Για την δυναμικότητα του δεσμού του παππού και της γιαγιάς με τα εγγόνια - που αποτυπώνεται στην σοφία της λαϊκής ρήσης «Του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου» - μιλά ένα νέο παραμύθι από τις εκδόσεις Υδροπλάνο το οποίο αναφέρεται στην τρίτη ηλικία και την άνοια κι έρχεται στην επικαιρότητα την εποχή που οι ηλικιωμένοι είναι περισσότερο ευάλωτοι από ποτέ.
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Alzheimer ζητήσαμε από την συγγραφέα του και νηπιαγωγό, Αγγελική Μάνου, να μας μιλήσει σε σχέση με αυτό το δημιούργημά της.
- Ποιο ήταν το έναυσμα για να γραφεί η ιστορία σας;
Το έναυσμα για τη γραφή της ιστορίας αποτέλεσαν μια βιωματική ιστορία που μοιράστηκα με μαθητή μου, συχνές ερωτήσεις γονέων για το πώς να μιλήσουν στα παιδιά τους για τα γηρατειά, την αρρώστια του παππού ή της γιαγιάς αλλά και έντονο προσωπικό ενδιαφέρον για την τρίτη ηλικία και τη νόσο του Alzheimer.
- Τι θέλει να μας πει το παραμύθι - ποιος είναι ο σκοπός του;
Σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, τα παραμύθια, αποδίδουν συμβολικά εμπειρίες ζωής και αποτυπώνουν σημαντικές θεματολογίες για τον ψυχισμό των παιδιών, ενθαρρύνοντάς τα να βγουν από δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις. Το παραμύθι, «Ο παππούς και η γιαγιά θέλουνε μια αγκαλιά», μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας, απαντά σε μεγάλο βαθμό στο ερώτημα ενός παιδιού: «Τι γίνεται όταν η σχέση παππούδων/γιαγιάδων-εγγονών κλονίζεται από τα γηρατειά ή κάποια ασθένεια και πώς μπορούμε να είμαστε ενσυναισθητικοί απέναντι στους ηλικιωμένους, χωρίς φόβο και άγχος;».
Η ιστορία, φωτογραφίζοντας τη νόσο του Alzheimer, αναδεικνύει πόσο ο ψυχικός κόσμος των παιδιών κλονίζεται από τις ασθένειες των αγαπημένων τους προσώπων και τις αλλαγές που φέρουν στο οικογενειακό περιβάλλον, πόσο καλύτερα νιώθουμε όταν μιλάμε για όσα μας στενοχωρούν αλλά και πως μπορούμε να βοηθήσουμε τους γύρω μας, όταν τους δείχνουμε αγάπη. Και τούτο είναι πράγματι σημαντικό, καθώς πολλά παιδιά κρύβουν στην ψυχούλα τους τις στενοχώριες τους και δεν μιλούν γι’ αυτές. Ο ήρωας της ιστορίας, ο Ηρακλής, προσκαλεί και «προκαλεί» τους αναγνώστες να απελευθερωθούν, να μιλήσουν για τον εαυτό τους, να κατανοήσουν τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους και να κάνουν καλύτερη τη ζωή όλων.
- Πόσο ευάλωτη είναι η τρίτη ηλικία την εποχή του κορωνοϊού και σε τι βάθος μπορεί να το αντιληφθεί ένα παιδί του νηπιαγωγείου;
Είναι βέβαιο πως η πανδημία του κορωνοϊού και τα περιοριστικά μέτρα που υιοθετούνται αποτελούν πιεστική συνθήκη που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό ευάλωτες ψυχικά ομάδες, όπως είναι τα άτομα της τρίτης ηλικίας και τα παιδιά. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος δε, για την τρίτη ηλικία, είναι μεγάλος καθώς επηρεάστηκε άμεσα η κοινωνικότητα και η φροντίδα τους, με έντονα τα συναισθήματα φόβου της νόσησης, της ενδεχόμενης απώλειας, του αποχωρισμού από αγαπημένα πρόσωπα, την αβεβαιότητα, το άγχος της απομόνωσης και της μοναξιάς.
