Είχαμε φιλοξενήσει ξανά τις απόψεις για την πανδημία ανθρώπων που είτε οι ίδιοι είτε κάποιο μέλος της οικογένειάς τους ανήκει στις ευπαθείς ομάδες. Μάλιστα ήταν όλοι τους συμπολίτες μας που δραστηριοποιούνται θεσμικά/ ακτιβιστικά στον τομέα της Υγείας, ως πρόεδροι συλλόγων ή μη κερδοσκοπικών εταιρειών (ασθενών).
Τον Αύγουστο του 2020 είχαμε γράψει για αυτούς:
«Είναι οι συνάνθρωποί μας που προσέχουν περισσότερο για να αποφύγουν τις επιπτώσεις του κορονοϊού στην υγεία και τη ζωή τους- που τηρούν τις οδηγίες των επιστημόνων (πολύ) πιο επισταμένως από τον μέσο όρο του «γενικού πληθυσμού»... οι συνάνθρωποί μας με υποκείμενα νοσήματα τελικά προφυλάσσουν τους «υπόλοιπους». (Μας) προσέχουν διπλά».
Η επιδημιολογική, όμως, κατάσταση της χώρας έχει επιδεινωθεί τρομακτικά στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τον πρώτο κύκλο συνεντεύξεων και τοποθετήσεών τους.
Η HuffPost Greece επικοινώνησε με τους ίδιους αυτούς συμπολίτες μας στην τωρινή συγκυρία, με τους εκατοντάδες διασωληνωμένους και νεκρούς, εν μέσω του δεύτερου λοκ ντάουν.
Πώς κρίνουν την προετοιμασία και αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος της πανδημίας από την Πολιτεία;
Ποιά είναι η αποτίμησή τους για την συμπεριφορά και την κοινωνική ευθύνη (την αλληλεγγύη επί της ουσίας) που επέδειξε η ελληνική κοινωνία;
Τελικά ήταν αναπόφευκτη η σημερινή επιδημιολογική κατάσταση της χώρας;
Πόσο ελπίζουν στο εμβόλιο;
Και τι μπορεί να αλλάξει μέσο/μακροπρόθεσμα αυτή η πανδημία στον τομέα της Υγείας, καταρχήν στην Ελλάδα;
Η κυρία Εύη Ορφανού είναι διαγνωσθείσα καρκινοπαθής από το Φεβρουάριο του 2015: Ca αριστερού μαστού, μετά ολική μαστεκτομή (άμφω).
Παρακολουθείται πλέον σε ετήσια βάση, μόνο με ήπια υποστηρικτική θεραπεία. Από τις αρχές του 2015 ζει μόνιμα στην Ορεστιάδα και δραστηριοποιείται ενεργά ως πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Ν. Έβρου «Μαζί για Ζωή».
Στο παρελθόν η κυρία Ορφανού εργαζόταν ως διασώστρια στο εξωτερικό (Γερμανία), με εμπειρία και στις γερμανικές ΜΕΘ, ενώ ο σύζυγός της είναι ιατρός- ακτινολόγος, επιμελητής στο ΕΣΥ.
«Η πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 σάρωσε εν τέλει και τη χώρα μας», σημειώνει η ίδια.
«Σήμερα (01/12/20) ανακοινώθηκαν 111 θάνατοι και 596 συμπολίτες μας είναι διασωλωνωμένοι. Παρόλα αυτά, μιλάμε για «μικρή αποκλιμάκωση» και ακούγεται διάχυτα (υπόκωφα, έστω) ένα ουφ! ανακούφισης από κάποιους. Με 111 θανάτους... Σε μία χώρα που στο πρώτο κύμα της πανδημίας, οι θάνατοι ημερησίως ήταν υποπολλαπλάσιοι».
«Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ; Πώς μία χώρα σαν την Ελλάδα, που καυχιόταν ότι στην αρχική φάση αντιμετώπισε ταχέως και αποτελεσματικά τον κορωνοϊό (και όντως αποδίδουμε τα εύσημα στους υπεύθυνους για την αρχική φάση) έφτασε στα 3000+ κρούσματα ημερησίως και αυτή την τρομακτική πίεση στο ΕΣΥ;»
«Τι έπρεπε να είχε γίνει; Κατά τη γνώμη μας (και σίγουρα υπάρχουν και περισσότερο ειδικοί στο θέμα):
Η επιτυχής αντιμετώπιση του πρώτου κύματος λειτούργησε περισσότερο ως εφησυχασμός: κατευναστικά και χαλαρωτικά. Κυριάρχησε διάχυτα μία άποψη (έστω, υποσυνείδητα) ότι «τα καταφέραμε» και ότι τα πράγματα δεν θα είναι εδώ όπως φάνηκαν σε άλλες χώρες (πχ, Ιταλία, ΗΠΑ). Αλήθεια, γιατί άραγε θεωρήσαμε εαυτούς καλύτερους
Το ΕΣΥ δεν πιέστηκε (σε μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον) και, κατά συνέπεια, δεν ενισχύθηκε επαρκώς. Αυτό αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου. Ο εφησυχασμός από την επιτυχή αντιμετώπιση αρχικά, οδήγησε στην υποτίμηση του πραγματικού κινδύνου. Οι βελτιωτικές κινήσεις που έγιναν (γιατί κάποιες πράγματι έγιναν) υλοποιήθηκαν στη βάση του «ελάχιστου δυνατού», βασιζόμενοι στην κάπως μεταφυσική πίστη ότι «ε, θα τα καταφέρουμε και το χειμώνα».
