Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, προειδοποίησε ότι η παγκόσμια πείνα μπορεί να αυξηθεί λόγω της αναστολής από τη Ρωσία μιας συμφωνίας με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ για την ασφαλή διέλευση πλοίων που μεταφέρουν ουκρανικά σιτηρά.
«Είναι πραγματικά εξωφρενικό» είπε ο Μπάιντεν. «Δεν υπάρχει καμία αξία σε αυτό που κάνουν. Ο ΟΗΕ διαπραγματεύτηκε αυτή τη συμφωνία και εκεί θα έπρεπε να τελειώνει κάθε συζήτηση».
Νωρίτερα η Ρωσία είχε ανακοινώσει ότι σταματά αμέσως τη συμμετοχή στη συμφωνία, ισχυριζόμενη ότι η Ουκρανία πραγματοποίησε επίθεση με drones το Σάββατο εναντίον πλοίων του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας στα ανοικτά των ακτών της κατεχόμενης Κριμαίας. Η Ουκρανία διέψευσε την επίθεση, λέγοντας ότι η Ρωσία χειρίστηκε εσφαλμένα τα δικά της όπλα.
Η πρωτοβουλία αυτή για τα σιτηρά επέτρεψε σε 397 πλοία με περισσότερους από 9 εκατομμύρια τόνους σιτηρών να αναχωρήσουν με ασφάλεια από τα ουκρανικά λιμάνια από τότε που υπογράφηκε τον Ιούλιο, και ο επικεφαλής του ΟΗΕ την Παρασκευή προέτρεψε τη Ρωσία και την Ουκρανία να ανανεώσουν τη συμφωνία όταν θα έληγε στα τέλη Νοεμβρίου. Η συμφωνία για τα σιτηρά βοήθησε στη μείωση των τιμών των τροφίμων παγκοσμίως περίπου κατά 15% από το δυσθεώρητο ρεκόρ τους τον Μάρτιο, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χαρακτήρισε την απόφαση του Κρεμλίνου προβλέψιμη και είπε ότι η Ρωσία επιδεινώνει σκόπιμα την επισιτιστική κρίση από τον Σεπτέμβριο. Επί του παρόντος, περίπου 218 πλοία φορτωμένα με σιτηρά εμποδίζονται να αποπλεύσουν από τα λιμάνια της Ουκρανίας, σύμφωνα με το Κίεβο.
«Αυτό είναι φαγητό για περισσότερους από 7 εκατομμύρια καταναλωτές… Γιατί μια χούφτα ανθρώπων κάπου στο Κρεμλίνο μπορεί να αποφασίσει αν θα υπάρχει φαγητό στα τραπέζια των ανθρώπων στην Αίγυπτο ή στο Μπαγκλαντές;» διερωτήθηκε ο Ζελένσκι.
Η δράση της Ρωσίας έχει προκαλέσει διεθνή καταδίκη. Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ, προέτρεψε τη Ρωσία να ανακαλέσει την απόφασή της. Ο εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, είπε ότι ο παγκόσμιος οργανισμός βρίσκεται σε επαφή με τις ρωσικές αρχές σχετικά με την απόφαση και ότι είναι ζωτικής σημασίας όλα τα μέρη να απέχουν από οποιεσδήποτε ενέργειες που θα παρεμπόδιζαν την πρωτοβουλία για τα σιτηρά.
Ο γ.γ.του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, «ανησυχεί βαθιά» για την κατάσταση και για τον λόγο αυτόν ανέβαλε κατά μία ημέρα το ταξίδι του στο Αλγέρι, όπου επρόκειτο να παραστεί στη Σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου. Όπως ανέφερε ο εκπρόσωπός του ο Γκουτέρες έχει «εντατικές διαβουλεύσεις» προκειμένου η Ρωσία να αναθεωρήσει την απόφασή της.
Το ΝΑΤΟ κάλεσε επίσης τη Μόσχα να επιστρέψει αμέσως στη συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, εν μέσω της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
Η Ρωσία είχε θέσει τις βάσεις για να αποχωρήσει από τη συμφωνία εδώ και αρκετό καιρό, σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον.
