Διακόσια χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του, ο μεγαλύτερος Φιλέλληνας στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας, ο Λόρδος Βύρων, συνεχίζει να προσφέρει έργο στην Ελλάδα. Αυτή τη φορά, ο Βύρων συντελεί στην παγκόσμια προβολή τής χώρας μας ως «Ελλάδος Ευγνωμονούσης».
Ειδικότερα, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις προβάλλονται διεθνώς εφέτος (2024) για τη σημαίνουσα συμμετοχή τους στις επετειακές εκδηλώσεις για τη διακοσιετηρίδα τού Λόρδου Βύρωνα που έγιναν στην Παλαιά Βουλή στην Αθήνα (Φώτο 1) και στο University of Cambridge (Φώτο 2), στις 16-20 Απριλίου 2024, για τη διακοσιετηρίδα τού Λόρδου Βύρωνα.
Αυτές οι εκδηλώσεις καλύφθηκαν ειδησεογραφικά απ’ άκρου σε άκρο τής Γης, στην Αυστραλία (Neos Kosmos, Perth Herald, Sydney Sky, Greek City Times, VEMA, κ.τ.λ.), στη Βρετανία (Orthodox Times, University of Bolton, Public now, κ.τ.λ.) στον Καναδά και τις Η.Π.Α. (Ground News, Hellas Journal, Hellenic News of America, Greek Reporter, κ.τ.λ.), σε συνδυασμό με παρόμοια ειδησεογραφικά δημοσιεύματα σε Αγγλόγλωσσες εκδόσεις ελληνικών μέσων στο διαδίκτυο (eKathimerini, thetimes.gr, Athens24, Athens-Macedonian News Agency, κ.τ.λ.).
Οι δύο επετειακές εκδηλώσεις στην Αθήνα και στο Cambridge, είχαν διεθνή χαρακτήρα, με συμμετοχή Ελλήνων και ξένων πανεπιστημιακών καθηγητών. Σε αμφότερες τις εκδηλώσεις συμμετείχε ενεργά ως ομιλήτρια η Δρ. Corin Throsby (Φώτο 3), διακεκριμένη ακαδημαϊκός τού University of Cambridge, με τη διδακτορική της διατριβή στο University of Oxford επικεντρωμένη στον Λόρδο Βύρωνα.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις τιμητικώς παρούσες στην Παλαιά Βουλή, 16 Απριλίου 2024
Συγκεκριμένα, στην επετειακή εκδήλωση-ημερίδα στην Αίθουσα Συνεδριάσεων τής Παλαιάς Βουλής στην Αθήνα, την 16 Απριλίου 2024, η Δρ. Corin Throsby συμμετείχε ως κεντρική ομιλήτρια (Φώτο 3) με θέμα: “Βύρων, το Απαράμιλλο Φαινόμενο: Ο μεγάλος ποιητής που έγινε «πολιτικός και στρατιωτικός Αρχηγός» στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας”.
Εκ δεξιών της στο πάνελ των ομιλητών, παρακάθησε ο Υποστράτηγος Δημήτριος Οικονομίδης, εκπροσωπώντας επίσημα τον Στρατηγό Δημήτριο Χούπη, Αρχηγό τού Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (Α/ΓΕΕΘΑ), συμβολίζοντας τη σημαντικότητα της εκδήλωσης (Φώτο 1).
Στη διάλεξή της, η Δρ. Throsby ανέδειξε τη διεθνή επιρροή τού Βύρωνα στην εποχή του, χαρακτηρίζοντάς τον ως τον πρώτο «celebrity» της Νεότερης Ιστορίας. Επεσήμανε ότι η παγκόσμια φήμη τού Βύρωνα λειτούργησε ως καταλύτης για τη διαταξική διεύρυνση του Φιλελληνικού κινήματος και συνετέλεσε στη σταδιακή μεταστροφή των ανακτοβουλίων των Μεγάλων Δυνάμεων υπέρ τού Ελληνικού Αγώνα τής Ανεξαρτησίας. Παράλληλα ο Βύρων, ως Αρχιεπίτροπος (High Commissioner) του Α΄ Δανείου τής Ανεξαρτησίας, κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για την απαραίτητη χρηματοδότηση του Αγώνα τής Παλιγγενεσίας.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Αντιστράτηγος ε.α. Νικόλαος Πιτσόλης, παρακαθήμενος εξ αριστερών τής Δρ. Τhrosby, επεσήμανε αφενός ότι ο Λόρδος Βύρων ανακηρύχθηκε επίσημα από τους εμπόλεμους Έλληνες, «πολιτικός και στρατιωτικός Αρχηγός» τους, στη Δυτική Ρούμελη την 25η Ιανουαρίου 1824, και αφετέρου ότι η «Βυρώνια» χρηματοδότηση του Ελληνικού Στόλου το 1824, από το Α΄ Δάνειο της Ανεξαρτησίας, διασφάλισε την κατά θάλασσα επικράτηση του Ελληνικού Στόλου στο Αιγαίο στο β΄ εξάμηνο του 1824 (και έκτοτε) και τη διάσωση των εμπολέμων νήσων Ύδρα, Σπέτσες, Σάμος, όπως επίσης και των Κυκλάδων.
