Δημόσιο χρέος και ΑΕΠ. Μια σχέση που μας παραπέμπει σε μικροοικονομικό επίπεδο στην απόφαση ενός νοικοκυριού να δανειστεί όταν έχει εξαντλήσει τους τρόπους αύξησης του εισοδήματός του και αισθάνεται την ανάγκη κάλυψης πρόσθετων αναγκών.Το αν είναι «οικονομικά» σωστή η σύναψη του δανείου είναι βέβαια κάτι που πρέπει να εξεταστεί με προσοχή.
Αντίστοιχα σε μακροοικονομικό επίπεδο τα κράτη καταφεύγουν σε δανεισμό (από το εσωτερικό ή το εξωτερικό), δηλαδή δημιουργούν χρέη (Debt) προκειμένου να καλύψουν βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις και ελλείμματα ή να χρηματοδοτήσουν αναπτυξιακά προγράμματα που θα οδηγήσουν στην αύξηση της παραγωγής και του εισοδήματος ΑΕΠ ( GDP).
Η σχέση του χρέους προς το ΑΕΠ (Debt/Gdp) - όπως έχει αναλυθεί σε προηγούμενο άρθρο (Ο δείκτης χρέος / ΑΕΠ) – θα πρέπει να βρίσκεται σε μια «λογική» αναλογία που θα επιτρέπει στην οικονομία να αντιμετωπίζει τις δανειακές υποχρεώσεις της που σε ένα μέρος(στην Ιαπωνία ιδιαίτερα μεγάλο) σχετίζονται και αφορούν τους πολίτες της ίδιας της χώρας.
Ασφαλώς το επιθυμητό - πέραν των βραχυπρόθεσμων διευκολύνσεων – θα έπρεπε να είναι τα κεφάλαια από τον δανεισμό του κράτους να διοχετεύονται σε παραγωγικές επενδύσεις που θα δώσουν την δυνατότητα αύξησης του ΑΕΠ με στόχευση την ανάπτυξη της οικονομίας κάτι που θα οδηγήσει και στη βελτίωση του δείκτη χρέος /ΑΕΠ.
Ατυχώς για την πραγματική ανάπτυξη - σε όρους βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού – ο υπερδανεισμός των κρατών εμφανίζεται να «θεμελιώνεται» σαν σύγχρονη λογική ανεξάρτητα της πραγματικής (για την οικονομία) αναγκαιότητας του.
Παγκόσμια οικονομία
Σε παγκόσμιο επίπεδο και με τα οικονομικά δεδομένα του 2017 το ΑΕΠ (GDP) βρισκόταν περίπου στα USD 80 τρις,ενώ το δημόσιο χρέος (Public Debt) στα USD 61τρις, δηλαδή το τελευταίο αντιπροσωπεύει το περίπου 78 % του ΑΕΠ ενώ στις ανεπτυγμένεςχώρες βρίσκεται στα όρια του 100%.
Να σημειώσουμε ότι δεν αναφερόμαστε στο χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό). Αυτό ανέρχεται στο ίδιο διάστημα πάνω από το 220 % του ΑΕΠ.
Ανάλογο ενδιαφέρον έχει το να παρατηρήσουμε την μεταβολή των δύο μεγεθών μεταξύ 2012 – 2017 αλλά κυρίως το δυσανάλογο της μεταβολής του χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ.
Συγκεκριμένα και όπως εμφανίζεται στο https://www.statista.com το παγκόσμιο ΑΕΠ μεταξύ 2012 – 2017 αυξήθηκε από τα USD 74,69 τρις σε USD 80,05 τρις, δηλαδή ποσοστό αύξησης περίπου 7%.
Στην ίδια χρονική περίοδο το παγκόσμιο δημόσιο χρέος από τα USD 47,48 τρις εκτοξεύτηκε στα 60,99 τρις, δηλαδή ποσοστό αύξησης περίπου 28,4%.
Ασφαλώς η ταχύτερη αύξηση του χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ θα εμφανίσει εντονότερη κρατική παρέμβαση την οικονομία που μεταξύ άλλων σημαίνει αύξηση των φόρων, ενώ ταυτόχρονα θα είναι υπαρκτό (αν όχι πολύ πιθανό) το ενδεχόμενο εμφάνισης κρίσης εάν το χρέος δεν εξυπηρετείται.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν η αύξηση του ΑΕΠ όταν συνοδεύεται από μεγαλύτερη αύξηση του χρέους σημαίνει κατ ανάγκη και βελτίωση του εισοδήματος των πολιτών..
Η συμμετοχή των οικονομικά ισχυρών κρατών
Όπως αναφέρεται στο https://www.weforum.org οι ΗΠΑ συμμετέχουν στο παγκόσμιο ΑΕΠ με 24.4%, η ΚΙΝΑ με 15,4%, η ΙΑΠΩΝΙΑ με 6,13% και η ΓΕΡΜΑΝΙΑ με 4,63%, δηλαδή οι τέσσερεις πιο ισχυρά οικονομικά χώρες συμμετέχουν κατά περίπου 50% στο παγκόσμιο ΑΕΠ.
Ταυτόχρονα το ποσοστό συμμετοχής στο παγκόσμιο χρέος είναι για τις ΗΠΑ 31,8 %, για την Κίνα 7,9 %, την Ιαπωνία 18,8 %, ενώ για την Γερμανία περίπου 4,2%, δηλαδή στο σύνολο τους οι τέσσερεις αυτές χώρες από μόνες τους οι τρεις πρώτες έχουν το περίπου το 63% του χρέους.
Εξετάζοντας την εξέλιξη του ΑΕΠ των παραπάνω κρατών για το 2018 θα παρατηρήσουμε τους παρακάτω ρυθμούς μεταβολής μεταξύ 3ου και 2ου τριμήνου.
ΗΠΑ : 3 % έναντι 2,9%
ΚΙΝΑ: 1,6 % έναντι 1,7%
ΙΑΠΩΝΙΑ: - 0,3 % έναντι 0,8 %
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: - 0,2% έναντι 0,5%
Η παραπάνω εικόνα (εκτός των ΗΠΑ) είναι αρκετά ανησυχητική και ελπίζουμε στην αντιστροφή της στο 4ο τρίμηνο του έτους.
Επίλογος
Κατά τη γνώμη μας το παγκόσμιο δημόσιο χρέος βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο σε σχέση με το ΑΕΠ κάτι το οποίο είναι πιθανό να οδηγήσει σε παγκόσμια κρίση.
Κάτι τέτοιο δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε για όσο διάστημα διατηρούνται σε πολλές οικονομίες τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα των οποίων η κάλυψη γίνεται περισσότερο μέσω αύξησης του ήδη υπάρχοντος χρέους και λιγότερο μέσω αύξησης της παραγωγής.
Αντιλαμβανόμαστε ότι μια πιθανή εμφάνιση «προβλημάτων» στις χρηματοπιστωτικές αγορές τι θα σημαίνει για τις χώρες που θα αναζητούν κεφάλαια από απρόθυμους υποψήφιους δανειστές.
Η πραγματική μείωση ή η μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο 3 τρίμηνο του έτους (έναντι του 2ουτριμήνου) για τις 3 από τις πιο ισχυρές οικονομικά χώρες θεωρούμε ότι πρέπει να μας έχει τουλάχιστον σε επιφυλακή για την εξέλιξη της πορείας της παγκόσμιας οικονομίας.