Τα παιδιά, από την άλλη, αντιλαμβάνονται από την πρώτη στιγμή τις μεγάλες αλλαγές που επισυμβαίνουν στην καθημερινότητά τους. Είναι βέβαιο πως σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες, έχουν αυξημένες συναισθηματικές ανάγκες και μικρότερη ευχέρεια στην κατανόηση κι έκφραση των επώδυνων συναισθημάτων. Με τη βοήθεια του οικογενειακού περιβάλλοντος και των εκπαιδευτικών στην ερμηνεία των γεγονότων, την κατανόηση των πληροφοριών – οδηγιών αλλά και τη διαχείριση των συναισθημάτων τους για την πανδημία, επιδεικνύουν ευελιξία στις προσαρμογές που καλούμαστε να κάνουμε αυτό το διάστημα στην ζωή μας, διατηρώντας την ανεμελιά της ηλικίας τους. Σαφέστατα, επηρεάζονται από τον τρόπο που συμπεριφέρονται και τη στάση που υιοθετούν, οι «σημαντικοί άλλοι» γύρω τους
- Γιατί γράφετε σε έμμετρο λόγο;
Μου αρέσει και προκύπτει αβίαστα ενώ παράλληλα διατηρώ την αίσθηση πως «ξεκουράζει» κι έλκει τους μικρούς αναγνώστες, τέρποντας την αίσθηση της ακοής και δίνοντας συνάμα μια νότα χαρούμενη και προσιτή. Θεωρώ πως ο συνδυασμός του με πεζό λόγο κάνουν το έργο πιο ελκυστικό κι ενδιαφέρον.
- Πόσο ανταγωνιστικός είναι ο χώρος του παιδικού βιβλίου δεδομένου ότι πάρα πολλοί δοκιμάζουν να γράψουν ιστορίες για παιδιά; Τι είναι αυτό που κάνει πετυχημένο ένα συγγραφέα, οι πωλήσεις, το βραβείο;
Είναι προφανές πως ο χώρος του παιδικού βιβλίου εξελίσσεται διαρκώς παρέχοντας πληθώρα επιλογών στους αναγνώστες και πως ο ορίζοντας του παιδικού βιβλίου διευρύνεται, τόσο από πλευράς περιεχομένου όσο και από πλευράς μορφής, καθιστώντας το παιδικό βιβλίο ολοένα και πιο ενδιαφέρον. Δεδομένης της παραδοχής πως πολλοί δοκιμάζουν να γράψουν ιστορίες για παιδιά, ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος.
Χωρίς πρόθεση να μειώσω τη σημαντικότητα των πωλήσεων και την αξία των βραβείων, που αναμφίβολα δίνουν αξιόλογες επιλογές κι αποτελούν δείκτη επιτυχίας, θεωρώ πετυχημένο τον συγγραφέα που καταφέρνει να μιλήσει στην καρδιά και την ψυχή του παιδιού, να το ταξιδέψει με τους ήρωες και την πλοκή της ιστορίας, εμπνέοντάς το να δημιουργήσει τις δικές του εικόνες και προκαλώντας το διανοητικά. Προσωπικά, κάθε φορά, που δέχομαι κριτικές για τις αξίες που πραγματεύονται τα βιβλία μου ή συνομιλώ με μικρούς αναγνώστες και τους ενήλικους συναναγνώστες που μοιράζονται μαζί τους τη χαρά της ανάγνωσης, η χαρά μου είναι απερίγραπτη.
- Γιατί ονομάσατε Ηρακλή τον ήρωα της ιστορίας;
Εμπνεύστηκα από τον μεγάλο ήρωα δράσης της ελληνικής μυθολογίας, Ηρακλή, αναγνωρίζοντας κοινά χαρακτηριστικά με τον μικρό μου ήρωα: παλεύει με τις σκέψεις και τους φόβους του, επιδεικνύοντας δύναμη, μεγαλείο ψυχής και υπερβάλλοντα ζήλο για να βρει λύση, αναζητώντας τρόπους για να αντιμετωπίσει την ασθένεια του παππού και της γιαγιάς του, που τον απασχολεί, γεγονός που φαντάζει ανέφικτο αρχικά. Μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας, καταφέρνει να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να νιώσει ήρεμος, ανακουφισμένος και χαρούμενος.
Λίγα λόγια για την συγγραφέα
Η Αγγελική Μάνου γεννήθηκε στην Άρτα αλλά ζει κι εργάζεται στην Αθήνα. Είναι Νηπιαγωγός, Διδάκτωρ και Διπλωματούχος Πανεπιστημίου Αιγαίου και υπηρετεί στη Δημόσια Εκπαίδευση. Έργα της: «Διαπολιτισμική Συμβουλευτική στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση», εκδόσεις Παπαηλιού. Παραμύθια: «Η Νεράιδα Ευγενία και το Τζίνι Βοηθεία!», «Ο παππούς και η γιαγιά θέλουνε μια αγκαλιά», εκδόσεις Υδροπλάνο. Διηγήματα: «Απόδραση των Χριστουγέννων», μέρος του συλλογικού έργου «Επιβάτες των Χριστουγέννων», «Μια φορά κι έναν καιρό ήρθε Πάσχα με κορωνοϊό», μέρος του συλλογικού e-book, «Μέρες γιορτής σε καραντίνα», εκδόσεις Υδροπλάνο.