Με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας σε θέματα περιβάλλοντος, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) θεσμοθέτησε το 1972 την 5η Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.
Τη φετινή χρονιά το θέμα-σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος είναι: «Η Ωρα της Φύσης» και εστιάζει στη βιοποικιλότητα. Οι βιολογικοί πόροι και η ποικιλία τους, τα αγαθά που εξασφαλίζουν και οι υπηρεσίες των φυσικών οικοσυστημάτων συνιστούν παράγοντες πρωταρχικής σημασίας για την επιβίωση του είδους μας και την ανάπτυξη των πολιτισμών μας. Ο αέρας που αναπνέουμε, τα τρόφιμα που καταναλώνουμε, το νερό που πίνουμε και το κλίμα που κάνει τον πλανήτη μας βιώσιμο, όλα προϋποθέτουν υγιή οικοσυστήματα και τις υπηρεσίες τους. Ωστόσο, οι εντατικοί ρυθμοί απώλειας της βιοποικιλότητας στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, κυρίως εξαιτίας της ρύπανσης, της
κλιματικής αλλαγής και των αλλαγών στις χρήσεις γης, καθιστούν τη διατήρησή της ως μία από τις κρισιμότερες περιβαλλοντικές προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
8.500 θάνατοι κάθε χρόνο από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ελλάδα
Περισσότεροι από 8.500 θάνατοι θα μπορούσαν να προληφθούν ετησίως στη χώρα μας, εάν μειώνονταν οι συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με την νέα έκδοση «Περιβάλλον και Υγεία» του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ). Οπως υπογραμμίζουν οι επικεφαλής της έρευνας, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «η προστασία της δημόσιας υγείας συντελείται και μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος».
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις έρευνες και με βάση τα συνιστώμενα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) επίπεδα, 6.487 θάνατοι μπορούν να αποδοθούν στην έκθεση μικροσωματιδίων (ΡΜ2.5) ετησίως στα αστικά και ημιαστικά κέντρα, με τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγραφής να αφορούν στους πληθυσμούς της Αθήνας (58%) και της Θεσσαλονίκης (13%) και 2.115 θάνατοι στις αγροτικές περιοχές, όπου η συγκέντρωση πληθυσμού είναι μεν μικρότερη σε σχέση με τα αστικά κέντρα, η μέση ηλικία τους όμως είναι μεγαλύτερη, δηλαδή υπάρχουν περισσότεροι ηλικιωμένοι άνθρωποι, που είναι πιο ευάλωτοι στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) αντιστοιχούν σε 160 θανάτους.
Ως προς την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των πολιτών τα αποτελέσματα της έρευνας προβλέπουν σύμφωνα με τις πλέον μετριοπαθείς προβλέψεις, ότι ο αριθμός ημερών με ισχυρή θερμική επιβάρυνση για τον πληθυσμό της Αθήνας αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% στο εγγύς μέλλον (2021-2050), με περαιτέρω αύξηση μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς 1961-1990.
Μάλιστα, το δυσμενέστερο κλιματικό σενάριο προβλέπει ότι ο αριθμός των ωρών με μεγάλη δυσφορία στην περιοχή της Αθήνας πρόκειται να αυξηθεί σε ποσοστό που υπερβαίνει το 150% στο απώτερο μέλλον (2071-2100), σε σχέση με την τελευταία 30ετία του 20ου αιώνα (1971-2000).
Η Ελλάδα 25η στον παγκόσμιο Δείκτη Περιβαλλοντικής Απόδοσης
Την 25η θέση καταλαμβάνει η Ελλάδα στον παγκόσμιο «Δείκτη Περιβαλλοντικής Απόδοσης 2020» (Environmental Performance Index), υποχωρώντας από την 22η θέση το 2018. Ο δείκτης, ο οποίος δόθηκε την Παρασκευή στη δημοσιότητα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, καταρτίζεται ανά διετία από επιστήμονες των αμερικανικών πανεπιστημίων Γιέηλ και Κολούμπια και κατατάσσει 180 χώρες με βάση 32 περιβαλλοντικά κριτήρια, όπως η ρύπανση, η βιοποικιλότητα, η κλιματική αλλαγή κ.ά.
