Με αφορμή την υπόθεση της Αγιάς Σοφιάς, άνθισε στην Ελλάδα ο «διανοητικός νεοπλουτισμός»: η θεώρηση ότι διαθέτουμε πνευματικό και ηθικό πλεονέκτημα που μας επιτρέπει να ασκούμε αφ’ υψηλού κριτική σε ό,τι δεν μας αρέσει και δεν το καταλαβαίνουμε. Όταν αυτό το φαινόμενο περιορίζεται στα όρια των social media είναι ανεκτό, έως ένα βαθμό. Όταν όμως αφορά την πολιτική τάξη και την πνευματική ηγεσία της χώρας μας, γίνεται επικίνδυνο.
“Aποτελεί στρατηγική επιλογή της Τουρκίας η επανασύνδεση με το οθωμανικό παρελθόν και τον ισλαμικό κόσμο. Εκεί, δηλαδή, που θεωρεί ότι η Τουρκία μπορεί να αποκτήσει ηγετικό ρόλο.”
Από συστάσεως ελληνικού κράτους επιδιώκουμε να αποκοπούμε από την Ανατολή και οτιδήποτε την θυμίζει, επειδή αυτή θεωρείται συνώνυμη της οπισθοδρόμησης και του σκοταδισμού. Η Ελλάδα επέλεξε να καταλογογραφηθεί ως ευρωπαϊκή χώρα, σε μια αντιστροφή της γνωστής παροιμίας «καλύτερα πρώτος στο χωριό, παρά τελευταίος στην πόλη». Η Τουρκία του Κεμάλ Ατατούρκ, εκατό χρόνια μετά, ζήλωσε τη δόξα μας και επιχείρησε να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.
Ο Ερντογάν, εκατό χρόνια αργότερα, αντιστρέφει την πορεία αυτή, επειδή δεν θέλει να παρακαλά να γίνει τελευταίος στην πόλη. Οι κινήσεις του δείχνουν ότι αποτελεί στρατηγική επιλογή της Τουρκίας η επανασύνδεση με το οθωμανικό παρελθόν και τον ισλαμικό κόσμο. Εκεί, δηλαδή, που θεωρεί ότι η Τουρκία μπορεί να αποκτήσει ηγετικό ρόλο.
“Ο κόσμος αυτός, στον οποίο προσδοκά η Τουρκία και τον οποίο εμείς υποτιμούμε, ξεκινά από τα παράλια του Ατλαντικού και φτάνει έως την Ινδονησία”
Για λόγους που είναι γνωστοί, στις γενικές τους γραμμές, ο ισλαμικός κόσμος αυτή τη στιγμή πάσχει από κενό ηγεσίας. Οι ελίτ των χωρών της Αραβικής χερσονήσου θεωρούνται διεφθαρμένες και εξαρτημένες από τη Δύση, το Ιράν σε καταστολή, η Αίγυπτος έχει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, οι ισλαμιστές τρομοκράτες είναι αποδιοργανωμένοι σε μεγάλο βαθμό. Η Τουρκία προσπαθεί να δημιουργήσει, με επιθετικό προς τον χριστιανικό κόσμο τρόπο, θρησκευτικά σύμβολα ώστε να καταστήσει την Κωνσταντινούπολη, για άλλη μια φορά στην ιστορία της, τη Νέα Ρώμη, την πόλη των πόλεων. Να μεταφέρει εκεί, δηλαδή, το κέντρο του ισλαμικού κόσμου και να την ξανακάνει την βασιλεύουσα των μουσουλμάνων.
Ο κόσμος αυτός, στον οποίο προσδοκά η Τουρκία και τον οποίο εμείς υποτιμούμε, ξεκινά από τα παράλια του Ατλαντικού και φτάνει έως την Ινδονησία. Περιλαμβάνει όλες σχεδόν τις Ασιατικές Σοβιετικές Δημοκρατίες νοτίως της Ρωσίας, ένα μικρό σχετικά μέρος της Κίνας και ένα σημαντικό μέρος της Ινδίας, όλη σχεδόν την Βόρεια Αφρική και αρκετές βαλκανικές χώρες. Οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί σε αυτές τις περιοχές φτάνουν περίπου το 1,5 δις, με αυξητικές τάσεις. Η έκταση του κόσμου αυτού, ο πληθυσμός του και οι παραγωγικές του δυνατότητες είναι πολύ μεγαλύτερες εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
“Oι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη ίσως και να προτιμούν την Τουρκία ως ηγέτιδα δύναμη αυτού του κόσμου, σε σχέση με άλλους υποψήφιους.”
Η Τουρκία, από το 1990 ήδη, έχει καταφέρει μέσω του Türksoy και άλλων παρόμοιων δομών, να θεμελιώσει ισχυρούς δεσμούς με τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της Ανατολής και της Αφρικής. Δεσμούς βασισμένους στην ιστορία, τον πολιτισμό και τη θρησκεία. Αυτοί οι πληθυσμοί, λίγο ή πολύ, θεωρούν την Τουρκία ως μια ηγέτιδα χώρα, η οποία θα τους βοηθήσει να κερδίσουν στο διεθνές γίγνεσθαι αυτά που έχουν αποστερηθεί από τους αλλόθρησκους: κύρος, υπόληψη και ανάπτυξη.
Διαβάστε επίσης: Πολιτιστική διπλωματία: Ο “ευγενικός” επιταχυντής της Άγκυρας
Η Τουρκία του Ερντογάν έχει σχέδιο και δεν πράττει τυχαία. Έχει αποφασίσει να προσπαθήσει να ηγηθεί ενός κόσμου που είναι δίπλα μας και τον οποίο αποστρεφόμαστε και υποτιμούμε επί αιώνες. Τόσο ως Ελλάδα, όσο και ως Ευρώπη. Συνεπώς, καταδίκες από την ΕΕ, διαγγέλματα της UNESCO και ανακοινώσεις επιστημονικών ενώσεων αφήνουν παντελώς αδιάφορη την Τουρκία. Η Τουρκία δεν θέλει να συσχετιστεί με κανένα από αυτούς, ούτε και την ενδιαφέρει η γνώμη τους.
Και ας μην βαυκαλιζόμαστε ότι όλα αυτά είναι πολιτική του Ερντογάν, η οποία θα αλλάξει μόλις αυτός χάσει την εξουσία. Είναι συνειδητή πολιτική επιλογή της Τουρκίας: της μεγάλης και ισχυράς πλειοψηφίας τόσο του λαού όσο και των ελίτ, στην οποία θέλουν να επιμείνουν και στο μέλλον. Και έχω την υποψία ότι οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη ίσως και να προτιμούν την Τουρκία ως ηγέτιδα δύναμη αυτού του κόσμου, σε σχέση με άλλους υποψήφιους.
Η γεωπολιτική δεν λατρεύει το κενό.