Πάνω από ένας στους τέσσερις εργαζόμενους νέους σε χώρες της ΕΕ αναγκάζονται να ζουν ακόμη στο σπίτι των γονιών τους, γεγονός που φαίνεται να σχετίζεται πλέον όχι μόνο με πολιτιστικές ιδιαιτερότητες κάποιων χωρών αλλά με την αδυναμία να αντέξουν οικονομικά το ”βάρος” της ανεξαρτησίας τους.
Το ποσοστό αυτών μάλιστα, που αφορά άτομα ηλικίας 25 έως 34 ετών, αυξήθηκε από 25% σε 27% την περίοδο 2017-2022, σύμφωνα με ανάλυση δεδομένων της Eurostat που έγινε αποκλειστικά για τον Guardian.
Τα ευρήματα αυτά, καθίστανται μάλιστα ακόμη πιο ανησυχητικά σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες των νέων να ”ανοίξουν τα φτερά τους” και ανεξαρτητοποιηθούν, δεδομένης της μεγάλη στεγαστικής κρίσης που καταγράφεται σε πολλές χώρες του μπλοκ αλλά και με την αύξηση του κόστους ζωής γενικότερα.
Το υψηλότερο ποσοστό το 2022 καταγράφεται στην Κροατία καθώς εργαζόμενοι νέοι αυτής της ηλικιακής κατηγορίας που ζούσαν στο πατρικό τους έφτασε το 65% και ακολουθεί με 60% η Σλοβακία ενώ η Ελλάδα έρχεται τρίτη με 57%. Έπονται η Πορτογαλία με 52%, η Ιταλία με 48%, η Ισπανία με 42%.
Σε όλες τις χώρες καταγράφηκε αύξηση με την μεγαλύτερη όμως, της τάξεως του 13%, στην Ιρλανδία όπου τα ενοίκια έχουν διπλασιαστεί από το 2013. Έτσι 1 στους 4 νέους ζει ακόμη με τους γονείς του, σύμφωνα με σχετική ανάλυση του Eurofound, του οργανισμού της ΕΕ για τη βελτίωση των συνθήκες διαβίωσης και εργασίας.
Στη έρευνα όμως δεν υπάρχουν ευρήματα μόνο για το ζήτημα της στέγασης αλλά και για μία σειρά άλλων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νέοι όπως την κρίση κόστους ζωής, ζητήματα ψυχικής υγείας και επισφαλούς απασχόλησης.
Αν και καταγράφονται κάποιες θετικές τάσεις σχετικά με την εργασία (όπως ότι η απασχόληση των νέων είχε ανακάμψει στα υψηλότερα επίπεδα από το 2007), η επισφαλής εργασία παραμένει μια πηγή μόνιμης ανησυχίας ενώ οι αυξήσεις στο κόστος ζωής αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο για πολλούς.
«Οι νέοι που ζουν με τους γονείς τους είναι πιο πιθανό να δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα και να μην μπορούν να αντέξουν οικονομικά απροσδόκητα έξοδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι όσοι προέρχονται από λιγότερο ευκατάστατα σπίτια είναι λιγότερο πιθανό να μπορούν να φύγουν», διαπίστωσαν οι συντάκτες της έκθεσης.
Οι πρόσφατες αυξήσεις στο κόστος ζωής έρχονται σε ένα πλαίσιο αυξανόμενου κόστους στέγασης σε ολόκληρη την Ευρωζώνη: μεταξύ 2010 και 2022, οι τιμές των ακινήτων σε κράτη-μέλη αυτής, αυξήθηκαν κατά 47%, σύμφωνα με έκθεση της Eurostat του 2023.
Η έκθεση του Eurofound έδειξε ότι οι μισοί νέοι που ζουν με τους γονείς τους θα ήθελαν να φύγουν μέσα σε ένα χρόνο, αλλά μόνο το 28% δήλωσε ότι σχεδίαζε ενεργά να το κάνει.
Η αδυναμία των νέων να ζήσουν ανεξάρτητοι από την οικογένεια τους, είναι πιθανό να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ευημερία τους, με τους συντάκτες της έκθεσης να διαπιστώνουν ότι μερικές φορές συνδέθηκε με μια αίσθηση κοινωνικού αποκλεισμού.
