Η υποφαινόμενη βούληση
Ενώ οι Έλληνες πολίτες σχεδόν στο σύνολό τους συμφωνούν με το ότι θα πρέπει να υπάρξει μια τάξη στους πανεπιστημιακούς χώρους, όπου ενίοτε εμφανίζονται περιστατικά από ανελέητους βανδαλισμούς, κλοπές, ή και άλλες εγκληματικές ενέργειες, όταν το θέμα τεθεί επί τάπητος, αναφύονται χίλια προσκόμματα που τις περισσότερες φορές εγείρονται και μόνον για να εμποδίσουν και τελικά να ακυρώσουν τη προσπάθεια.
Πολλές συζητήσεις και πολύ μελάνι
Τις τελευταίες ημέρες έχει ανοίξει ξανά ένας μακρύς κύκλος συζητήσεων αλλά έχουν υπάρξει και πολλές δημοσιεύσεις στον τύπο έντυπο και ηλεκτρονικό, για τη δυνατότητα λειτουργίας της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Από τη πλευρά της κυβέρνησης, το θέμα αυτό, αποτέλεσε προεκλογική δέσμευση εδώ και τέσσερα χρόνια, που όμως δεν κατάφερε να την ολοκληρώσει. Παρουσιάζεται μάλιστα ανακόλουθη, καθότι ενώ διθυραμβικά είχε ανακοινώσει την ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας, και είχε προχωρήσει στον οργανωτικό και διοικητικό της σχεδιασμό, αλλά και στη πρόσληψη κάποιου προσωπικού, δεν κατάφερε να προχωρήσει στο δεύτερο βήμα! Εκείνο της έναρξης της λειτουργίας της.
Η διστακτικότητα
Σίγουρα η διστακτικότητα της κυβέρνησης να προχωρήσει στην ολοκλήρωση της εξαγγελίας της δεν είναι αναιτιολόγητη. Εκτιμήθηκε ότι οι αντιθέσεις από τους πανεπιστημιακούς παράγοντες, θα ήταν ιδιαίτερα ηχηρές. Σίγουρα σοβαρές αντιδράσεις θα υπήρχαν κυρίως από τους φοιτητές, ακόμη και από τους διδάσκοντες αλλά και από μέλη των πρυτανικών συμβουλίων. Όμως στους αντιδρώντες θα προτίθεντο και υπολογίσιμο πλήθος από πολίτες. Προς τούτο, και επειδή πλησιάζαμε και σε προεκλογική περίοδο, όπου οι κοινωνικές αναταραχές πάντα βαίνουν εις βάρος των κυβερνώντων, ο πρωθυπουργός έκρινε ότι θα ήταν πιο φρόνιμο, να δοθεί μια αναβολή στο ζήτημα! Οι ζημιές που ελόχευαν για τη κυβερνητική παράταξη από την προσπάθεια επιβολής της εξαγγελίας, κρίθηκαν πως θα ήταν περισσότερες από τα οφέλη που θα εισέπραττε. Υπήρχαν λοιπόν πολλές πιθανότητες να χρεωθεί η κυβέρνηση με υψηλό πολιτικό κόστος. Αποφάσισαν λοιπόν πως, ας έμενε ως κληροδοτηθέν δώρο προς τη νέα κυβέρνηση! Δεν μας ξενίζει σαν κίνηση καθότι αποτελεί συνηθισμένη τακτική πολιτικής κυβερνησιμότητας!
Οι διαφαινόμενες προοπτικές
Εκτιμούμε ότι αρκετά σύντομα , στις επόμενες ακαδημαϊκές περιόδους με την αφορμή κάποιου δυσάρεστου συμβάντος, που τυχόν θα συμβεί σε πανεπιστημιακό χώρο, το θέμα θα επανεμφανιστεί, και τότε η κυβέρνηση που τυχαίνει να είναι η ίδια η οποία ξεκίνησε το θέμα, θα αναγκαστεί να προχωρήσει στην εφαρμογή και του δεύτερου βήματος. Εξάλλου η επόμενη προεκλογική περίοδος θα είναι πολύ μακριά χρονικά, ίσως και 4 χρόνια αργότερα, οπότε θα υπάρχει άφθονο χρονικό περιθώριο χειρισμών για επανορθωτικές κινήσεις ώστε να αμβλυνθούν τα εμπόδια και οι αντιδράσεις.