Την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Δανία και την πρώτη δεκάδα συμπληρώνουν κατά σειρά το Λουξεμβούργο, η Ελβετία, η Βρετανία, η Γαλλία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία, η Νορβηγία και η Γερμανία. Πρόκειται για καθολική επικράτηση της Ευρώπης, καθώς και οι δέκα πιο φιλικές στο περιβάλλον χώρες του κόσμου είναι ευρωπαϊκές. Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην 24η θέση, η Κύπρος στην 31η και η Κίνα στην 120ή.
Η Ελλάδα το 2020 συγκέντρωσε βαθμολογία 69,1 (με άριστα το 100) έναντι 73,6 το 2018. Όσον αφορά επιμέρους κατηγορίες, η χώρα μας κατατάχθηκε φέτος 28η τόσο σε «περιβαλλοντική υγεία» όσο και σε «ζωτικότητα οικοσυστημάτων». Σε επιμέρους δείκτες το 2020 η θέση της και η βαθμολογία της (σε παρένθεση) είχαν ως εξής: ποιότητα αέρα 31 (67,5), ποιότητα πόσιμου νερού 11 (98,2), βαρέα μέταλλα στο περιβάλλον 40 (69,4), διαχείριση αποβλήτων 31 (83), προστασία βιοποικιλότητας 54 (72,6), υπηρεσίες οικοσυστημάτων 52 (43,9), αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής 32 (66,5), εκπομπές ρύπων 58 (78,9), υδάτινοι πόροι 18 (81,7).
Ο πιο ζεστός Μάιος που έχει καταγραφεί ποτέ
Ο Μάιος του 2020 ήταν ο πιο ζεστός που έχει καταγραφεί ποτέ στον πλανήτη, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία Κοπέρνικος για την κλιματική αλλαγή, η οποία υπογράμμισε ότι σημειώθηκαν θερμοκρασίες πολύ πάνω από το κανονικό, κυρίως στην Αρκτική.
«Ο Μάιος του 2020 ήταν κατά 0,63 βαθμό Κελσίου θερμότερος από τον μέσο όρο του μήνα την περίοδο 1981-2010, αυτό τον καθιστά τον πιο ζεστό Μάιο που έχουμε καταγράψει από τότε που διατηρούνται αρχεία», μπροστά και από τον Μάιο του 2016 και τον Μάιο του 2017, επεσήμανε ο Κοπέρνικος σε ανακοίνωσή του σήμερα.
Θερμοκρασίες πολύ πάνω από τις κανονικές καταγράφηκαν στη Σιβηρία, με τη θερμοκρασία να είναι σχεδόν 10 βαθμούς Κελσίου πάνω από το συνηθισμένο. Στο βορειοδυτικό τμήμα της Σιβηρίας το λιώσιμο των πάγων στους ποταμούς Ομπ και Γιενισέι δεν έχει αρχίσει ποτέ τόσο νωρίς, διευκρίνισε η ευρωπαϊκή υπηρεσία.
Επίσης η άνοιξη ήταν ιδιαίτερα ζεστή σε μεγάλο μέρος της Αρκτικής, κυρίως στη δυτική Αλάσκα, αλλά και στην Ανταρκτική.
Σε παγκόσμιο επίπεδο η Κοπέρνικος υπογράμμισε ότι οι δώδεκα μήνες από τον Ιούνιο του 2019 ως τον Μάιο του 2020 ήταν εξίσου ζεστοί με την πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ –από τον Οκτώβριο του 2015 ως τον Σεπτέμβριο του 2016― με τη θερμοκρασία να είναι 0,7 βαθμό Κελσίου πάνω από το κανονικό.
Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που προκαλούν οι εκλύσεις αερίων του θερμοκηπίου η θερμοκρασία της Γης έχει ήδη αυξηθεί κατά έναν βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ξηρασία, καύσωνες και πλημμύρες.
Το 2019 ήταν ήδη η δεύτερη πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, μετά το 2016, και οι ειδικοί αναμένουν ότι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία θα σπάσει νέο ρεκόρ την επόμενη πενταετία (2020-2024).
Κ.Σακελλαροπούλου: Η προστασία του περιβάλλοντος έχει ως αναγκαία προϋπόθεση τη βιώσιμη ανάπτυξη
Η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο είναι ο μοναδικός τρόπος που διαθέτει η ανθρωπότητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και την αποφυγή της οικολογικής καταστροφής, όπως τονίζει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, στο μήνυμά της για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρει ότι το περιβάλλον, η οικονομία και η κοινωνική συνοχή είναι αναγκαίο να συνυπάρξουν μέσα από τις αναγκαίες σταθμίσεις, με θεμέλιο την αυτονόητη παραδοχή ότι το περιβάλλον είναι αναλώσιμο.
