Σε μια συμβιβαστική πρόταση χωρίς, όμως πολιτικό αντίκρισμα, κατέληξε τα ξημερώματα της Τετάρτης η Προεδρία του Συμβουλίου και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά την αναστολή των δασμών και των ποσοστώσεων για τις εξαγωγές ουκρανικών γεωργικών προϊόντων στην ΕΕ, ένα εκ των ζητημάτων που έχει ξεσηκώσει τους αγρότες οι οποίοι διαμαρτύρονται ότι τα προϊόντα τους δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις τιμές των εισαγόμενων κάνοντας λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές οι διαφωνίες είναι πολλές και μεταξύ αυτών είναι και το θέμα του φρένου έκτακτης ανάγκης για τα ουκρανικά προϊόντα.
Όπως ανακοίνωσε το Συμβουλίο υπήρξε μια συμφωνία για να ανανεώσουν την αναστολή των εισαγωγικών δασμών και των ποσοστώσεων για τις ουκρανικές εξαγωγές προς την ΕΕ για ένα ακόμη έτος, έως τις 5 Ιουνίου 2025, απορρίπτοντας τις πιέσεις της Πολωνίας και της Γαλλίας για αυστηρότερους περιορισμούς στις εισαγωγές σιτηρών και άλλων γεωργικών προϊόντων.
Πιο συγκεκριμένα σε μια προσπάθεια να βρεθεί η χρυσή τομή η ΕΕ σκοπεύει να επιβάλει την επιβολή πλαφόν στις αδασμολόγητες εισαγωγές αυτών των προϊόντων στον μέσο όρο των εισαγωγών του 2022 και του 2023. Πέρα από αυτό το επίπεδο, θα επιβάλλονται αυτόματα δασμοί και η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ θα υποχρεούται επίσης να επαναφέρει τους δασμούς στα προϊόντα αυτά εντός δύο εβδομάδων, αντί τριών, σε περίπτωση αύξησης των εισαγωγών.
Διαφωνίες
Όμως το γεγονός ότι οι διαπραγματευτές αποφάσισαν να μην επεκτείνουν την περίοδο αναφοράς 2022-2023 για τον υπολογισμό των ανώτατων ορίων ώστε να συμπεριληφθεί το 2021, όταν οι εισαγωγές από την Ουκρανία στην ΕΕ ήταν πολύ χαμηλότερες, δημιουργεί τριβές. Αυτό εκτιμάται ότι θα κόστιζε στην Ουκρανία περίπου 1,2 δισ. ευρώ σε απώλεια εμπορικών εσόδων.
Επίσης δεν μπόρεσαν να επιτύχουν συμφωνία ούτε για το φρένο έκτακτης ανάγκης όσον αφορά την εισαγωγή των ουκρανικών προϊόντων καθώς κάθε κράτος προτάσει και τις δικές του αντιρρήσεις ανάλογα με τα προϊόντα.
Οι μηχανισμοί προστασίας αφορούν τις εισαγωγές προϊόντων, όπως η βρώμη, το καλαμπόκι, το μέλι, τα αυγά, τα πουλερικά, το πλιγούρι, αλλά όχι το σιτάρι και το κριθάρι, αν και στην ανακοίνωση τονίζεται η δέσμευση της Επιτροπής για ενισχυμένη παρακολούθηση των εισαγωγών σίτου και άλλων σιτηρών και τη χρήση των εργαλείων που διαθέτει σε περίπτωση διαταραχών της αγοράς
Το θετικό
Όπως αναφέρει το Συμβούλιο τα μέτρα αυτά εάν εγκριθούν θα επιτρέψουν στην Ουκρανία να συνεχίσει να παράγει το δικό της εισόδημα από τις εμπορικές ροές με την ΕΕ, κάτι που είναι σημαντικό για τη στήριξη της οικονομίας της σε αυτά τις πολύ δύσκολες συνθήκες. Σε συνδυασμό με την εκτεταμένη στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική στήριξη της ΕΕ, αυτό θα βοηθήσει την Ουκρανία στη μακροπρόθεσμη ανάκαμψή της, καθώς και στη σταδιακή ένταξή της στην εσωτερική αγορά της ΕΕ.
Η επιτευχθείσα συμφωνία, όμως πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα, πριν τεθεί σε ισχύ στις 6 Ιουνίου 2024.
Αναλυτές εκτιμούν ότι εάν η ΕΕ αποσύρει τη συγκεκριμένη στήριξη προς το Κίεβο οι συνέπειες θα είναι καταστρεπτικές καθώς θα σήμαινε ότι η ΕΕ αποσύρει μέρος της υποστήριξής της προς το Κίεβο.
Οι άλλες χώρες
Ο προβληματισμός για τα ουκρανικά προϊόντα δεν αφορά στην ουσία τις χώρες του νότου. Αντίθετα δεν ξέρουμε πως θα εκληφθεί αυτή η συμφωνία από τους αγρότες στην Πολωνία, στην Ουγγαρία και στη Σλοβακία, οι οποίοι αντιδρούν λέγοντας ότι η απόφαση για κατάργηση των δασμών τους κατάφερε βαρύ πλήγμα, καθώς ώθησε τις τιμές των προϊόντων τους προς τα κάτω.
Για τους λόγους αυτούς οι αγρότες στην Πολωνία έχουν προβεί σε πολύ ισχυρές κινητοποιήσεις με αποκλεισμούς συνόρων φέρνοντας σε δύσκολη θέση τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ και απειλώντας την εύθραυστη κυβερνητική συμμαχία.
Σύμφωνα με τον Επίτροπο Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεκόφσκι στα δύο χρόνια του πολέμου (2022 - 2023), ενώ οι γενικότερες εξαγωγές από την ΕΕ στην Ουκρανία βρίσκονταν στα 69 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές στα 50 δισ ευρώ, που αποτελεί εμπορικό πλεόνασμα για την ΕΕ, στον αγροδιατροφικό τομέα οι εξαγωγές βρίσκονταν στα 6 δισ ευρώ και οι εισαγωγές στα 25 δισ ευρώ. Όπως σημείωσε, οι αγρότες πλήρωσαν το κόστος του πολέμου.
Τώρα η ΕΕ ψάχνει να βρει τρόπους για να κατευνάσει τους αγρότες με μια σειρά προτάσεων και διευκολύνσεων όπως αυτές που αποτυπώνονται στις νέες νομοθετικές προτάσεις για τις αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) οι οποίες μεταξύ άλλων μειώνουν τις υποχρεωτικές πρακτικές πράσινης γεωργίας που απαιτούνται για τη λήψη κεφαλαίων καθώς και κατάργηση των τιμωρητικών μέτρων προς τους αγρότες, ενώ προβλέπουν και μείωση των ελέγχων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, όπως και παρεκλίσεις από υποχρεώσεις βάσει των καιρικών συνθηκών.
Επιπλέον, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, η Κομισιόν αναμένεται να ανακοινώσει τις προσεχείς ημέρες την επιβολή δασμού 95 ευρώ ανά τόνο δημητριακών από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία ενώ σχεδιάζεται και η επιβολή δασμών 50% σε ελαιούχους σπόρους και προϊόντα που παράγονται με την επεξεργασία τους.