Τα ενδεχόμενα ταξιδιών σε άλλα σύμπαντα ή/ και διαστάσεις μέσω μαύρων τρυπών, αλλά και...ύπνου εξετάζουν νέες θεωρίες που παραπέμπουν σε «εξωτικά» σενάρια επιστημονικής φαντασίας (αν και ποτέ δεν μπορεί να ξέρει κανείς με βεβαιότητα αν αποτελούν πραγματικότητα.
Μαύρες τρύπες ως είσοδοι σε άλλα σύμπαντα
Οι μαύρες τρύπες, διάσπαρτες ανά το σύμπαν, «καταπίνουν» αέρια, σκόνη, φως, ακόμη και άλλες μαύρες τρύπες. Η τρομακτική βαρύτητα μέσα σε μια μαύρη τρύπα τραβάει την ύλη πέρα από ένα σημείο χωρίς επιστροφή (τον αποκαλούμενο «ορίζοντα γεγονότων», event horizon), και τη συμπυκνώνει σε τόσο ακραίο σημείο που οι νόμοι της Φυσικής καταρρέουν- κάτι που είναι γνωστό ως «singularity» (στα ελληνικά αποδίδεται ως «μοναδικότητα», «ιδιομορφία» ή «ανωμαλία»).
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Popular Mechanics, ο Νικοντέμ Ποπλάβσκι, θεωρητικός φυσικός, έθεσε το 2010 το εξής ερώτημα: Τι συμβαίνει εάν οι μαύρες τρύπες δεν περιέχουν μια τέτοια ανωμαλία; Σύμφωνα με τη θεωρία του, το κέντρο μιας μαύρης τρύπας μπορεί να αποτελεί πύλη σε ένα άλλο σύμπαν- και, πηγαίνοντας ακόμα πιο πέρα, εικάζει πως ίσως το δικό μας σύμπαν δημιουργήθηκε έτσι.
Σχετικό επιστημονικό άρθρο, με τίτλο «Radial motion into an Einstein-Rosen bridge» δημοσιεύτηκε πριν από 14 χρόνια στο Physics Letters B. Αν και η θεωρία είχε τραβήξει τότε την προσοχή, το συγκεκριμένο αντικείμενο θεωρείται μάλλον εξεζητημένο/ πολύ «περίεργο» στην κοινότητα των φυσικών, σε βαθμό που είναι δύσκολο να βρεθούν ειδικοί πάνω σε αυτό.
Η κεντρική ιδέα πίσω από τη θεωρία του Ποπλάβσκι είναι το αποκαλούμενο «torsion» (θα το αποδίδαμε ως «συστροφή»), και «συμπεριφέρεται» παρόμοια με τον τρόπο που μια βαρυτική δύναμη αλληλεπιδρά με την ύλη στο σύμπαν μας. Η ύπαρξή της δεν έχει αποδειχθεί (ή διαψευστεί) ακόμα.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Ποπλάβσκι, η «άλλη πλευρά» μιας μαύρης τρύπας δεν οδηγεί σε κάποια ανωμαλία, μα συνδέεται μέσω μιας γέφυρας Einstein-Rosen (ευρύτερα γνωστές ως «σκουληκότρυπες») σε μια «άσπρη τρύπα». Η «άσπρη τρύπα» είναι από πολλές απόψεις το αντίθετο της μαύρης- πχ αντί να καταπίνει φως, το εκλύει/ «ξερνάει». Η ιδέα αυτή είχε προταθεί αρχικά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, μα δεν υπήρχαν τότε οι μηχανισμοί για να την στηρίξουν. Η «συστροφή» το κάνει: «Σε εξαιρετικά μεγάλες πυκνότητες, η συστροφή εμφανίζεται σαν μια βαρυτική, απωθητική δύναμη...έτσι αποτρέπει τις ανωμαλίες».
Ο Ποπλάβσκι πιστεύει ότι αυτό το σύστημα κοσμικών «σηράγγων» θα μπορούσε να εξηγήσει τη δημιουργία της ύλης στο σύμπαν μας: «Νομίζω πως αυτό που συνέβη ήταν πως όταν κατέρρεε το μητρικό σύμπαν της μαύρης τρύπας...(λόγω της συστροφής) δεν σχηματίστηκε ανωμαλία...επειδή η ύλη ήταν ήδη μέσα στον ορίζοντα γεγονότων και ήθελε να κινηθεί, αποφάσισε να δημιουργήσει νέο χώρο. Πού βασικά είναι το διαστελλόμενο σύμπαν μας».
