Λίγη ώρα πριν τα μεσάνυχτα, ένα ζεστό βράδυ του Αυγούστου το 2017, δύο αστυνομικοί σε ένα αυτοκίνητο χωρίς διακριτικά, σταμάτησαν στη μεγαλύτερη πόλη της Βόρειας Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη, ένα φορτηγό για κάτι που έμοιαζε με έλεγχο ρουτίνας.
Στο πίσω μέρος του φορτηγού, οι δύο αστυνομικοί και 15 ακόμη συνάδελφοί τους εντόπισαν σωρούς λαθραίων τσιγάρων, οδηγώντας τους σε ένα από τα μεγαλύτερα «λαβράκια» λαθραίου καπνού στην Ελλάδα. Η έρευνα αυτή ήταν το αποκορύφωμα της οκτάμηνης παρακολούθησης ενός παράνομου εργοστασίου τσιγάρων κοντά στην Αθήνα, μέσω ενός προσεκτικά σχεδιασμένου κλοιού που περιλάμβανε πάνω από 80 αστυνομικούς που εργάζονταν συστηματικά όλο το εικοσιτετράωρο. Οι αρχές κατάσχεσαν 178 εκατομμύρια πλαστά τσιγάρα και περισσότερα από 18.000 πακέτα καπνού.
Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση των παραχαρακτών έχουν ενταθεί, με την αστυνομία να βάζει τώρα στο στόχο προϊόντα που εμπλέκονται στην κατασκευή τέτοιου είδους λαθραίων προϊόντων. Τον Αύγουστο κατασχέθηκαν 128 τόνοι καπνού από μια αποθήκη στη Βοιωτία, βόρεια της Αθήνας, που θα παρήγαγε περίπου 604 εκατομμύρια πλαστά τσιγάρα.
Πρωτεύουσα των απομιμητικών τσιγάρων
Ο πολλαπλασιασμός των απομιμητικών εκδόσεων τσιγάρων γνωστών ετικετών, από Marlboro και Muratti μέχρι Business Royals, που συχνά χρησιμοποιούν κατώτερης ποιότητας φύλλα καπνού και μπορούν να αγοραστούν στον δρόμο για μόλις 1,50 ευρώ (1,66 δολάρια) το πακέτο - λιγότερο από το ήμισυ της τιμής του αυθεντικού - κατέστησε την Ελλάδα πρωτεύουσα των πλαστών τσιγάρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το 2018, η Ελλάδα έχασε 700 εκατομμύρια ευρώ από το παράνομο εμπόριο καπνικών προϊόντων, σύμφωνα με έκθεση της KPMG, ποσό που θα μπορούσε να έχει βοηθήσει τη χώρα να αποφύγει μια σειρά συνταξιοδοτικών περικοπών κατά τη διάρκεια των τριών διεθνών προγραμμάτων διάσωσης. Οι συνταξιούχοι κλήθηκαν να δεχτούν το πλήγμα και υπέστησαν πέρυσι περικοπές 740 εκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου να ενισχυθεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας.
Καθώς ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, επιδιώκει να τηρήσει την προεκλογική υπόσχεσή του για ελάφρυνση της φορολογίας της χώρας, η εξάρθρωση τέτοιων παράνομων δραστηριοτήτων καθίσταται κρίσιμη.
Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα του δώσει τον δημοσιονομικό χώρο που χρειάζεται για να προσελκύσει τους επενδυτές με χαμηλότερες εισφορές και, παράλληλα, να αντιστρέψει ορισμένα από τα μέτρα λιτότητας που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ο κ. Μητσοτάκης προσπαθεί να αποδείξει ότι η κυβέρνησή του μπορεί να αναδιαρθρώσει την οικονομία και να την απαλλάξει από τη διαφθορά, τη γραφειοκρατία και τη φοροδιαφυγή.
«Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής δεν είναι μόνο η προστασία των υγιών επιχειρήσεων, αλλά και η υπεράσπιση της κοινωνικής δικαιοσύνης», δήλωσε αυτό το μήνα ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.
