Το άρθρο συνυπογράφουν ο Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, CFA,Τμήμα Διεθνών Αγορών Hellenic-American Securities and Asset Management και ο Αντώνης Ζαΐρης, Αναπλ.Αντιπρόεδρος ΣΕΛΠΕ, Επικ.Καθηγητής Πανεπιστημίου Νeapolis, Πάφος
Οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2020 με θετικά πρόσημα. Η μεταβλητότητα όμως επανήλθε καθώς πλησιάζαμε στο Φεβρουάριο ιδιαίτερα μετά τις ανησυχίες για το ξέσπασμα του κορονοϊού που χάλασαν την όποια αισιοδοξία είχε δημιουργηθεί μετά την 1η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας και την γρήγορη αποκλιμάκωση της γεωπολιτικής κρίσης στο Ιράν.
Το μεγαλύτερο πλήγμα από τον κορονοϊό το δέχτηκαν οι αναδυόμενες αγορές με πτώση άνω του 4,5%. Ο αμερικανικός S&P 500 μάλλον λειτούργησε σε δεύτερο χρόνο ως καταφύγιο ασφαλείας και σημείωσε την καλύτερη απόδοση σε σχέση με τους υπόλοιπους διεθνείς δείκτες μετοχών. Την 10η Φεβρουαρίου ο S&P 500 σημείωσε από την αρχή του χρόνου απόδοση 3,78% με στήριξη και από σειρά θετικών οικονομικών στοιχείων που ανακοινώθηκαν και συνέχιζαν να δείχνουν στοιχεία βελτιώσης.
Παράλληλα οι κεντρικές τράπεζες έδειξαν να συνεχίζουν την στηρικτική πολιτική μειώνοντας τους φόβους για παγκόσμια ύφεση.
Σε αυτή την μεταβλητότητα ο Ιανουάριος έληξε με νικητές τα καταφύγια ασφαλείας. Τόσο το αμερικανικό δολάριο όσο και το ιαπωνικό γεν ανατιμήθηκαν ενώ τα κρατικά ομόλογα Ευρώπης και ΗΠΑ υψηλής διαβάθμισης υπεραπέδωσαν.
Κίνα
Ο Ιανουάριος βρήκε την Κίνα στο κέντρο της παγκόσμιας ανησυχίας μετά το ξέσπασμα του νέου ιού. Τόσο ο συνεχώς αυξανόμενος ρυθμός των νεκρών όσο και ο ρυθμός εξάπλωσής του έχουν πολλά κοινά και ίσως πιο ανησυσητικά στοιχεία με το ξέσπασμα του ιού SARS το 2003 ενώ μέχρι σήμερα άνω των 25 χώρες έχουν αναφέρει κρούσματα. Ανησυχητικό στοιχείο είναι ο χρόνος επώασης του ιού (9-14 μέρες περίπου) που δημιουργεί ιδαίτερη ανησυχία και αβεβαιότητα για τον κίνδυνο μεγάλης εξάπλωσης ανά τον κόσμο.
Στην Κίνα και στις γύρω χώρες το γεγονός των μέτρων αντιμετώπισης όπως η παύση εργασιών στην βιομηχανία και στα δίκτυα υποδομών αλλά και η παράλυση των λιμανιών σε πολλές περιοχές αναμένεται να επηρεάσει την ανάπτυξη τόσο στην Κίνα όσο και παγκόσμια τουλάχιστον στο 1ο τρίμηνο. Η αρνητική επίδραση της εξάπλωσης του ιού βρίσκει την κινεζική οικονομία σε μια ευαίσθητη φάση σταθεροποίησης με το εκτιμώμενο ΑΕΠ να αναμένεται να διαμορφωθεί κάτω του 6% το 2020 και με πληγές από μήνες πολιτικής-οικονομικής αστάθειας στο Χονγκ Κονγκ.
Η πτώση στη βιομηχανική παραγωγή ήταν φυσικό συνεπακόλουθο και έγινε ιδιαίτερα εμφανές όταν διεθνείς αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Nissan και η Renault απέσυραν από την Κίνα το ξένο προσωπικό ειδικά στο επίκεντρο της έξαρσης της επιδημίας, την Wuhan που αποτελεί βασικό τόπο αυτοκινητοπαραγωγής και εργοστασίων όπως της GM, της Nissan και της Honda. Ακόμα πιο αισθητές επιδράσεις έγιναν στους τουριστικούς και ταξιδιωτικούς κλάδους.