Οι κινήσεις αυτές θα μπορούσαν να είναι, όπως:
- H τροποποίηση του νομοσχεδίου ώστε να εξευρεθούν και άλλοι υποστηρικτές.
- H τμηματική πιλοτική εφαρμογή του σε κάποια πανεπιστήμια που εμφανίζονται ελάχιστες παραβατικές συμπεριφορές και ίσως σε ένα βαθμό, να απενοχοποιηθεί στη συνείδηση των αντιδρώντων.
- Αλλά ίσως και σε ολοκληρωτική απόσυρση , αν οι κινητοποιήσεις που τυχόν θα προκληθούν κριθεί ότι είναι αδύνατον να κατευναστούν !
Τρανταχτό παράδειγμα ακύρωσης νόμου από φοιτητικές κινητοποιήσεις, αποτέλεσε η απόσυρση του νόμου για τα πανεπιστήμια , του ‘’περιβόητου’’ 815 , τέλη της 10ετίας του ΄70, μετά από φοιτητικές κινητοποιήσεις και καταλήψεις που κράτησαν ένα ολόκληρο σχεδόν ακαδημαϊκό έτος !
Η κοινή γνώμη
Η κοινή γνώμη, δηλαδή η πλειοψηφία των πολιτών, θεωρεί πως είναι στο χέρι της κυβέρνησης, να ολοκληρώσει τη πράξη που ξεκίνησε. Όμως η γνώμη η δική μας είναι, ότι το θέμα αυτό δεν είναι και τόσο απλό, ώστε να αρκεί ένα υπουργικό νομοσχέδιο για την τακτοποίησή του. Η υπόθεση της πανεπιστημιακής αστυνόμευσης, επηρεάζεται από κοινωνικούς, ιστορικούς, μορφωτικούς, αλλά και ιδεολογικούς παράγοντες. Μάλιστα για να κατανοήσουμε τη δυσκολία του εγχειρήματος, θα πρέπει να εξετάσουμε με υπομονή και ειλικρίνεια όλες τις πτυχές, για το πώς αναπτύχθηκε και άφησε ανεξίτηλα το στίγμα του το φοιτητικό κίνημα στη χώρα μας !
Οι φοιτητικοί αγώνες από το 1,1,4 και τους Λαμπράκηδες, ως το ‘’Πολυτεχνείο’’
Από τις αρχές του ΄60, τόσο με τους αγώνες του 1,1,4, για την εδραίωση της Δημοκρατίας όσο και των δράσεων των Λαμπράκηδων λίγο αργότερα, το φοιτητικό κίνημα πάντα είχε τη πρωτοπορία στους λαϊκούς αγώνες. Αυτοί οι αγώνες εντάθηκαν στην πάλη των φοιτητών ενάντια στην δικτατορία του ΄67. Πάλεψαν μέσα και έξω από τις σχολές τους, πολεμώντας τη χούντα και τους εκφραστές της. Συνέστησαν οργανώσεις με προοδευτικό ιδεολογικό προσανατολισμό, για να αντιπαλέψουν τη δοτή Ε.Φ.Ε.Ε. των συνταγματαρχών. Κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα αντιδικτατορικό κίνημα στους φοιτητικούς χώρους , που πλαισιώνονταν από χιλιάδες συνοδοιπόρους τους. Αποκορύφωμα των αγώνων τους ήταν τόσο η εξέγερση της Νομικής Σχολής της Αθήνας τον Φεβρουάριο του 1973, όσο και η εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοοέμβριο του ίδιου χρόνου. Οι δύο αυτές κορυφαίες φοιτητικές κινητοποιήσεις που αποτιμήθηκαν από τουλάχιστον 21 νεκρούς νέους , απετέλεσαν την απαρχή της πτώσης της χούντας. Η ιστορική αυτή εκδοχή, καταγράφεται ως η πιο πρόσφατη ηρωική πράξη στη Δημοκρατία μας.