Ανεξέλεγκτη παρανομία
Η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος στον κόσμο με τα πακέτα τσιγάρων να είναι από τα φθηνότερα στην ΕΕ. Ωστόσο, σχεδόν το ένα τέταρτο του συνόλου των τσιγάρων στην Ελλάδα το 2018 ήταν λαθραία, σύμφωνα με την έκθεση της KPMG. Μέχρι το 2015, η χώρα ήταν προορισμός εισαγωγής για τσιγάρα με πλαστή σήμανση, με τα πακέτα να καταφθάνουν από θαλάσσης ή οδικώς.
Η απότομη αύξηση του δασμού επί των καπνικών προϊόντων κατά την περίοδο της κρίσης, μείωσε τις εισροές αυτές και μετατόπισε την παράνομη παραγωγή στην χώρα. Ο αριθμός των νόμιμα πωληθέντων τσιγάρων στην Ελλάδα μειώθηκε στα 16,7 δισ. το 2018, σχεδόν το μισό από το 2009, σύμφωνα με την KPMG.
Την ίδια περίοδο, το ποσοστό των λαθραίων τσιγάρων αυξήθηκε στο 23,6% από το 3% το 2009. Επιπλέον, όσοι δραστηριοποιούνται σε αυτές τις επιχειρήσεις έχουν ενθαρρυνθεί να εξάγουν τα παράνομα τσιγάρα τους σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ιταλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν εντοπιστεί εννέα εργοστάσια παραγωγής λαθραίων τσιγάρων στην περιοχή της Αθήνας. Τέτοιες επιχειρήσεις είναι ανεξέλεγκτες και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλονίκης.
Κοινωνικό και οικονομικό κόστος
Το παράνομο εμπόριο καπνού και τσιγάρων έχει τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, δήλωσε ο Χρήστος Χαρπαντίδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Παπαστράτος, της ελληνικής μονάδας της Philip Morris International Inc. «Όλοι γνωρίζουμε ότι τα έσοδα από τα παράνομα τσιγάρα χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση διεθνών εγκληματικών κυκλωμάτων», δήλωσε.
Στην περιοχή της Αθήνας, μεγάλο μέρος της παράνομης παραγωγής συγκεντρώνεται στον Ασπρόπυργο, ένα βιομηχανικό προάστιο δυτικά της πρωτεύουσας, γεμάτο με εργοστάσια – κάποια εκ των οποίων είναι εγκαταλελειμμένα – σχηματίζοντας ένα λαβύρινθο στενών δρόμων και αδιέξοδων.
Οι Έλληνες και οι Ιταλοί εμπλεκόμενοι εγκληματίες στην «ψαριά» του 2017, είχαν επιλέξει μια τοποθεσία στον Ασπρόπυργο επειδή ήταν δύσκολο για τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου να εισέλθουν στην περιοχή χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, δήλωσε ένας αστυνομικός που συμμετείχε στην παρακολούθηση. Για την παρακολούθηση του εργοστασίου, η αστυνομία διαμόρφωσε τη βεράντα ενός τοπικού νοσοκομείου σε πλατφόρμα παρατήρησης, χρησιμοποιώντας ακόμα και drones. Όταν, τελικά, συγκέντρωσαν αρκετές πληροφορίες, οργάνωσαν τις εφόδους, σταματώντας το φορτηγό έξω από τη Θεσσαλονίκη, ενώ ταυτόχρονα εισέβαλαν στο εργοστάσιο.
Σε επιδρομή που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο, η μονάδα καταπολέμησης οργανωμένου εγκλήματος της αστυνομίας της Κρήτης ανακοίνωσε ότι μετά από πολλούς μήνες παρακολούθησης, συνέλαβε τέσσερις Έλληνες και έναν αλλοδαπό για παράνομη παραγωγή, διανομή και εξαγωγή καπνικών προϊόντων.
Οι παραγωγοί απομιμητικών τσιγάρων επενδύουν περίπου 1 εκατομμύριο ευρώ για τη δημιουργία ενός εργοστασίου και εισπράττουν το δεκαπλάσιο ποσό εντός έξι μηνών. Με τέτοιες τεράστιες αποδόσεις στις επενδύσεις, η αστυνομία δεν αμφιβάλλει ότι περισσότερες τέτοιες επιχειρήσεις θα ξεφυτρώσουν σαν μανιτάρια και θα παίζουν συνεχώς κυνηγητό.