Τα έκτακτα μέτρα παροχής ρευστότητας από την κινεζική κυβέρνηση σε συνδυασμό με την άδεια για επιστροφή στην παραγωγή πολλών εργαζομένων αναμένεται να φανούν αν είναι επαρκή για την συγκράτηση του επενδυτικού κλίματος ειδικά στους πληγέντες κλάδους όπως τουρισμού, ταξιδίων και λιανικών πωλήσεων.
Οι επόμενοι μήνες αναμένεται να χαρακτηριστούν από μεταβλητότητα στις κινεζικές και στις γείτονικές χρηματιστηριακές αγορές ενώ τυχόν θετική έκβαση στην αντιμετώπιση του ιού θα μπορούσε να προσφέρει ευκαιρία για τοποθετήσεις στους επενδυτές με γρήγορα αντανκλαστικά.
ΗΠΑ
Την πρώτη μέρα του 2020 οι κύριοι αμερικανικοί δείκτες έγραψαν νέα ιστορικά υψηλά τα οποία στη συνέχεια διαγράφηκαν από φόβους για το ενδεχόμενο εμπόλεμης σύρραξης στη Μ. Ανατολή η οποία γρήγορα εκτονώθηκε.
Η πρόσφατη υπογραφή της 1ης εμπορικής συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας στα μέσα Ιανουαρίου, η αποφυγή επιβολής νέων δασμών από τις ΗΠΑ και η σταδιακή μείωση δασμών από την πλευρά της Κίνας αποτέλεσε θετικό νέο και εκτόνωση των ανησυχιών για το παγκόσμιο εμπόριο. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι στο επόμενο στάδιο οι εκκρεμότητες που θα πρέπει να καλυφθούν είναι σημαντικές και με δυσκολία στην επίλυση (προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας, αθέμητες παρεμβάσεις στην νομισματική πολιτική κτλ.).
Οι κλάδοι που αναδείχτηκαν πρωταγωνιστές τον Ιανουάριο ήταν οι κλάδοι Τηλεπικοινωνιών (+2,37%), αναλώσιμων καταναλωτικών προϊόντων (+1,56%), βιομηχανίας (1,85%), ακινήτων (3,65%) τεχνολογίας (7,27%) και κοινής ωφέλειας (7,64%) ενώ ζημιές παρουσίασαν οι κλάδοι ενέργειας (-7,6%) και πρώτων υλών (-3,35%) σύμφωνα με στοιχεία της Factset.
Μετά από την επιτυχία 2,1% ανάπτυξης σε ετήσια βάση το τελευταίο τρίμηνο του 2019 η προσοχή των επενδυτών στρέφεται στους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας (βιομηχανική παραγωγή, επενδυτική εμπιστοσύνη, δείκτες υπηρεσιών κτ.) οι οποίοι παραμένουν ακόμα αδύναμοι αλλά και στους δείκτες κατανάλωσης-διαθεσίμου εισοδημάτος που ειναι καθοριστικοί σε μια οικονομία όπου η εγχώρια κατανάλωση αποτελει περίπου το 70% του ΑΕΠ. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη τον Ιανουάριο στις ΗΠΑ παρουσιάζεται αισθητά βελτιωμένη σε σχέση με τον Δεκέμβριο. Η προσδοκία για ανάπτυξη αναμένεται περιορισμένη στο 2%.
Επίσης καθοριστικά τα στοιχεία για την εργασία τον Ιανουάριο έδειξαν ενθαρρυντικά στοιχεία με αύξηση κατά 225 χιλιάδες θέσεις εργασίας (εκτός αγροτικού κλάδου) και αύξηση των απασχολούμενων ατόμων με χαμηλότερο όμως ρυθμό στις προσλήψεις. Η αγορά εργασίας παρουσιάζεται ισχυρή με προσθήκη νέων θέσεων εργασίας για 112 συνεχόμενους μήνες.