Αυτή η έκρηξη ύλης- όλη με τη μία, μέσω της «πίσω πόρτας» μιας μαύρης τρύπας, είναι ο τρόπος με τον οποίο η θεωρία του Ποπλάβσκι ερμηνεύει το Big Bang, ή, αλλιώς, το «Big Bounce»: Αντί για μια μεμονωμένη στιγμή δημιουργίας, στο «Big Bounce» θεωρείται ότι υπάρχει μια διελκυστίνδα μεταξύ συστολής και διαστολής, που ο Ποπλάβσκι πιστεύει ότι στο πέρασμα του χρόνου οδήγησε στο διαστελλόμενο σύμπαν που γνωρίζουμε σήμερα. Η αρχική εισροή ύλης στο νέο σύμπαν μετά θα προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση για τη δημιουργία ενός δισεκατομμυρίου φορές περισσότερης ύλης και τη διαστολή του σύμπαντός μας.
Υπάρχουν κάποια προβλήματα σε αυτή τη θεωρία, ωστόσο: Από τη μια, ένα ταξίδι μέσα από τη σκουληκότρυπα θα είναι χωρίς επιστροφή, καθώς η ύλη δεν μπορεί να περάσει από μέσα της αντίστροφα για να γυρίσει στο αρχικό σύμπαν. Επίσης, είναι πολύ δύσκολο να αποδειχθεί.
Ταξιδεύοντας σε άλλα σύμπαντα μέσω...ύπνου
Οι μαύρες τρύπες, βέβαια, είναι μάλλον δύσκολες «πύλες» για να ταξιδέψει κάποιος αλλού. Στον αντίποδα, σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, θα μπορούσε να αρκεί κάποιος απλώς να...κοιμηθεί.
Πολλοί δεν θυμούνται και πολλά πράγματα από τα όνειρά τους – άλλοι, πάλι, θυμούνται τρομερές λεπτομέρειες. Θα μπορούσαν αυτά τα όνειρα να μην είναι απλά δημιουργήματα του μυαλού μας; Θα μπορούσαν να είναι ματιές σε ένα άλλο σύμπαν, μια άλλη διάσταση, την οποία ο νους μας επισκέπτεται ενώ κοιμόμαστε- μια άλλη πραγματικότητα; Όπως αναφέρεται σε άλλο δημοσίευμα του Popular Mechanics, για τον Ντέιβιντ Λέονγκ (Ph. D), ακαδημαϊκό που ειδικεύεται στη Μεταφυσική και την Επιστημολογία, αυτό ίσως να μην είναι απλώς μια ενδιαφέρουσα υπόθεση, μα η αλήθεια.
«Τα όνειρα ίσως είναι παράθυρα σε ξεχωριστές πραγματικότητες που διέπονται από τους δικούς τους νόμους, στις οποίες ο νους, ελεύθερος από τα δεσμά της πραγματικότητας που βιώνουμε όταν είμαστε ξύπνιοι, να μπορεί να εξερευνήσει και αλληλεπιδράσει με άλλα είδη ύπαρξης» λέει ο ίδιος, επίτιμος καθηγητής στο Charisma University στα νησιά Τερκς και Κέικος.
Η θεωρία αυτή βασίζεται στην ερμηνεία των «Πολλών Κόσμων» (Many Worlds) στην κβαντική θεωρία, σύμφωνα με την οποία κάθε απόφαση και κάθε γεγονός που λαμβάνει χώρα δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα: Μια αέναη, άπειρη ακολουθία παράλληλων συμπάντων, όπου οτιδήποτε συμβαίνει δημιουργεί ένα νέο «κλαδί». Ο Λέονγκ εφαρμόζει αυτή την ιδέα στη συνείδηση: Εικάζει πως ο ύπνος μειώνει την επιρροή των φυσικών μας αισθήσεων και της λογικής σκέψης, παρέχοντας στην συνείδησή μας (το πνεύμα μας) την ελευθερία να παρακάμψει τα συνήθη όρια του χωροχρόνου. Αν και δεν υπάρχουν επιστημονικές θεωρίες που να υποστηρίζουν κάπως αυτή την ιδέα, κατά την άποψη του Λέονγκ τα όνειρα μπορεί να είναι πύλες σε άλλες εκδοχές του εαυτού μας που υπάρχουν σε άλλες διαστάσεις.
«Σε μακροσκοπικό επίπεδο, θεωρούμε ότι τα αντικείμενα έχουν σταθερές ιδιότητες όπως η θέση ή η ταχύτητα. Μα κβαντικά πειράματα αμφισβητούν αυτή την υπόθεση» σημειώνει ο Λέονγκ. Το φαινόμενο του παρατηρητή, όπου η παρατήρηση και μόνο ενός κβαντικού συστήματος μπορεί να επηρεάσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, δείχνει πως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ρευστή από ό,τι φαίνεται.