Σε αυτό το πλαίσιο μάλιστα, η Δρ. Τhrosby επεσήμανε στη συνέχεια ότι η ημερομηνία τής επετειακής εκδήλωσης στην Αθήνα (16 Απριλίου 2024) είναι σημαντική, ως η 200ή επέτειος από την είσπλευση της αγγλικής κορβέτας Florida στο Ιόνιο (16 Απριλίου 1824), τρεις ημέρες πριν τον θάνατο του Λόρδου Βύρωνα: Η Florida διαμετακόμιζε τότε την πρώτη δόση (40.000 χρυσές λίρες) του Α΄ Δανείου τής Ανεξαρτησίας από την Αγγλία στην εμπόλεμη Ελλάδα. Εκείνη η δόση διετέθη εν μέρει (18.000 χρυσές λίρες) για την κατεπείγουσα ανασυγκρότηση του Ελληνικού Στόλου και την άμεση κατάπλευσή του στο ανατολικό Αιγαίο (Ιούλιος 1824), υπό τον Ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, προς διάσωση της Σάμου.
Η «Ελλάδα Ευγνωμονούσα» στο University of Cambridge, 19-20 Απριλίου 2024
Στη συνέχεια, τρεις ημέρες μετά την ομιλία της στην Αθήνα, η Δρ. Throsby συμμετείχε σε διήμερη επετειακή εκδήλωση στο University of Cambridge, απ’ όπου απεφοίτησε ο Λόρδος Βύρων. Εκείνη η διημερίδα, που έγινε στις 19-20 Απριλίου 2024, επονομάσθηκε «The Byron Festival at Trinity», δηλαδή προσέλαβε τη μορφή μιας ακαδημαϊκής πανηγυρικής συνδιάσκεψης για το έργο τού Λόρδου Βύρωνα (Byron Festival Conference) .
Εκεί η Δρ. Throsby παρουσίασε μία πρόσφατη μελέτη της για τον Λόρδο Βύρωνα και το φαινόμενο της Κοινωνικής Δικτύωσης («Byron and Social Networking»), ενώ οι επισημάνσεις της για πρωτογενές αρχειακό υλικό, που πρωτοπαρουσιάστηκε σε εκείνη τη συνδιάσκεψη, προβλήθηκαν ευρέως σε βρετανικά μέσα ενημέρωσης (BBC, The Independent, The Times, ITVX, κ.τ.λ.).
Στην επετειακή συνδιάσκεψη στο Cambridge, παρέστη επίσημα ως ομιλητής ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας (Φώτο 2). Στην ομιλία του κατά την εναρκτήρια τελετή τής συνδιάσκεψης, ενώπιον ενός ακροατηρίου πανεπιστημιακών καθηγητών και προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας επεσήμανε ότι «για εμάς τους Έλληνες, ο Λόρδος Βύρων σημαίνει πάρα πολλά: ήταν ο πιο διάσημος Φιλέλληνας και ένας καθηγητής Ιστορίας» και ότι τελικά «στις 19 Απριλίου 1824 χάσαμε τον Λόρδο Βύρωνα, αλλά ήταν ξεκάθαρο πλέον ότι κερδίσαμε την ανεξαρτησία μας».
Μετά το πέρας τής τελετής, όπου παρέστη και ο Υφυπουργός Πολιτισμού Δρ. Χρήστος Δήμας, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κατέθεσε στέφανο στον ανδριάντα τού Λόρδου Βύρωνα στη βιβλιοθήκη Wren του Trinity College Cambridge, όπου το 1806-1809 σπούδασε ο Βύρων. Σε έναν δε εκ των στεφάνων, κατατεθέντων στον ανδριάντα τού Λόρδου Βύρωνα 200 ακριβώς χρόνια από τον θάνατό του (19 Απριλίου 1824), ανεγράφετο το εξής επίγραμμα (Φώτο 4): «Η ΕΛΛΑΣ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΑ – 19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2024».
The Guardian, 21 Απριλίου 2024: Σήμερα η Ελλάδα αγαπά τον Βύρωνα περισσότερο από ποτέ άλλοτε.