Παράλληλα, σημειώνει ότι φέτος γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα για το Περιβάλλον σε μία πρωτόγνωρη συγκυρία, καθώς βγαίνουμε σταδιακά από τη δυσκολότερη φάση μίας πανδημίας που έχει ήδη κοστίσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές σε ολόκληρο τον κόσμο.
«Βγαίνουμε τραυματισμένοι, αλλά και λίγο σοφότεροι. Η πανδημία του κορονοϊού δεν αιφνιδίασε την επιστημονική κοινότητα, ήταν μία απειλή γνωστή. Μία απειλή που θα επιμείνει, διότι συνδέεται με την κρίση της βιοποικιλότητας, για την οποία σε μεγάλο βαθμό ενοχοποιείται και η υπερθέρμανση του πλανήτη», επισημαίνει η κ. Σακελλαροπούλου.
Οσον αφορά τις παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον, υποστηρίζει ότι σήμερα, παντού στον κόσμο, παρεμβαίνουμε και αλλάζουμε το περιβάλλον με ρυθμό πρωτόγνωρα ταχύ στην ανθρώπινη ιστορία. «Η ανεξέλεγκτη αποψίλωση των δασών, η καταστροφή των οικοτόπων, η εντατική γεωργία, το εμπόριο των άγριων ζώων, είναι μερικές από τις αιτίες που υποβαθμίζουν το περιβάλλον και διευκολύνουν επικίνδυνα την εμφάνιση και εξάπλωση επιδημιών» προσθέτει.
Επιπροσθέτως, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρεται και στις προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας, η οποία με κάθε ευκαιρία επισημαίνει ότι οι επιδημίες θα είναι συχνότερες, ότι θα εξελίσσονται ταχύτερα σε πανδημίες, ότι θα έχουν ακόμη σοβαρότερες οικονομικές επιπτώσεις και ότι θα κοστίζουν τη ζωή σε όλο και περισσότερους ανθρώπους.
Μάλιστα, υπογραμμίζει την ανάγκη να αλλάξουμε πορεία, μεταβάλλοντας θεμελιωδώς τον τρόπο παραγωγής, το μοντέλο των επενδύσεων, τις καταναλωτικές συνήθειές μας.
«Η ανάγκη για καθαρές μορφές ενέργειας και πράσινες τεχνολογίες αποτελεί πλέον κοινό τόπο. Η χώρα μας οφείλει να συμμετάσχει ενεργά σ′ αυτήν τη μετάβαση. Η δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο ενεργειακός μετασχηματισμός, η αξιοποίηση των αποβλήτων, η ανακύκλωση, μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για την αειφόρο ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας», σημειώνει.
Τέλος, η κ. Σακελλαροπούλου τονίζει, ότι το μέλλον της πατρίδας μας συνδέεται με την ικανότητά μας να προστατεύσουμε το μοναδικό φυσικό περιβάλλον μας και να διασώσουμε την πολιτιστική κληρονομιά μας και συμπληρώνει πως η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος υπενθυμίζει ότι η προστασία του περιβάλλοντος έχει ως αναγκαία προϋπόθεση τη βιώσιμη ανάπτυξη. «Την ανάπτυξη, δηλαδή, που ικανοποιεί τις ανάγκες της παρούσας γενιάς χωρίς να διακινδυνεύει τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες», καταλήγει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Χατζηδάκης: Για το περιβάλλον μιλάμε με έργα
«Εμείς για το περιβάλλον μιλάμε με έργα», δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης σε μήνυμά του, με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα Περιβάλλοντος. «Το περιβάλλον είναι ο πλούτος μας και συνεχίζουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός.
Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα του ΥΠΕΝ, παρουσιάζονται έντεκα βασικές περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες.