Η οικονομία των ΗΠΑ δείχνει να επιβεβαιώνει την προσδοκία της Fed για χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης και ισχυρή αγορά εργασίας που συμβάλλει στην πολιτική διατήρησης σταθερών επιτοκίων. Τον Ιανουάριο η Fed ψήφισε την διατήρηση σταθερών επιτοκίων μέχρι πρόσθετα στοιχεία τους επόμενους μήνες γίνουν διαθέσιμα και δείξουν την αντίδραση της οικονομίας στις 3 μειώσεις επιτοκίων της προηγούμενης χρονιάς. Σχετικά με τον νέο κορονοϊό αναμένεται να εκτιμηθούν τα νέα στοιχεία στο άμεσο χρονικό διάστημα.
Τα θετικά εταιρικά αποτελέσματα περιόρισαν την διόρθωση στις τιμές των μετοχών λόγω της έξαρσης του κορωνοϊού και των φόβων για τις συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο στο άμεσο μέλλον υπάρχει ανησυχία για νέα αδυναμία στον κλάδο της παγκόσμιας βιομηχανίας με αμφίβολη διάρκεια και ένταση καθώς ακόμη είναι δύσκολες οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη της νέας ασθένειας ειδικά εκτός Κίνας.
Μέχρι την 5η Φεβρουαρίου και με άνω του 50% των εταιριών του S&P 500 να έχουν ανακοινώσει αποτελέσματα 4ου τριμήνου τα στοιχεία δείχνουν ότι η ύφεση στην κερδοφορία των εταιριών τείνει να τερματιστεί καθώς οι εκτιμήσεις κερδοφορίας ξεκίνησαν να αναθεωρούνται σε θετικές από εκτιμήσεις για πτώση 2% στην αρχή της περιόδου των ανακοινώσεων εταιρικών αποτελεσμάτων. Αν τελικά στο τέλος της περιόδου των αποτελεσμάτων ο ρυθμός έιναι θετικός τότε θα έχει τερματιστεί ένα σερί 3 τριμήνων μείωσης στην κερδοφορία. Μέχρι τώρα ο πιο αποδοτικός κλάδος σε επίπεδο κερδοφορίας παρουσιάζεται ο κλάδος εταιριών κοινής ωφέλειας (19% αύξηση κερδοφορίας) ενώ ο κλάδος ενέργειας παρουσίαζεται με την χειρότερη επίδοση (-42,7%).
Η προσοχή των επενδυτών αναμένται να στραφεί στις ανακοινώσεις οικονομικών στοιχείων που να πιστοποιούν ότι η 1η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας αποκατέστησε το επενδυτικό κλίμα και συνέβαλε στην επανέναρξη των επενδυτικών σχεδίων των μεγάλων εταιριών. Δεν αναμένεται όμως δυναμική επιστροφή στην επενδυτική δραστηριότητα καθώς τόσο η αβεβαιότητα σχετικά με την συνέχιση της βελτίωσης των εμπορικών σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας όσο και το προεκλογικό αβεβαιο πολιτικό κλίμα στις ΗΠΑ προκαλεί αποφυγή ρίσκου. Ειδικά το τελευταίο αναμένεται να προβληματίζει προοδευτικά περισσότερο το επενδυτικό κοινό όσο πλησιάζουμε στον Νοέμβριο και όσο διαφαίνεται αμφίρροπο αποτέλεσμα.
Η χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ ανέκαμψε εκπληκτικά γρήγορα από το ξεπούλημα λόγω του Κορονοϊού στις αρχές Φεβρουαρίου. Ωστόσο φαίνεται ότι η αντίδραση ήταν πολύ πρώιμη καθώς οι αναπάντεχες για πολλούς προειδοποιήσεις κερδοφορίας και εσόδων λόγω του κορωνοϊού από μεγάλες πολυεθνικές (Apple) αυξάνουν ξανά την αποφυγή ρίσκου των επενδυτών. Παρόλαυτά η προσδοκία είναι ήδη από τις αρχές του χρόνου ότι οι αμερικανικές μετοχές το 2020 δεν αναμενεται να συνεχίσουν να υπεραποδίδουν των διεθνών χρηματιστηρίων με το ρυθμό του 2019. Πολλοί επενδυτές αναζητούν αντίστάθμιση με τοποθετήσεις σε καταφύγια όπως ο κλάδος εξόρυξης χρυσού όπως και σε ETF με αποδόσεις αντίθετες της κίνησης των μεγάλων αμερικανικών χρηματιστηρικών δεικτών (Short ETFs).