Κατ’ επακολουθία, μετά από μόλις δύο ημέρες, την 21 Απριλίου 2024, καθώς οι εκπρόσωποι της Ελληνικής Πολιτείας επέστρεφαν από το Cambridge στην Ελλάδα, η εφημερίδα The Guardian δημοσίευσε ένα ειδησεογραφικό άρθρο με τίτλο «Μετά από δύο αιώνες, η Ελλάδα αγαπά τον Βύρωνα περισσότερο από ποτέ άλλοτε» (Two centuries on, Greece loves Byron more than ever).
Το άρθρο επισημαίνει την τεράστια συμβολή τού Λόρδου Βύρωνα, στο ίδιο πνεύμα και γράμμα των παραπάνω επετειακών εκδηλώσεων, επί λέξει ως εξής:
«Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι χωρίς τη γενναιοδωρία ή επιρροή τού Βύρωνα, το Λονδίνο ίσως να μην είχε συναινέσει στα δάνεια που χρειαζόταν τόσο πολύ η Προσωρινή Κυβέρνηση στην Ελλάδα. Η δική του [οικονομική] υποστήριξη—διαθέτοντας ένα τεράστιο μέρος τής περιουσίας του για να ενισχύσει την πολεμική προσπάθεια—και παράλληλα η [πολιτική] στήριξή του στον φιλοδυτικό πολύγλωσσο Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, σε μια εποχή που η εξέγερση [των Ελλήνων] μαστιζόταν από εμφύλιες διαμάχες, θεωρείται κρίσιμη για τη δημιουργία τού σύγχρονου εθνικού κράτους.»
(Historians believe that had it not been for Byron’s generosity or influence, London might never have consented to the loans so badly needed by the provisional government in Greece. His own support—parting with a huge amount of his fortune to underwrite the war effort—while backing the pro-western polyglot Alexandros Mavrokordatos at a time when the uprising was plagued by factional intrigues, is seen as crucial in the creation of the modern nation state.)
Οι «Ένοπλες Δυνάμεις Ευγνωμονούσες» στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, 24 Απριλίου 2024
Στη συνέχεια, την 24 Απριλίου 2024, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) διοργάνωσε μια σεπτή τελετή μνήμης στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ), προκειμένου η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων να τιμήσει τη διακοσιετηρίδα του Λόρδου Βύρωνα.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν αυτοπροσώπως ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας μαζί με την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, ήτοι τον Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Δημήτριο Χούπη, τον Α/ΓΕΣ Αντιστράτηγο (ΠΖ) Άγγελο Χουδελούδη, τον Α/ΓΕΝ Αντιναύαρχο (ΠΝ) Δημήτριο-Ελευθέριο Κατάρα, και τον Α/ΓΕΑ Αντιπτέραρχο (Ι) Δημοσθένη Γρηγοριάδη.
Εκείνη η εκδήλωση ευγνωμοσύνης ήταν δωρική και συνάμα εντυπωσιακή, ίσως η εντυπωσιακότερη όλων: Ήταν συντεταγμένη όπως αρμόζει στις Ένοπλες Δυνάμεις, και συνάμα ουσιαστική όπως θα την ήθελε ο ίδιος ο Λόρδος Βύρων.
Με άψογους σχηματισμούς των Ευέλπιδων (Φώτο 5), σύσσωμη η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων τίμησε τη διακοσιετηρίδα τού Λόρδου Βύρωνα με επετειακές ομιλίες ουσίας (Φώτο 6) και με 19 τιμητικούς κανονιοβολισμούς, που συμβολίζουν την «Ημέρα Λόρδου Βύρωνος», την 19η Απριλίου κάθε έτους.
Από άποψη συμβολισμού και ουσίας επομένως, η εκδήλωση στη ΣΣΕ ήταν το αποκορύφωμα των εκδηλώσεων όπου έδωσαν το παρόν οι Ένοπλες Δυνάμεις κατά το 8ήμερο 16-24 Απριλίου 2024, αναγνωρίζοντας εμπράκτως και τιμώντας δεόντως την ανεκτίμητη προσφορά τού Λόρδου Βύρωνα στην απελευθέρωση της Ελλάδος.
Το χάσμα μεταξύ Βρετανών και Ελλήνων για τον Λόρδο Βύρωνα αρχίζει να γεφυρώνεται.