Οι πρεσβευτές
Τα μετέπειτα χρόνια, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι το φοιτητικό κίνημα, για την επόμενη τουλάχιστον 10ετία ΄74 – ΄84 , απετέλεσε το πιο δυναμικό κομμάτι του λαϊκού μας κινήματος. Πέραν όμως αυτής της δυναμικότητας , οι Έλληνες φοιτητές εκείνων των περιόδων υπήρξαν οι φορείς δια μέσω των οποίων διαχύθηκε και ωρίμασε η διεκδίκηση για τα λαϊκά αιτήματα στους Έλληνες πολίτες. Ακόμη συνέδραμαν πρωτοποριακά και στη μεθοδολογία της διεκδίκησής τους. Οι φοιτητές εκείνων των περιόδων ήταν εκείνοι που καθοδήγησαν το λαό μας στο να μπορεί να διαμορφώνει πιο σύγχρονες προοδευτικές πολιτικές θέσεις, πέραν των κεντρώων και των συντηρητικών που έως τότε μονοπωλούσαν το πολιτικό φάσμα. Οι ίδιοι επίσης υπήρξαν οι πρεσβευτές της μετάδοσης των προοδευτικών θέσεων προς τους τις οικογένειές τους, τα συγγενικά και φιλικά τους περιβάλλοντα, στις γειτονιές τους, στα χωριά τους αλλά και στους πολιτιστικούς, λαογραφικούς ή και περιβαλλοντικούς συλλόγους των περιοχών τους.
‘’Ακαδημία’’ πολιτικο – κοινωνικής εκπαίδευσης
Το φοιτητικό κίνημα όμως διαδραμάτισε και ένα ακόμη πιο σημαντικό ρόλο . Υπήρξε η ‘’Ακαδημία’’ πολιτικο – κοινωνικής εκπαίδευσης, όπου για πολλά χρόνια, αναπτύχθηκαν σαν προσωπικότητες πολιτικά και κοινωνικά, όλα εκείνα τα άτομα που θα διαδραμάτιζαν αργότερα πολύ σοβαρούς ρόλους για τα επόμενα 30, 40 ή και 50 χρόνια ως και σήμερα, προσφέροντας ‘’στα κοινά ‘’. Υπουργοί, βουλευτές, Δήμαρχοι, Νομάρχες, Περιφερειάρχες, και το σύνολο των μελών των αντίστοιχων Συμβουλίων τους, ως και σήμερα και για όλο το πολιτικό φάσμα του λεγόμενου ‘’Συνταγματικού τόξου’’, από τους φοιτητικούς αυτούς χώρους ξεκίνησαν να προβληματίζονται και να δραστηριοποιούνται. Οι χώροι λοιπόν αυτοί για όλη τη περίοδο της 50ετίας από τη μεταπολίτευση και μετά, και μάλιστα τότε πολύ περισσότερο, και σήμερα αρκετά λιγότερο, διαθέτουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Θεωρούνται τα σύμβολα τόσο των κοινωνικών αγώνων , και της ελευθερίας της έκφρασης, όσο και της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, αλλά ακόμη και της προστασίας των κοινωνικά αποκλεισμένων. Για όλα αυτά τα παραπάνω, πολύ σοφά είχε θεσπιστεί από τότε, ο θεσμός του Πανεπιστημιακού Ασύλου. Για αρκετές δεκαετίες ο θεσμός αυτός λειτουργούσε ικανοποιητικά , γιατί υπήρχε ο ανάλογος σεβασμός στους πανεπιστημιακούς χώρους. Όμως, το τότε φοιτητικό κίνημα, είχε τη δυνατότητα να αυτοπεριφρουρείται και να αυτοπροστατεύεται. Δυστυχώς όμως αυτή η λειτουργικότητα τα τελευταία χρόνια ομολογουμένως έχει χαθεί.