Το Κρεμλίνο από την πλευρά του λέει ότι είναι έτοιμο για ειρηνευτικές συνομιλίες, αλλά τονίζει ότι αυτές πρέπει να διεξαχθούν με την Ουάσιγκτον, την οποία η Ρωσία θεωρεί ως «εγκέφαλο» του Κιέβου, δήλωσε ο εκπρόσωπος του, Ντμίτρι Πεσκόφ, την Κυριακή στη ρωσική κρατική τηλεόραση. «Προφανώς, η αποφασιστική ψήφος ανήκει στην Ουάσιγκτον...Είναι αδύνατο να μιλήσουμε για κάτι, για παράδειγμα, με το Κίεβο», είπε.
Μια τέτοια απαίτηση είναι απίθανο να γίνει αποδεκτή από τις κυβερνήσεις της Ουκρανίας ή των ΗΠΑ. Καθώς οι διπλωμάτες επικεντρώνονται στα πλοία που είναι γεμάτα με σιτηρά, οι ρωσικές πυραυλικές επιθέσεις συνεχίζονται, σφυροκοπώντας βασικά σημεία της πρώτης γραμμής στην Ουκρανία.
Οι Ρώσοι βομβάρδισαν επτά ουκρανικές περιοχές τις τελευταίες 24 ώρες, σκοτώνοντας τουλάχιστον πέντε πολίτες και τραυματίζοντας άλλους εννέα, ανακοίνωσε το προεδρικό γραφείο της Ουκρανίας. Στην ανατολική περιοχή του Ντόνετσκ, όπου οι μάχες συνεχίζονται κοντά στις πόλεις Μπακμούτ και Αβντιίβκα, βομβαρδίστηκαν οκτώ πόλεις και χωριά. Επιπλέον, στις περιοχές που ανακαταλήφθηκαν από την Ουκρανία, οι κάτοικοι εξακολουθούν να ανασύρουν πτώματα νεκρών αμάχων.
Την ίδια ώρα, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού αναμένεται να εκτιναχθούν τη Δευτέρα, καθώς η αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία για τον διάδρομο της Μαύρης Θάλασσας θέτει σε κίνδυνο τις ουκρανικές εξαγωγές, δήλωσαν αναλυτές.
Οι αγορές σιταριού είναι πολύ ευαίσθητες στις εξελίξεις του πολέμου, καθώς και οι δύο χώρες είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιταριού στον κόσμο. Η Ουκρανία είναι επίσης σημαντικός προμηθευτής καλαμποκιού.
«Η ανακοίνωση της Ρωσίας είναι σίγουρα κακή για τις τιμές και με την αρχή της εβδομάδας είναι πολύ πιθανό οι τιμές να αρχίσουν να ανεβαίνουν, απλώς και μόνο επειδή θα εξαχθούν λιγότερα σιτηρά από την Ουκρανία», εξήγησε ο Αρθουρ Πορτιέρ της εταιρείας συμβούλων Agritel.
Η ξηρασία στην Αργεντινή και οι καταρρακτώδεις βροχές στην ανατολική Αυστραλία έχουν εντείνει περαιτέρω τις ανησυχίες για την προσφορά, καθώς εγείρουν αμφιβολίες για τις επερχόμενες συγκομιδές στους εξαγωγείς σιταριού στο νότιο ημισφαίριο.
Ταυτόχρονα, οι γρήγορες αποστολές στις αρχές της σεζόν από την Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνουν ότι το πλεόνασμα στην Ευρώπη έχει μειωθεί. Αναλυτές εκτιμούν ότι συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού ενδέχεται να αυξηθούν κατά 5% έως 10%.
Οι συμμετέχοντες στην αγορά παρακολουθούν με αγωνία τις εξελίξεις για να δουν εάν η συμφωνία για τον «διάδρομο» μπορεί να διασωθεί, καθώς ο ΟΗΕ συνεχίζει τις διαπραγματευτικές προσπάθειες.
Ελλείψει του διαδρόμου, ορισμένοι έμποροι και αναλυτές λένε ότι η Ρωσία δεν έχει επιπλέον ικανότητα υλικοτεχνικής υποστήριξης για να καλύψει το κενό, αυξάνοντας τον κίνδυνο για επίμονα υψηλές τιμές. «Το τέλος του διαδρόμου θα σπρώξει αναπόφευκτα τις τιμές προς τα πάνω και αυτό κάνει την κατάσταση πολύ άσχημη για τους εισαγωγείς», διευκρίνισε ο Πόρτιερ.
(με πληροφορίες από Reuters, Associated Press)