Ευρωζώνη
Τον Ιανουάριο οι κύριες αγορές βρέθηκαν αισθητά χαμηλότερα με τη γαλλική αγορά να σημειώνει πτώση -2,87%, τη Γερμανία να σημειώνει πτώση 2,02% και το Ην. Βασίλειο -3,51%. Το ευρωπαϊκό νόμισμα βρέθηκε τον Φεβρουάριο κάτω των $1,10 ενώ την εβδομάδα που φεύγει διέσπασε ενδοσυνεδριακά το ψυχολογικό όριο των $1,08. Σε σχέση με τις ΗΠΑ συνεχίστηκε η υποαπόδοση στις ευρωπαϊκές αγορές οι οποίες χαρακτηρίζονται κατεξοχήν περισσότερο από τους χρηματοοικονομικούς και βιομηχανικούς κλάδους και λιγότερο από τους αγαπημένους των διεθνών επενδυτών τεχνολογικούς κλάδους και μάλλον λόγω πολιτικών και οικονομικών αβεβαιοτήτων.
Η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα αποτελέσει σηματωρό για την κίνηση των ευρωπαϊκών αγορών αγορών τους επόμενους μήνες. Ξεκινώντας με 0,1% το τελευταίο τρίμηνο του 2019 λόγω απρόσμενης συρρίκνωσης στις οικονομίες της Γαλλίας και της Ιταλίας και με απογοητευτικά στοιχεία για την βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας τον Δεκέμβριο οι οικονομολόγοι παρουσιάζονται διστακτικοί. Τα νέα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την εβδομάδα για το οικονομικό κλίμα στην Ευρώπη και ειδικά την Γερμανία τον Φεβρουάριο ήταν απογοητευτικά και κάτω των εκτιμήσεων των αναλυτών.
Η αλλαγή με νέο επικεφαλής στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την Κριστίν Λαγκάρντ και η αναθεώρηση των αρχικών προθέσεων για μεγαλύτερη νομισματική επέκταση ειδικά στις ισχυρές οικονομίες σε συνδυασμό με την δήλωσή της για ανάγκη μεγαλύτερης δημοσιονομικής επέκτασης που να συμπληρώνει την ΕΚΤ προβληματίζουν καθώς τα περιθώρια αποτελεσματικών κινήσεων της κεντρικής τράπεζας παρουσιάζονται πολύ περιορισμένα σε ένα καθεστώς χαμηλών επιτοκίων και πληθωρισμού. Ωστόσο δεν αναμένεται η ΕΚΤ να αναστρέψει το υπάρχον ευνοϊκό για τις αγορές καθεστώς αρνητικών αποδόσεων.
Η Μ. Βρετανία εγκατέλειψε επίσημα την ΕΕ την 31 Ιανουαρίου 2020 ενώ αναμένονται οι διαπραγματεύσεις για την ομαλή έξοδο κατά τους επόμενους 10 μεταβατικούς μήνες με ανοικτό συνεπώς και το ενδεχόμενο μη συμφωνίας επηρεάζοντας τις προσδοκίες προς το μέσον του έτους. Μέχρι τώρα τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν βελτίωση στους κλάδους υπηρεσιών και παραγωγής υποβοηθώντας την πολιτική της Τράπεζας της Αγγλίας για σταθερά επιτόκια. Το επενδυτικό κλίμα έτσι υποβοηθάται και οι προσδοκίες αποδόσεων για το επόμενο χρονικό διάστημα παραμένουν θετικές.
Καθοριστικές θα είναι οι επόμενες ανακοινώσεις των οικονομικών στοιχείων για την γερμανική οικονομία η οποία δοκιμάζει τα όρια να εισέλθει σε φάση ύφεσης. Το ενδεχόμενο ύφεσης στην γερμανική οικονομία ενδέχεται να δημιουργήσει κύμα αποφυγής ρίσκου και διόρθωσης στους ευρωπαϊκούς δείκτες.
Επενδυτικοί προορισμοί
Η διεθνής αγορά βρίσκεται σε αρχικά διορθωτικό κλίμα με τις προσδοκίες να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ζήτημα του κορονοϊού. Η αποφυγή ρίσκου επικρατεί και πολλοι επενδυτικοί οίκοι διατηρούν υψηλά επίπεδα ρευστότητας προκειμένου να πετύχουν καλύτερες τιμές στο ενδεχόμενο μιας εκτεταμένης διορθωτικής κίνησης στις διεθνείς αγορές.
