Ο Αγιος Ειρηναίος της Λυών ή του Λουγδούνου που γεννήθηκε στην Σμύρνη και έζησε στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ και στις αρχές του 3ου, έχοντας καθοριστικό ρόλο στον εκχριστιανισμό της Γαλλίας, πολύ σύντομα θα ανακηρυχθεί διδάσκαλος της Εκκλησίας, μια από τις υψηλότερες τιμές στην Καθολική Εκκλησία.
Ο τίτλος του Διδασκάλου της Εκκλησίας (λατ. Doctor Ecclesiae) δίνεται από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία σε πρόσωπα (Αγίους) τα οποία έχουν συνεισφέρει θετικά στην εξέλιξη της Εκκλησίας και τη διάδοση της χριστιανικής πίστης με τα γραπτά τους. Το δικαίωμα να αναγορεύσει κάποιον Διδάσκαλο της Εκκλησίας το έχει μόνο ο Πάπας και οι αναγορεύσεις πολύ σπάνιες. Ο θεσμός υπάρχει από το 1298 και έχουν αναγορευθεί μόλις 36 άτομα από τότε. Ανάμεσα τους οι τρεις Ιεράρχες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο Μέγας και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή Θεολόγος, ο Αγ. Αυγουστίνος, ο Αγ. Θωμάς ο Ακινάτης, ο Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός και η Αγ. Τερέζα της Άβιλας.
Ο επικεφαλής του γραφείου αγιοποίησης του Βατικανού, καρδινάλιος Marcello Semeraro, είπε την Πέμπτη (20/1) στον Πάπα Φραγκίσκο ότι τα μέλη του γραφείου συμφώνησαν να δοθεί η τιμή στον Άγιο Ειρηναίο και πρότεινε στον Φραγκίσκο να τον αναγορέψει, ανέφερε το Βατικανό.
H ακρόαση της Πέμπτης είχε περισσότερο τυπική σημασία αφού ο Φραγκίσκος είχε ήδη ανακοινώσει από τον Οκτώβριο ότι σκόπευε να ανακηρύξει σύντομα τον Ειρηναίο «Διδάσκαλο της Ενότητας», αν και δεν έχει οριστεί η ακριβής ημερομηνία.
«Μια σπουδαία θεολογική γέφυρα ανάμεσα στους Χριστιανούς της Δύσης και της Ανατολής»
Ο Άγιος Ειρηναίος, που πιστεύεται ότι άρχισε να υπηρετεί ως επίσκοπος στη Λυών της Νότιας Γαλατίας (Γαλλίας), όπου πήγε ως ιεραπόστολος, πιθανώς το 177 ή το 178, σε μια περίοδο κατά την οποία είχε ξεσπάσει ο διωγμός του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου εναντίον των χριστιανών, είναι γνωστός για τον αγώνα του κατά των αιρέσεων. Ωστόσο ο Φραγκίσκος, ο οποίος έχει καταστήσει την προσέγγιση της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως βασική προτεραιότητα του, τόνισε τη σημασία του στο μήνυμα ενότητας όταν απευθυνθήκε σε μια Καθολική-Ορθόδοξη ομάδα εργασίας που μελετούσε τα γραπτά του αγίου τον περασμένο Οκτώβριο.
Περιέγραψε τον Αγιο, γνωστό και ως Ειρηναίο της Λυών, ως «μια μεγάλη πνευματική και θεολογική γέφυρα μεταξύ των Χριστιανών της Ανατολής και της Δύσης».
«Το όνομά του, Ειρηναίος, περιέχει τη λέξη ”ειρήνη”», είχε πει τότε ο Πάπας, υπενθυμίζοντας την ελληνική ρίζα του ονόματος, που σημαίνει «ειρηνικός», «ειρηνοποιός», «σεραφικός».
Ο τελευταίος Αγιος που του απενεμηθη ο τίτλος του Διδασκάλου της εκκλησίας ήταν το 2015, ο Γρηγόριος του Ναρέκ (ή Ναρεκατσή), ένας Αρμένιος μεσαιωνικός πνευματιστής, θεολόγος, ποιητής και μυστικιστής του 10ου αιώνα.
Ο τελευταίος των Αποστολών
Ο Ειρηναίος με καταγωγή από τη Σμύρνη, είχε δει και ακούσει το κήρυγμα του Πολύκαρπου, ο οποίος με τη σειρά του λέγεται ότι άκουσε τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή και συνεπώς ήταν ο τελευταίος γνωστός ιεράρχης που συνδέεται άμεσα με τους Αποστόλους.
Το πιο γνωστό του έργο είναι η περίφημη πραγματεία του Έλεγχος και Ανατροπή της Ψευδωνύμου Γνώσεως, που είναι κοινώς γνωστή ως Κατά των Αιρέσεων (Λατ. Adversus Haereses), και πιστεύεται ότι γράφτηκε μεταξύ του 175 και του 185.
Μιλούσε ελληνικά, αλλά για να ευαγγελίσει τους Κελτικούς και Γερμανικούς λαούς της Δύσης έμαθε τις γλώσσες των λαών που θεωρούνταν βάρβαροι. Διεξήγαγε το έργο του σε μια εποχή σκληρών διωγμών και σε μια ιστορική περίοδο που σημαδεύτηκε από δύο πολιτιστικά γεγονότα μεγάλης σημασίας: Την άνοδο του Γνωστικισμού στον Χριστιανισμό και την εξάπλωση στον παγανιστικό κόσμο του νεοπλατωνισμού, μιας φιλοσοφίας ευρείας εμβέλειας που είχε πολλές συγγένειες με τον Χριστιανισμό.
Αναγνωρίζεται ως άγιος στην Καθολική Εκκλησία, η οποία εορτάζει τη γιορτή του στις 28 Ιουνίου, και στις Ανατολικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, όπου η γιορτή του είναι στις 23 Αυγούστου.