Το 2022 οι φυσικοί Αλέν Άσπεκτ, Τζον Κλάουζερ και Άντον Ζέιλινγκερ κέρδισαν το βραβείο Νόμπελ για τη δουλειά τους στην κβαντική διεμπλοκή. Τα πειράματά τους έθεσαν υπό αμφισβήτηση την κλασική έννοια του τοπικού ρεαλισμού- την πεποίθηση πως οι φυσικές ιδιότητες υπάρχουν ανεξαρτήτως παρατήρησης. Έδειξαν πως τα σωματίδια, ακόμα και όταν χωρίζονταν από μεγάλες αποστάσεις, μπορούσαν να επηρεάζουν το ένα άμεσα το άλλο. Αυτό υποδεικνύει μια πραγματικότητα πολύ πιο διασυνδεδεμένη και «εύκαμπτη» από ό,τι πιστεύαμε ως τώρα.
Με βάση τις έρευνές τους, ο Λέονγκ διερευνά τις έννοιες της τοπικής και της μη τοπικής συνείδησης: Η τοπική συνείδηση συνδέεται με τις πέντε αισθήσεις μας, ενώ η μη τοπική τις ξεπερνά, επιτρέποντάς μας να βιώνουμε «ευρύτερες, συνδεόμενες πραγματικότητες». Ωστόσο δεν είναι όλα τα όνειρα «πύλες»: Κλειδί εδώ είναι τα όνειρα που επιστρέφουν. «Τα επαναλαμβανόμενα όνειρα, ειδικά αυτά με ζωηρά και λεπτομερή σενάρια, μπορεί να υποδεικνύουν βαθύτερες συνδέσεις με άλλες πραγματικότητες» λέει ο Λέονγκ. Από την άλλη, όνειρα που συνδέονται με προσωπικές εμπειρίες συχνά φαίνονται ασύνδετα, με διαστρεβλωμένο χρόνο. Τα πιο σουρεαλιστικά και ακατανόητα όνειρα είναι μάλλον εκφράσεις του υποσυνείδητού μας ενώ αυτό επεξεργάζεται τη ζωή μας στη Γη. Ωστόσο, όταν κάποιος νιώθει πως επισκέπτεται το όνειρο αντί να το φαντάζεται, τότε ίσως να επισκέπτεται κάποιον άλλο κόσμο, σύμφωνα με τη θεωρία του Λέονγκ.
Αξιοσημείωτος επίσης – πάντα στο πλαίσιο της θεωρίας- είναι ο ρόλος τον συναισθημάτων: Ισχυρά συναισθήματα σε επαναλαμβανόμενα όνειρα θα μπορούσαν να παρέχουν κοσμικά στοιχεία, «σήματα» του πώς κάποιος άλλος εαυτός μας μπορεί να βιώνει τη ζωή σε έναν παράλληλο κόσμο. «Ας πούμε πως έχετε ένα επαναλαμβανόμενο όνειρο πως έχετε κολλήσει στο λύκειο...αν και μπορεί να αντικατοπτρίζει άλυτα ψυχολογικά μοτίβα...μπορεί να υποδεικνύει πως σε μια άλλη πραγματικότητα ίσως είστε ακόμα στο λύκειο, αντιμετωπίζοντας τις ίδιες προκλήσεις που εσείς τώρα έχετε ξεπεράσει» λέει ο Λέονγκ. Αυτή η «αντήχηση» συναισθημάτων θα μπορούσε να προκαλεί «δονήσεις» και να επηρεάζει και άλλες διαστάσεις, και τα alter egos μας σε αυτές.
Βεβαίως, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η θεωρία αυτή είναι άλλη μια θεωρία που δεν έχει στοιχεία τα οποία να την υποστηρίζουν. Τα κβαντικά φαινόμενα αμφισβητούν τις παραδοσιακές μας οπτικές σχετικά με τον χωροχρόνο, ωστόσο δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να στηρίζουν την ιδέα πως τα όνειρα είναι πύλες «αλλού», ενώ η νευροεπιστήμη και η γνωσιακή επιστήμη τη θεωρούν επιεικώς «αιρετική», αν όχι εντελώς αντιεπιτημονική. Επίσης, και οι περισσότερες σχολές της σύγχρονης ψυχολογίας κρατούν αποστάσεις από τις μεταφυσικές προσεγγίσεις.