Όμως, το φιλότιμο, η αυτοθυσία και ο ηρωισμός φτάνουν μέχρι ένα σημείο – δεν επαρκούν για να καλύψουν κενά μακρόπνοου σχεδιασμού.
Η αρχική επιτυχία ομοίως «χαλάρωσε» και την νοοτροπία πολλών συμπολιτών μας. Στα μέσα του καλοκαιριού, με τα κρούσματα στο χαμηλότερο επίπεδό τους, υπήρχαν επίσημα πλέον «αρνητές» του κορωνοϊού, συνωμοσιολόγοι και διάφοροι άλλοι αλαφροΐσκιωτοι, που δημόσια στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ή και στις παρέες διατράνωναν παντού, ενάντια σε κάθε επιστημονικό και ρεαλιστικό δεδομένο, ότι «ο κορωνοϊός δεν υπάρχει»!
Το οικονομικό κόστος του περιορισμού (“lockdown”) και η επιτακτική ανάγκη επιχειρηματικής δραστηριότητας και τουρισμού αποτέλεσαν επίσης παράγοντες αναζωπύρωσης.
Ομοίως, λοιπές κοινωνικές δραστηριότητες που (αναγκαστικά) επανεκκινήθηκαν. Το άνοιγμα των σχολείων υπήρξε ένα ακανθώδες ζήτημα, με 25 μαθητές ανά τάξη (όταν ειδικοί επιστήμονες επισήμαιναν ότι ο βέλτιστος αριθμός είναι σαφώς μικρότερος, περί τους 15 μαθητές). Το φιάσκο με τις κρατικά μοιρασμένες ακατάλληλες μάσκες που διανεμήθηκαν στους μαθητές αποτελεί άλλη μία ένδειξη ατελούς προετοιμασίας της Πολιτείας και άστοχου σχεδιασμού.
Εν τέλει, και η ατομική ευθύνη. εκδηλώσεις με συρροή καλεσμένων, οικογενειακές συγκεντρώσεις, μετακινήσεις με αντικείμενο επισκέψεις, ατελής εφαρμογή των μέτρων προσωπικά και ιδίως, ενδοοικογενειακά. Το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία. Γιατί παρά την εφαρμογή του δεύτερου lockdown πλέον, παρατηρείται μία βραδεία αποκλιμάκωση των κρουσμάτων, σα να υπάρχουν «εστίες» που η «πυρκαγιά» επιμένει, παρά τις προσπάθειες.
«Τα επιδημιολογικά μοντέλα δείχνουν ότι το δεύτερο κύμα όντως ήταν αναπόφευκτο. Η απότομη επιδείνωση της χώρας και η ραγδαία αύξηση στην πίεση του ΕΣΥ, σίγουρα όχι! Αν ενσκύψουμε σε όλα τα παραπάνω σημεία, βλέπουμε ξεκάθαρα τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει σωστότερα για να έχουμε ένα επιδημιολογικά καλύτερο αποτέλεσμα».
«Προφανώς υπάρχουν εξαιρέσεις στις παραπάνω αδυναμίες: ωστόσο, έχω την αίσθηση ότι είναι περισσότερο αποτέλεσμα προσωπικού φιλότιμου, συγκυριών και κατά τόπους εμπνευσμένης διοίκησης, παρά συντονισμένων κεντρικά ενεργειών – δυστυχώς».
«Το δεύτερο lockdown είναι εν εξελίξει. Αλλά, υπάρχει και ο παράγοντας κόπωσης του πληθυσμού. Ο αρχικός περιορισμός θα μπορούσε να ειδωθεί και σαν μία «περιπέτεια». Ο δεύτερος περιορισμός, που μάλιστα παρατείνεται, και πολύ περισσότερο ο διαφαινόμενος κυλιόμενος περιορισμός, φοβάμαι ότι θα οδηγήσει σε αύξηση των αρνητικών φαινομένων (ενδοοικογενειακή βία, περιστατικά κατάθλιψης, άγχους, απόσυρσης)».
