«Είναι δύσκολο να γράψεις για τη ζωγραφική του Αλέξη Κυριτσόπουλου. Οι εικόνες του έχουν περάσει στο DNA μας. Όχι όμως με τον τρόπο που μας συντροφεύουν οι εικόνες του Αλέκου Φασιανού, τις οποίες συναντάς όπου σταθείς και όπου βρεθείς. Η ζωγραφική του Κυριτσόπουλου συνοδεύει κάποιες πολύ προσωπικές στιγμές μας: την επαναληπτική ακρόαση αγαπημένων δίσκων του Διονύση Σαββόπουλου, του Μάνου Χατζιδάκι ή του Νίκου Ξυδάκη· τη σιωπηλή ανάγνωση ενός συναρπαστικού βιβλίου του Στέλιου Ράμφου ή του Χρήστου Βακαλόπουλου, στο σπίτι σου, στο σπίτι της ή σε μια απόμερη παραλία· τη φωναχτή ανάγνωση ενός παραμυθιού στο παιδί σου, του ίδιου παραμυθιού -δώρου της μητέρας σου- που διάβαζες κι εσύ όταν ήσουν παιδί· την παρακολούθηση μιας παιδικής παράστασης ή μιας γιορτινής συναυλίας της Οπισθοδρομικής Κομπανίας· την πρώτη σου ερωτική συνεύρεση σε μια ακατάστατη φοιτητική γκαρσονιέρα· τη μοναχική βόλτα σε μια γκαλερί της πόλης ένα μελαγχολικό απόγευμα…»
Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων παρουσιάζει μεγάλη αναδρομική έκθεση του ζωγράφου Αλέξη Κυριτσόπουλου, με έργα από το 1963 έως σήμερα. Η έκθεση, με τίτλο «Παράλληλα», σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Χριστόφορου Μαρίνου -από το σημείωμα του οποίου και το παραπάνω απόσπασμα- εγκαινιάζεται στις 9 Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 11 Φεβρουαρίου 2024.
Ο Αλέξης Κυριτσόπουλος είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους, με πλούσιο και πολυδιάστατο έργο, που έχει αφήσει ισχυρό αποτύπωμα από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Στην αντικαταθλιπτική, εν μέρει σατιρική και εν πολλοίς αυτοβιογραφική ζωγραφική του πρωταγωνιστούν τα έντονα, φωτεινά, αληθινά χρώματα και δευτερευόντως οι ήρωες. Ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, τα χρώματα διαμορφώνουν και ζωντανεύουν τους χαρακτήρες, καθορίζοντας τα όρια και τα σχήματα των μορφών. «Το χρώμα είναι δρόμος για το φως» θα πει ο ίδιος. Στην περίπτωσή του, το χρώμα εξυπηρετεί τον βαθύτερο σκοπό της ζωγραφικής: να προσφέρει «παρηγοριά, ελπίδα και ανάσα για να τα βγάλουμε πέρα».
Από τον Ναστραδίν Χότζα -την πρώτη φιγούρα που ζωγράφισε χρησιμοποιώντας χρωματιστές λαδόκολλες με τις οποίες έφτιαχναν τους χαρταετούς- και την εικονογράφηση των αναμνήσεων της μητέρας του («Η Ζωίτσα πέρα από το Αιγαίο», Άγρα, 1982) έως τις «Οπτασίες του Δον Κιχώτη» και τις «Εικόνες για τους Αχαρνείς του Αριστοφάνη» (ΜΙΕΤ, 2005 και 2006 αντίστοιχα) ο Κυριτσόπουλος παίζει με τα χρώματα ανακαλύπτοντας και αποκαλύπτοντας τις αστείρευτες δυνατότητές τους. Εξίσου σημαίνοντα ρόλο με το χρώμα διαδραματίζει στη ζωγραφική του η μουσική, αρχής γενομένης από τα εξώφυλλα δίσκων, με πρώτο το «Φορτηγό» (1966) του Διονύση Σαββόπουλου, με το οποίο μεταφράζει αποτελεσματικά την ευαισθησία του τραγουδοποιού, και αργότερα με τα εμφανώς πιο ζωγραφικά «Παράλογα» (1976) του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Κυριτσόπουλος είναι ένας τραγουδοποιός της εικόνας. Χορεύει με τους ήρωές του και αυτός ο συντονισμένος χορός εμψυχώνει την εικόνα: οι προσεκτικά δομημένες ζωγραφιές του βασίζονται σε μια εσωτερική κίνηση, αποπνέουν μια ρυθμολογία.
