Έχετε φίλο κάποιον Έλληνα ξεναγό; Οι πιθανότητες είναι πώς όχι. Οι ξεναγοί αποτελούν λιγότερο από το 0.01% του πληθυσμού στη χώρα, παράδοξο τη στιγμή που η Ελλάδα υποδέχεται 30 εκατομμύρια τουρίστες το χρόνο. Και τι είναι τότε, θα αναρωτηθείτε, όλοι αυτοί που ξεναγούν γκρουπάκια ξένων στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας;
Τους περισσότερους από αυτούς θα μπορούσε κανείς να τους ονομάσει οπορτουνιστές. Χωρίς άδεια από το Υπουργείο Τουρισμού και χωρίς φυσικά εκπαίδευση, προσφέρουν παράνομες ξεναγήσεις στους τουρίστες τις οποίες βαπτίζουν «αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς περιπάτους». Θα τους έχετε σίγουρα δει. Ηγούνται μικρών γκρουπ, των 10-15 ατόμων, και στεκόμενοι μπροστά από αρχαιότητες και βυζαντινές εκκλησίες αυτοί οι «ξεναγοί wannabes» διηγούνται την ιστορία των μνημείων. Δυστυχώς όμως όχι μόνο αυτή. Η ξενάγηση άλλωστε δεν είναι μόνο πληροφορία. Είναι storytelling. Οι ιστορίες όμως αυτών των παράνομων ξεναγών είναι ό,τι πιο άθλιο μπορεί να ακούσει κανείς. Πριν λίγους μήνες στην αυλή της εκκλησίας του Αγίου Προδρόμου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, ο δήθεν ξεναγός ακούστηκε να λέει (σε κακά αγγλικά) στο γκρουπ των ξένων επισκεπτών ότι σε κάθε αρχαιολογικό χώρο υπάρχει μια κρυφή είσοδος, μια τρύπα στον φράχτη, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να μπαίνουν μέσα ακόμη κι αν η καγκελόπορτα είναι κλειδωμένη. Ο δήθεν ξεναγός ήταν ξεκάθαρο ότι ένιωθε περήφανος που προσέφερε inside street knowledge. Το γκρουπ, από την άλλη, άκουγε έκπληκτο, ενώ κάποιοι κρυφογελούσαν.
Παρόμοιες παράνομες ξεναγήσεις πραγματοποιούν καθημερινά εδώ και χρόνια άνθρωποι κάθε ηλικίας, από φοιτητές μέχρι συνταξιούχους, οι οποίοι φτιάχνουν μια σελίδα στο internet και διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους. Οι υπηρεσίες τους περιγράφονται ως free city tours και οι ίδιοι πληρώνονται μόνο με tips. Έξυπνο κόλπο για να παρακάμψει κανείς τη νομοθεσία της χώρας σύμφωνα με την οποία δικαίωμα ξενάγησης με αμοιβή στη χώρα μας έχουν μόνον οι επαγγελματίες ξεναγοί, δηλαδή οι κατέχοντες άδεια από το Υπουργείο Τουρισμού. Εφόσον λοιπόν οι «ξεναγοί wannabes» δεν αμείβονται επίσημα και πληρώνονται μόνο με tips, έχουν δικαίωμα να ξεναγούν; Σας ακούγεται σωστό; Αν για τις 2 ώρες περιπάτου οι συμμετέχοντες δώσουν ο καθένας από 2-3 ευρώ tip, ο δήθεν ξεναγός θα βγάλει καθαρά (και αφορολόγητα) 30-40 ευρώ και ίσως και παραπάνω. Την ίδια μέρα ο ντόπιος επαγγελματίας ξεναγός μπορεί να μένει στο σπίτι του άνεργος.
Οι περισσότεροι νομίζουν ότι οι ξεναγοί σήμερα απειλούνται από τις εφαρμογές για ηλεκτρονικές ξεναγήσεις. Ένα όμως είναι σίγουρο. Ο ξεναγός δεν μπορεί να αντικατασταθεί από εφαρμογές γιατί ξεναγός = άνθρωπος. Είναι αυτός που συνδέει τον επισκέπτη με τον τόπο, διανθίζει την παραμονή του με ιστορίες του τόπου, αυτός που απαντά σε δεκάδες ερωτήσεις και μοιράζεται όχι μόνο τη γνώση του για ένα τόπο αλλά και τη γνώμη του. Μεταξύ του επισκέπτη και του ξεναγού δημιουργείται μια πάρα πολύ προσωπική σχέση, που δεν μπορεί να αντικατασταθεί ούτε από εφαρμογές αλλά ούτε και από βιβλία, όπως οι ταξιδιωτικοί οδηγοί. Από ανθρώπους όμως που πραγματοποιούν παράνομες ξεναγήσεις, το επάγγελμα του ξεναγού πραγματικά απειλείται.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ξεναγού λοιπόν, ας πούμε «χρόνια πολλά και καλή τουριστική σεζόν» στους επαγγελματίες ξεναγούς, κι ας ευχηθούμε σύντομα να προστατέψει το κράτος το επάγγελμά τους. Το ηθικό των ξεναγών πάντως, να ξέρετε, δεν κάμπτεται, γιατί αγαπούν τρομερά τη δουλειά τους και περνάν όμορφα δουλεύοντας. Απλά θέλουν να μπορούν να συνεχίσουν να το κάνουν αυτό και στο μέλλον...
Η Παγκόσμια Ημέρα Ξεναγού γιορτάζεται στις 21 Φεβρουαρίου