«Φως στο τούνελ» αποτελεί η επικείμενη κυκλοφορία του εμβολίου κατά της πανδημίας Η θέση μας είναι μία και σαφής: άμεσος εμβολιασμός, ιδανικά όλου του πληθυσμού! Στον εν μέρει δικαιολογημένο σκεπτικισμό για την εν τάχει ανάπτυξη και διάθεση του εμβολίου, απαντάμε με το σκεπτικό της καθιερωμένης ιατρικής πράξης: όταν οι πιθανές ωφέλειες είναι περισσότερες και υπερτερούν των δυνητικών κινδύνων, τότε η πράξη πρέπει να εκτελείται (“risk to benefit ratio”). Ο εμβολιασμός είναι επιβεβλημένος!
«Εδώ, καλείται να δοκιμαστεί και πάλι η Πολιτεία. Θα είναι το επόμενο μεγάλο στοίχημα. Ο μαζικός εμβολιασμός όλων διαμιάς σίγουρα δεν είναι εφικτός. Η ιεράρχηση των προσώπων που θα εμβολισθούν είναι επιβεβλημένη: κατά προτεραιότητα, πρωτίστως οι υγειονομικοί λειτουργοί και εργαζόμενοι, που δίνουν και την καθημερινή μάχη με την πανδημία. Δευτερευόντως, οι ομάδες «υψηλού κινδύνου», όπως καθορίζονται ιατρικά. Και ακολούθως, ο υπόλοιπος πληθυσμός, που ευχόμαστε να έχει μάθει πλέον να ζει με την πανδημία και με υψηλό αίσθημα ατομικής ευθύνης».
«Ωστόσο, τα σημάδια της τρέχουσας πανδημίας θα είναι ορατά για πολύ καιρό. Τα μέτρα ατομικής προστασίας και οι μάσκες έχω την αίσθηση ότι θα μας συνοδεύουν για πολύ καιρό, ιδιαίτερα στους χώρους Υπηρεσιών Υγείας και στα Νοσοκομεία. Είναι όμως και μία ευκαιρία για να αναβαθμίσουμε το χώρο της Υγείας, καταρχάς: ο ρόλος του Δημοσίου - Ενικού Συστήματος Υγείας απέβη σημαντικά ενισχυμένος, καθώς υπήρξε το μόνο αποτελεσματικό ανάχωμα στην αντιμετώπιση των χιλιάδων κρουσμάτων και την περαιτέρω εξάπλωση της νόσου».
«Ο ιδιωτικός τομέας της Υγείας παρείχε περισσότερο επικουρικό και υποστηρικτικό ρόλο - χωρίς αυτό να είναι κατακριτέο. Καταδεικνύει όμως ότι σε μία σύγχρονή και προηγμένη κοινωνία η ανάγκη ενισχυμένου Δημοσίου Συστήματος Υγείας είναι επιτακτική και «εκ των ων, ουκ άνευ». Αδήριτη προκύπτει λοιπόν η ανάγκη ενίσχυσης του ΕΣΥ, τόσο μεσοπρόθεσμα: προσωπικό, ανάπτυξη κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ), όσο και μακροπρόθεσμα: αποτελεσματικός κεντρικός σχεδιασμός υγειονομικών αναγκών με τη δημιουργία Υγειονομικού Χάρτη, σενάρια αντιμετώπισης μελλοντικής πανδημίας ή και λοιπών εκτάκτων κρίσεων, απλούστευση διαδικασιών προμήθειας και εξοπλισμού, βελτίωση νομικών εργαλείων, αποτελεσματικότερη Διοικητική Οργάνωση. Αυτά ενδεικτικά μόνο ως ορισμένες από τις δυνητικές ωφέλειες που μπορούν να προκύψουν από τη έλευση μιας τέτοιας έκτασης πανδημίας».
«Το κεφάλαιο της ατομικής ευθύνης παραμένει ανοιχτό. Πάντως, περισσότερο από ποτέ, παρουσιάστηκε η ανάγκη στα χρόνια μας να φανούμε υπεύθυνοι πολίτες και να τηρήσουμε μία ατομική πειθαρχία, για το καλό του συνόλου».
«Τελικά, η πανδημία COVID-19 αποτελεί ήδη ένα μείζον ιστορικό γεγονός, και μας επιβεβαιώνει την αξία και την ασφάλεια που προσφέρει το δημόσιο σύστημα υγειας, ενώ αναδείχθηκαν οι αδυναμίες και οι ελλείψεις του. Είναι επιτακτική ανάγκη η γενναία ενίσχυση του ΕΣΥ».