Για να θυμηθούμε τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες, η ζωγραφική του Κυριτσόπουλου είναι γεμάτη παράξενα, παράδοξα, περίφημα, ανέλπιστα και πρωτάκουστα περιστατικά, χαριτωμένα και πεντανόστιμα λόγια, αφάνταστες και πρωτόφαντες περιπέτειες – με τη διαφορά όμως ότι όλα αυτά συμβαίνουν τώρα, γύρω μας, στη γειτονιά μας, και όχι σε κάποιο μακρινό πλανήτη ή σε μια μυθική χώρα. Στην προσωπική μυθολογία που προτείνει ο Κυριτσόπουλος, το χρωματιστό παραμύθι -«το παραμύθι που η εικόνα κρύβει», όπως λέει ο ίδιος- είμαστε εμείς. Το ουράνιο τόξο βγαίνει από το δωμάτιό μας, από το όνειρό μας, από τον κήπο μας και μας μεταφέρει στον ουρανό, στην άλλη πλευρά της πόλης, σε ένα άλλο δωμάτιο. «Ζωγραφίζοντας το καλό που υπάρχει στα πράγματα», ο Αλέξης Κυριτσόπουλος μας χαρίζει απλόχερα χαμόγελα, πολύτιμο αντίδοτο στον κυνισμό και στην κατήφεια.
Από γκαλερί σε βιβλία, αφίσες, εξώφυλλα δίσκων, σκηνικά, κοστούμια, εικονογραφήσεις
Ο Αλέξης Κυριτσόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1943. Ξεκίνησε ως σκιτσογράφος σε αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά́. Το 1966 ο Ασαντούρ Μπαχαριάν (γκαλερί «ΩΡΑ») εξέδωσε ένα μικρό λεύκωμα με σκίτσα του. Tο καλοκαίρι του 1967 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου γνώρισε τη ζωγραφική. Έγινε δεκτός στο εργαστήρι χαρακτικής της Beaux Arts. Ο Σύλλογος Ελλήνων Φοιτητών στο Παρίσι εξέδωσε ένα μικρό λεύκωμα με πολιτικά σκίτσα του.
Το 1971 επέστρεψε στην Ελλάδα και την περίοδο της Μεταπολίτευσης έγραψε και ζωγράφισε «Το παραμύθι με τα χρώματα» (εκδόσεις Κέδρος). Η ζωγραφική του πηγαινοέρχεται από γκαλερί σε βιβλία, αφίσες, εξώφυλλα βιβλίων, δίσκων, CD, σκηνικά, κοστούμια, εικονογραφήσεις.
Διατηρεί διαχρονική συνεργασία με τον Διονύση Σαββόπουλο, έχει φιλοτεχνήσει εξώφυλλα βιβλίων του Στέλιου Ράμφου και δίσκων των Μάνου Χατζιδάκι, Νίκου Ξυδάκη κ.ά. Έχει συνεργαστεί με το ΜΙΕΤ (εκθέσεις: «Ζωγραφική για τον Αριστοφάνη», «Ποιητές της γενιάς του ’30») και με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (σχεδίασε τα λευκώματα για τον «Πέτρο και τον Λύκο» και τη «Λυσιστράτη» του Μίκη Θεοδωράκη, σκηνικά, κοστούμια και animation για τον «Μερλίνο» του Περικλή Κούκου και το «Σαββόραμα».
Έχει επίσης υπογράψει σκηνικά για ελληνικές ταινίες μεγάλου μήκους και θεατρικές παραστάσεις, και συνεργαστεί με τα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων για την εικονογράφηση και τον γραφικό σχεδιασμό αναγνωστικών γαλλικής γλώσσας για το Γυμνάσιο και αναγνωστικού για την Α´ Δημοτικού. Έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου 2013 για τα «Βεγγαλικά. Ένα παραμύθι εμπνευσμένο από τα ποιήματα του Νίκου Εγγονόπουλου». Τα τελευταία χρόνια, ζωγραφίζει τις περιπέτειες του Δον Κιχώτη (έκθεση, βιβλίο).
Info
Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων: Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλ. Αυδή, Μεταξουργείο, 210 5202420
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Σάββατο 11:00 - 19:00, Κυριακή 10:00 - 16:00, Δευτέρα κλειστά
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.