Από τους κλάδους ξεχώρισε και μάλλον θα συνεχίσει να ξεχωρίζει τους επόμενους μήνες ο τεχνολογικός κλάδος. Αυτός ευνοήθηκε από την αισιοδοξία μετά την 1η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας καθώς η Κίνα αποτελεί σημαντική αγορά και πηγή εσόδων. Στην επιλογή των επενδυτών βοηθουν τόσο τα βελτιωμένα μεγέθη ειδικά των αμερικανικών εταιρίων όσο και η φάση τεχνολογικής εξέλιξης στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες (cloud business, επεκταση διαδυκτιακής δραστηριότητας, 5G τεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη κτλ.). Ο κλάδος επίσης ευνοείται στις ΗΠΑ από τις καλές συνθήκες απσχόλησης, εισοδήματος και τείνει ιστορικά να αποδίδει στη τελευταία φάση του οικονομικού κύκλου.
Ελκυστικοί κλάδοι λόγω μεγάλης πτώσης τιμών εφόσον αποκατασταθεί η παγκόσμια ισορροπία στο ζήτημα της εξάπλωσης του ιού αναμένεται να θεωρηθούν από πολλούς επενδυτές τα πληγέντα βιομηχανικά εμπορεύματα (χαλκός, αλουμίνιο κτλ.) και οι οι σχετικές εταιρίες όπως επίσης και ο κλάδος ενέργειας (πετρέλαιο) ο οποίος είναι ήδη ευαίσθητος λόγω και της γεωστρατηγικής μεταβλητότητας στη Μ. Ανατολή τουλάχιστον το επόμενο τρίμηνο. Παράλληλα τα πολύτιμα μέταλλα-καταφύγια ασφαλείας θα αποτελούν κομμάτι των επενδυτικών χαρτοφυλακίων στο άμεσο διάστημα ως αντιστάθμισμα στην αναμενόμενη μεγάλη μεταβλητότητα στις διεθνείς αγορές το 2020 αλλά και σε μια προσδοκία περί αποδυνάμωσης του αμερικανικού δολαρίου προς το μέσον του έτους.
Τέλος στο κλάδο της ναυτιλίας τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης στην Ασία και η παύση της λειτουργίας στα λιμάνια λόγω του κορονοϊού έχουν ρίξει τις τιμές των ναύλων και έχουν πλήξει τις αποτιμήσεις των σχετικών εταιριών. Εφόσον αποκατασταθει η ισορροποία οι επενδυτές αναμένεται να αναδείξουν πρωταγωνιστές με ισχυρή ανάκαμψη τιμών εκείνες τις εταιρίες που κατάφεραν να διατηρήσουν κεφαλαιακή επάρκεια. Παρόμοια είναι η εικόνα στους κλάδους μεταφορών-τουρισμού.
Ο δεύτερος μήνας του 2020 τείνει στο μέσον του ενώ έχει διδάξει ότι η τρέχουσα χρονία είναι ευαίσθητη σε συνεχείς αναθεωρήσεις των προσδοκιών ανάπτυξης με εξωγενή γεγονότα όπως το τελευταίο κρούσμα του κορονοϊού να απειλούν το εύθραυστο επενδυτικό κλίμα παγκόσμια. Η αισιοδοξία του τέλους του 2019 και οι επιδόσεις των χρηματιστηρίων με την βοήθεια των κεντρικών τραπεζών ίσως δεν θα επαναληφθούν το 2020. Οι κίνδυνοι που μέχρι τώρα έχουν εμφανιστεί (κορωναϊός, Ιράν, εμπορικές διενέξεις) δείχνουν ακόμα να μην απειλούν έντονα την προσδοκία για ομαλή ανάπτυξη αλλά συγκρατούν τις προσδοκίες για τις αποδόσεις στα χρηματιστήρια και αναμένεται να επιβραβεύσουν την ενεργητική διαχείριση και την επιλογή μεμονωμένων εταιριών-ιδεών επένδυσης σε σχέση με την μέχρι τώρα παθητική επένδυση σε ευρύτερους και κλαδικούς δείκτες που απέδωσε την δεκαετία που πέρασε.