Το παραπάνω άρθρο τής Guardian καταλήγει με μια συνοπτική αναφορά στο θέμα τής «τεράστιας αναντιστοιχίας» (huge mismatch) μεταξύ Βρετανών και Ελλήνων όσον αφορά στον πόσο διαφορετικά αντιλαμβάνονται τον Λόρδο Βύρωνα, οι μεν Έλληνες ως ήρωα, οι δε Βρετανοί ως αμφιλεγόμενο χαρακτήρα,[1] σύμφωνα με τον επ. καθηγητή τού King’s College London και συγγραφέα Roderick Beaton, ως εξής:
«Υπάρχει μια τεράστια αναντιστοιχία στον τρόπο με τον οποίο μνημονεύουν τον Βύρωνα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα… Σε αυτήν την επέτειο υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για τους Έλληνες να τον γνωρίσουν καλύτερα ως ποιητή, και για τους Βρετανούς να διευρύνουν την αντίληψή τους, πέρα από τα κλισέ και σκανδαλοθηρικά λιβερογραφήματα, για να δουν τη συμβολή τού Βύρωνα στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού εθνικού κράτους.».
(There’s a huge mismatch in the way he is remembered in the UK and Greece … In this anniversary there’s a great opportunity for the Greeks to get to know him better as a poet, and for the Brits to open up beyond the clichés, and taint of scandal, to see Byron’s contribution to the creation of a European nation state.)
Πράγματι, αυτή η διάσταση απόψεων μεταξύ Βρετανών και Ελλήνων για τον Λόρδο Βύρωνα φαίνεται ότι αρχίζει να γεφυρώνεται από αυτό το έτος, 200 χρόνια μετά την αποδημία του. Το πρώτο μικρό αλλά και ουσιαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε από το δημόσιο Πανεπιστήμιο University of Bolton τής Αγγλίας αυτήν την εβδομάδα, την 21 Μαΐου 2024: Στο επίσημο site του αγγλικού Πανεπιστημίου, αναρτήθηκε ειδική ειδησεογραφική ιστοσελίδα για τις δύο παραπάνω επετειακές εκδηλώσεις, στην Αθήνα και το Cambridge, με τιμητικές αναφορές και φωτογραφίες για την παρουσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στις εκδηλώσεις—κάτι που γίνεται για πρώτη φορά σε επίσημο ιστότοπο (site) ξένου Πανεπιστημίου.
Επί πλέον, ο Πρόεδρος και Αντικαγκελάριος του University of Bolton καθηγητής George E Holmes, DL DSc, που συμμετείχε ως ομιλητής στην επετειακή εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή (16 Απριλίου 2024), [2] χαρακτήρισε τον Λόρδο Βύρωνα ως «αρχιτέκτονα της μακραίωνης συμμαχίας και φιλίας μεταξύ τού Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδος» (Byron was the architect of an enduring alliance and friendship between the United Kingdom and Greece).
Αυτή είναι μία από τις βασικές διαστάσεις τού έργου τού Λόρδου Βύρωνα, όσον αφορά τις ελληνοβρετανικές και γενικότερα ελληνοευρωπαϊκές σχέσεις, την οποία όλο και περισσότεροι Βρετανοί αρχίζουν πλέον να γνωρίζουν μετά τις παραπάνω επετειακές εκδηλώσεις και τον επακόλουθο καταιονισμό δημοσιευμάτων σε διεθνές επίπεδο.
Υποσημειώσεις
1 Σύμφωνα με την Guardian (21 Απριλίου 2024), «στην Αγγλία, όπου ο επαναστάτης ποιητής [Βύρων] μνημονεύεται κατά κανόνα ως “τρελός, κακός και επικίνδυνος να τον γνωρίζεις” (η διαβόητη κατακραυγή την οποία εξέφερε η απορριφθείσα ερωμένη του, η Λαίδη Caroline Lamb), αυτό που συχνά παραβλέπεται είναι ο πολιτικός του ρόλος [στην Ελλάδα].» (In England, where the rebel poet is best remembered as being “mad, bad and dangerous to know”—the inimitable putdown uttered by his spurned lover, Lady Caroline Lamb—it is [his] political role [in Greece] that is often overlooked.)
2 Όσον αφορά τις δύο επετειακές εκδηλώσεις στην Αθήνα και το Cambridge, η μεν εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή (16 Απριλίου 2024) διοργανώθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το New York College, η δε εκδήλωση στο University of Cambridge (19-20 Απριλίου 2024) διοργανώθηκε από το Trinity College Cambridge με συμμετοχή ως χορηγού τής Εταιρείας για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό (Society of Hellenism and Philhellenism). Σε κάθε περίπτωση, η συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων στις εκδηλώσεις για τη διακοσιετηρίδα του Λόρδου Βύρωνα έγινε χωρίς επιβάρυνση του Δημοσίου Ταμείου (κρατικού προϋπολογισμού).