Το δίχτυ προστασίας
Ωστόσο οι φοιτητικοί χώροι απέκτησαν από τότε το προνόμιο του να μην θεωρούνται προσβάσιμοι σε μονάδες ελέγχου και περιορισμού των ελευθεριών τους. Τους περιβάλλει ένα πέπλο προστασίας εκ μέρους του λαού, και οποιαδήποτε παρέμβαση όσο καλόπιστη και να είναι,κινδυνεύει να παρεξηγηθεί και να συναντήσει αντιδράσεις στον κοινωνικό χώρο. Το πέπλο αυτό προστασίας απέκτησε μάλιστα το χαρακτηριστικό, ώστε να μπορεί να προσομοιωθεί ως κάποιες άτυπες θρησκευτικές απαγορεύσεις , τις οποίες σέβονται ‘’de facto’’ άπαντες και αδιαμαρτύρητα. Για παραλληλισμό μπορούμε να δανειστούμε το παράδειγμα από την Ορθοδοξία, όπου οι γυναίκες και τα κορίτσια δεν μπορούν να μπουν στο ‘’ιερό’’ της εκκλησίας, όπως και δεν μπορούν να επισκεφθούν τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους. Στη συνείδηση λοιπόν ενός σημαντικού μέρους του λαού μας , αυτό το δίχτυ υψηλής προστασίας περιβάλλει και τους πανεπιστημιακούς χώρους.
Οι κοινωνικές στάσεις
Είναι αλήθεια ότι η σημερινή πραγματικότητα στους πανεπιστημιακούς χώρους είναι πολύ διαφορετική από αυτή που ήταν τη 10ετία του ΄70 και του ΄80. Όμως για να αλλάξουν οι κοινωνικές στάσεις που έως τώρα είχαν υιοθετηθεί, θα πρέπει η θεώρηση εκ μέρους της κοινωνίας του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου, να υποστεί τις ανάλογες κοινωνικές διεργασίες , οι οποίες θα συμβάλλουν στο να διαφοροποιηθούν οι ανάλογες στάσεις . Οι διεργασίες αυτές ελέγχονται από πολύπλοκους κοινωνικούς μηχανισμούς που δεν υπακούν εύκολα σε νομοθεσίες, και κανονιστικές διατάξεις.
Η υποχρέωση των πολιτικών σχηματισμών
Ως πρώτη τέτοια κίνηση στην προσπάθεια για την αλλαγή αυτής της στάσης,είναι να επαναδιαμορφώσουν τη θέση τους για το θέμα αυτό, οι πολιτικοί σχηματισμοί και τα λοιπά θεσμικά όργανα της Δημοκρατίας μας. Αυτό θα είναι μια πρώτη κίνηση ώστε να βρεθεί ένας κοινός βηματισμός. Το πως θα πραγματοποιηθεί αυτό, είναι υποχρέωση της κυβέρνησης να το εφεύρει και η οποία θα πρέπει να χαράξει και τον οδικό χάρτη για τη μεθόδευσή του. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να ακολουθηθεί, μια ειλικρινής διαβούλευση με τα κόμματα , τους φορείς, αλλά και τους ίδιους τους πολίτες. Επίσης μια πρόταση που έχει διατυπωθεί , όπως το να χειρισθεί το θέμα και να ασκεί την αρμοδιότητα μια ανεξάρτητη αρχή δεν φαίνεται εφικτή, καθότι τα θέματα δημόσιας ασφάλειας συνταγματικά ασκούνται από την κεντρική κυβέρνηση. Κλείνοντας , εκτίμησή μας είναι πως, εάν το σχετικό νομοσχέδιο δεν συγκεντρώσει σχεδόν την απόλυτη πλειοψηφία των πολιτικών σχηματισμών του συνταγματικού τόξου, δύσκολα θα μπορέσει να εφαρμοστεί.