Υπήρχε μια αξιοσημείωτη απόκλιση μεταξύ των διαφόρων χωρών της ΕΕ σχετικά με το ζήτημα των νέων που εργάζονται στο γονικό σπίτι, με περισσότερους από τους μισούς 25 έως 34 ετών να παραμένουν σε αυτό κυρίως σε χώρες της νότιας και ανατολικής Ευρώπης.
Η αδυναμία ”να τα βγάλουν πέρα” οικονομικά αναφέρθηκε περισσότερο από τους νέους σε αυτές τις περιοχές και συγκεκριμένα στην Ελλάδα σε ένα ποσοστό 72% για νέους 15-19 ετών και στην Βουλγαρία σε ένα ποσοστό 42%. Στο αντίποδα οι νέοι σε Λουξεμβούργο και Ολλανδία με 6,3%.
Στην έρευνα, επισημαίνεται ο κρίσιμος ρόλος που παίζουν οι πολιτισμικές διαφορές στην διαφοροποίηση των ποσοστών που έχουμε μεταξύ κρατών στα οποία οι νέοι ζουν ακόμη στο πατρικό.
Η επικεφαλής συγγραφέας, Eszter Sándor, δήλωσε: «Πολλές προηγούμενες έρευνες διαπίστωσαν ότι σε πολλές χώρες της νότιας και ανατολικής Ευρώπης, οι οικογενειακοί δεσμοί είναι ισχυροί, ενώ η κρατική υποστήριξη προς τους νέους είναι σχετικά χαμηλή. Συγκριτικά, στις σκανδιναβικές χώρες ο κανόνας είναι να εγκαταλείπετε το σπίτι της οικογένειας γύρω στην ηλικία των 18 ετών – αυτό ενθαρρύνεται επίσης από τους γονείς και το κράτος», όπως είπε.
Στην Ιρλανδία, όπως εξηγεί, έχει γίνει πλέον κάτι το «συνηθισμένο να ζουν οι νέοι με τους γονείς τους είτε λόγω ανάγκης είτε ως μέρος μιας οικογενειακής απόφασης να βοηθήσουν στην εξοικονόμηση χρημάτων για την εξασφάλιση, μελλοντικά, ενός στεγαστικού δανείου».
«Αυτοί οι λόγοι μπορεί επίσης να εξηγήσουν γιατί, σε μια κατάσταση κρίσης (π.χ. πανδημία, ύφεση), οι νέοι είναι πιο πιθανό να επιστρέψουν στους γονείς τους σε ορισμένες χώρες παρά σε άλλες».
Σημείωσε, επίσης, ότι ενώ η παραμονή στο πατρικό θα μπορούσε να προσφέρει κάποια οικονομική ασφάλεια, οι εργαζόμενοι νέοι –ιδιαίτερα οι 25 ετών και άνω– «διαπιστώθηκε ότι αισθάνονται πιο κοινωνικά αποκλεισμένοι ζώντας με τους γονείς τους και κατέγραφαν χαμηλότερα ποσοστά ψυχικής ευημερίας, ευρήματα που συνδέονται με την έλλειψη αυτονομίας και ελευθερίας».
Τα ευρήματα για τη χώρα μας:
-Το 58% των εργαζόμενων νέων ηλικίας 24 έως 35 ετών, συνέχιζαν να ζουν στο πατρικό σπίτι με τους γονείς τους (2022)
-Μετά την Ρουμανία (20%) και την Ιταλία η Ελλάδα ήταν η τρίτη χώρα με το υψηλότερο ποσοστό νέων ηλικίας 15 έως 24 ετών που δεν εργάζονταν, δεν σπούδαζαν, δεν έκαναν κάποια πρακτική άσκηση σε ένα επάγγελμα (2022)
-Η Ελλάδα κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό νέων, ηλικίας 15 έως 29 ετών που δήλωναν πως δεν μπορούν αν τα βγάλουν πέρα οικονομικά. Το ποσοστό αυτό διαμορφώθηκε στο 72% ενώ ακολουθούν η Βουλγαρία με 42% και η Κύπρος με 34% (2022)
-Η Ελλάδα ήταν μεταξύ των χωρών που οι νέοι δήλωσαν πως αισθάνονται εαυτούς ως κοινωνικά αποκλεισμένους. Συγκεκριμένα πρώτοι ήταν οι νέοι στην Ιρλανδία με 63%, στην Ουγγαρία 44%, στην Τσεχία, 43% και ακολουθούν η Πολωνία, η Ελλάδα, η Δανία και η Σουηδία με 40–42% (2021).