Ειδικότερα, όπως επισημαίνεται στο μήνυμα από το ΥΠΕΝ, κλείνουν όλες οι λιγνιτικές μονάδες μέχρι το 2023, ενώ μόνο μία συνεχίζει μέχρι το 2028. Έκλεισε ο δεύτερος κύκλος του «Εξοικονομώ», με 278 εκατομμύρια ευρώ, ενώ ετοιμάζεται και νέος κύκλος. Ολοκληρώνεται ο χάρτης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μέχρι το 2030. Κρήτη- Πελοπόννησος μέχρι το 2020, Κρήτη – Αττική μέχρι το 2023 και όλες οι Κυκλάδες μέχρι το 2024.
Προώθηση της ηλεκτροκίνησης με σχετικό νομοσχέδιο για κίνητρα για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, μηχανάκια και ποδήλατα, πλαίσιο για τους φορτιστές.
Στα 100 εκατομμύρια ευρώ φθάνουν τα κονδύλια για προτάσεις προγραμμάτων αναδασώσεων, ενώ έχουν δρομολογηθεί 17 νέες μονάδες ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων στη χώρα, καθώς και επιδότηση για σύνδεση χιλιάδων σπιτιών με το αποχετευτικό δίκτυο.
Εισάγεται το προσεχές διάστημα νομοσχέδιο για απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης με χρόνο για προσαρμογή μέχρι τον Ιούλιο του 2021.
Εφαρμόζεται ήδη νέος ευρωπαϊκός νόμος για προστασία των περιοχών Natura, με αυξημένους πόρους, με ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, διαχειριστικά σχέδια και προεδρικά διατάγματα από το ΣτΕ και ξεκινάει νέος γύρος κατεδαφίσεων αυθαιρέτων από το ΥΠΕΝ και τις αποκεντρωμένες διοικήσεις.
Όσον αφορά τα αστικά πάρκα και τις αναπλάσεις, προωθούνται ήδη οι αποφάσεις για μονοπάτια στον Υμηττό, το Πάρκο Τρίτση, το ειδικό χωρικό σχέδιο για το Μάτι, καθώς και τρεις παρεμβάσεις που ξεκίνησαν στη Θεσσαλονίκη: ΔΕΘ, πρώην Στρατόπεδο Παύλου Μελά, ΠΑΟΚ, ενώ μειώνεται το ύψος των κτιρίων στην Ακρόπολη στα 21 μέτρα.
Γκουτέρες: Είναι η ώρα της φύσης
«Καθώς εργαζόμαστε για να ανακάμψουμε καλύτεροι, ας θέσουμε τη φύση εκεί που ανήκει. Στο κέντρο της λήψης αποφάσεων» τονίζει σε μήνυμά του για τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Αποκρυσταλλώνοντας περαιτέρω το μήνυμά του, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ διαμηνύει πως «για να φροντίσουμε τον άνθρωπο πρέπει να φροντίσουμε τη φύση» και ότι σε αυτή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, είναι η ώρα της φύσης.
Ειδικότερα, ο κ. Γκουτέρες υπογραμμίζει την ανάγκη ολόκληρη η παγκόσμια κοινότητα να αλλάξει πορεία και προτρέπει να «αναθεωρήσουμε τι αγοράζουμε και τι χρησιμοποιούμε», να «υιοθετήσουμε βιώσιμες συνήθειες, βιώσιμα γεωργικά και επιχειρησιακά πρότυπα», να «προστατέψουμε τα εναπομείναντα άγρια περιβάλλοντα και την άγρια φύση», να «δεσμευτούμε για ένα πράσινο και ανθεκτικό μέλλον».
Σε αυτό το πλαίσιο ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ σκιαγραφεί τις δραματικές αλλαγές της κλιματικής αλλαγής και σημειώνει πως η φύση μάς στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα. «Βλάπτουμε τον φυσικό κόσμο και αυτό γίνεται εις βάρος μας. Η υποβάθμιση των οικοτόπων και η απώλεια της βιοποικιλότητας επιταχύνονται. Η διατάραξη του κλίματος επιδεινώνεται. Οι φωτιές, οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και οι υπερκαταιγίδες γίνονται πιο συχνές και πιο καταστροφικές. Οι ωκεανοί θερμαίνονται και οξύνονται, καταστρέφοντας τα οικοσυστήματα των κοραλλιών.Τώρα, ένας νέος κορονοϊός μαίνεται, υπονομεύοντας την υγεία και τα προς το ζην» αναφέρει χαρακτηριστικά.
(με πληροφορίες από ΑΠΕ)