Μεσοπόλεμο, για χρόνια, η μόνη πληροφόρηση που υπήρχε κυρίως στην επαρχία ήταν από τις εφημερίδες. Συνήθως στις κυριακάτικες εφημερίδες δημοσιεύονταν ένα ευθυμογράφημα από τους τότε γνωστούς και τώρα ξεχασμένους ευθυμογράφους, που εκτός από την αναμφισβήτητη φιλολογική τους αξία, γιατί μόρφωσαν γενεές αναγνωστών, έδιναν και κάποια διδάγματα που εξακολουθούν να είναι επίκαιρα.
Ο Σταμ-Σταμ, ψευδώνυμο του Σταμάτη Σταματίου, πολύ γνωστού δημοσιογράφου, ευθυμογράφου και πολιτικού της εποχής του Μεσοπολέμου, δημοσίευσε στις εφημερίδες διάφορα ευθυμογραφήματα με σκίτσα δικά του, μεταξύ των οποίων και μια σειρά με τον τίτλο «Ιστορίες από το χωριό», σε μια απ’ αυτές με τον τίτλο «Ειρήνη στο χωριό» αφηγείται:
«Στην προβαλκανική Ελλάδα, όταν ανθούσε η ληστεία στις ορεινές και απρόσιτες περιοχές της Ρούμελης, ένα απόσπασμα ευζώνων με επικεφαλής ένα λοχία καταδιώκοντας τους ληστές κατέλυσε ένα βράδυ σ’ ένα ορεινό χωριό, όπου ο λοχίας κοιμήθηκε το βράδυ στο σπίτι του κοινοτάρχη, οι άλλοι εύζωνες σε άλλα σπίτια.
Το πρωί, που οι άνδρες του χωριού πήγαν στα χωράφια και ο λοχίας πήρε τον καφέ του, είδε τη γυναίκα του κοινοτάρχη, νόστιμη και αφράτη βλαχοπούλα, να πλένει στη σκάφη αναψοκοκκινισμένη. Άρχισε τότε να περπατάει πάνω κάτω και να μονολογεί:
- «Ωχ, τι έχει να γίνει, ωχ,τι έχει να γίνει».
Η γυναίκα ανήσυχη τον ρώτησε: «Τι έχει να γίνει, και της λέει:
«Εγώ θα σε πειράξω, εσύ θα το πεις στον άντρα σου που θα θελήσει να με σκοτώσει, αλλά θα τον σκοτώσω εγώ, οι χωρικοί θα τρέξουν να βοηθήσουν τον άντρα σου και οι εύζωνοι θα τους σκοτώσουν και τότε θα χυθεί πολύ αίμα.
Τότε η κακομοίρα του λέει, εάν είναι έτσι καπετάνιο, εγώ δεν θα πω τίποτα στον άντρα μου και έτσι επικράτησε η ειρήνη στο χωριό».
Η χαριτωμένη αυτή ιστοριούλα εκτός από διασκεδαστική κρύβει μια μεγάλη αλήθεια, που συνεχώς επιβεβαιώνεται. Κατά τακτά χρονικά διαστήματα προκύπτουν διάφορες κρίσεις σε όλα τα επίπεδα, γεωπολιτικές, διεθνείς, διακρατικές, εθνικές, κοινωνικές, οικονομικές, εργασιακές, συντεχνιακές, πολιτικές, φοιτητικές, αθλητικές κλπ, άλλοτε υποκινούμενες με διάφορους στόχους ή για προβοκάτσια, άλλοτε από τυχαίο γεγονός, οι οποίες κλιμακωτά κορυφώνονται πάντοτε υπό διακριτικό έλεγχο, διότι εάν η κατάσταση ξεφύγει θα προκύψουν απρόβλεπτες και μη ελέγξιμες συνέπειες και ξαφνικά με παρέμβαση υπέρτερης δύναμης επέρχεται συμβιβασμός πάντοτε σε βάρος του αδύνατου ή παράδοση άνευ όρων.
Τότε όλα ομαλοποιούνται και επέρχεται συνήθως πρόσκαιρα αυτό που ονομάζουμε με διάφορα πρόσημα κατ’ ευφημισμόν ειρήνη στα παραπάνω επίπεδα με εκατέρωθεν δηλώσεις ικανοποιήσεως, επιτυχίας και ευχαριστιών στον μεσολαβητή, που καμιά φορά παίρνει και το Nobel Ειρήνης.
Έχουμε διάφορα ιστορικά παραδείγματα, όπως τη συνθήκη του Μονάχου, που στο όνομα της ειρήνης θυσιάστηκε η Τσεχοσλοβακία και ο κερδισμένος Χίτλερ αντιλήφθηκε την αδυναμία των δημοκρατικών κρατών να του αντισταθούν και για την κυριαρχία στην Ευρώπη προκάλεσε παγκόσμιο πόλεμο ή ο νταής της γειτονιάς μετά την επιτυχή εισβολή στη Κύπρο με διάφορες επεμβάσεις σε όμορα κράτη ακόμα και με απειλές εισβολής σε υποτιθέμενο σύμμαχο κράτος προσπαθεί να ανασυστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Σαφώς απαιτείται αρραγές εθνικό φρόνημα και δύναμη αντιστάσεως, που να μην υπονομεύεται από διαφόρους τουρκύλους (σύγχρονη εκδοχή των γραικύλων).
Κάθε φορά που ακούω, ότι κατόπιν επιτυχών κυβερνητικών ενεργειών επετεύχθη η διεθνής ή διακρατική ή κοινωνική ειρήνη θυμάμαι την ιστοριούλα του Σταμ-Σταμ και αναρωτιέμαι για το τίμημα της ειρήνης αυτής και ποιος τελικά θα το πληρώσει, σίγουρα το πιο αδύνατο μέρος, που κάθε φορά είναι διαφορετικό, πχ το Μακεδονικό το πλήρωσε η χώρα μας. Ελπίζω, ότι αυτή τη φορά στη διένεξη με την Γείτονα να μην αποδειχτούμε το πιο αδύνατο μέρος, γιατί δεν είμαστε.
Λέανδρος Τ.Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.