Καθώς ΗΠΑ και Ρωσία προχωρούν – ως τώρα χωρίς την Ουκρανία στο τραπέζι- σε συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου, πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες στην Ευρώπη διακρίνουν λεπτομέρειες ενός σχεδίου που θα περιλαμβάνει ευρωπαϊκές δυνάμεις, ώστε να διασφαλιστεί πως η Μόσχα δεν θα επιτεθεί ξανά.
Μετά από μήνες εμπιστευτικών συζητήσεων, η πρόταση αυτή βλέπει σταδιακά το φως της δημοσιότητας και θεωρείται ότι μάλλον θα είναι στην ατζέντα όταν ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, δύο ένθερμοι υποστηρικτές της ιδέας, επισκέπτονται την Ουάσινγκτον την επόμενη εβδομάδα για συνομιλίες με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Ο Στάρμερ, που θα επισκεφθεί τις ΗΠΑ την Πέμπτη, έχει τονίσει πως η χρήση ισχύος δεν θα λειτουργήσει αν δεν υποστηρίζεται στρατιωτικά από τις ΗΠΑ, και το να πειστεί ο Τραμπ να παρέχει αυτή τη στήριξη θα είναι δύσκολο.
Ποιο είναι το σχέδιο
Η εγγύηση ασφαλείας που θέλει στα αλήθεια ο πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ευρωπαϊκές χώρες- μέλη της Συμμαχίας συνεχίζουν να το στηρίζουν αυτό, μα οι ΗΠΑ φαίνονται να το έχουν βγάλει από το τραπέζι, μαζί με τις ουκρανικές ελπίδες περί ανάκτησης του ενός πέμπτου της ουκρανικής επικράτειας που έχει καταληφθεί από τη Ρωσία.
Χωρίς ένταξη στο ΝΑΤΟ ο Ζελένσκι έχει πει πως πάνω από 100.000 Ευρωπαίοι στρατιώτες θα χρειάζονταν στην Ουκρανία για να εγγυηθούν ότι η σύγκρουση δεν θα αναζωπυρωθεί ξανά μετά από μια κατάπαυση πυρός. Ωστόσο δυτικοί αξιωματούχοι λένε πως αυτό που συζητάται είναι μια «δύναμη διαβεβαίωσης», ότι ένας στρατός κυανόκρανων παραταγμένος κατά μήκος του 1.000 χλμ μετώπου στην ανατολική Ουκρανία.
Στο πλαίσιο της πρότασης, που υποστηρίζεται από τη Βρετανία και τη Γαλλία, λιγότεροι από 30.000 Ευρωπαίοι στρατιωτικοί θα στέλνονταν στην Ουκρανία και θα ήταν μακριά από την πρώτη γραμμή, τοποθετημένοι σε περιοχές με κρίσιμες υποδομές, όπως πυρηνικούς σταθμούς, και με την υποστήριξη δυτικής αεροπορικής και ναυτικής ισχύος. Στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού το μέτωπο θα παρακολουθείται σε μεγάλο βαθμό εξ αποστάσεως, με drones και άλλα τεχνολογικά μέσα. Αεροπορική ισχύς με έδρα εκτός Ουκρανίας- ίσως στην Πολωνία ή τη Ρουμανία- θα διατηρείται για να αποτρέπει παραβιάσεις και να ανοίξει ξανά ο ουκρανικός εναέριος χώρος για πολιτικές/ εμπορικές πτήσεις. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει και αμερικανικά αεροσκάφη.
Τι λένε οι Αμερικανοί
Ο Τραμπ έχει εκφράσει επανειλημμένα τη θέση πως οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ δεν κάνουν αυτό που τους αναλογεί και ότι η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για την ασφάλειά της. Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ έχει πει στους Ευρωπαίους συμμάχους ότι «δεν θα αναπτυχθούν στρατεύματα των ΗΠΑ στην Ουκρανία» μα δεν έχει αποκλείσει την αμερικανική υποστήριξη, όπως αερομεταφορές και επιμελητεία.
O στρατηγός Κιθ Κέλογκ, απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία, είπε σε επίσκεψη στο ΝΑΤΟ πως όλες οι επιλογές πρέπει να παραμένουν στο τραπέζι επειδή το «σχήμα» οποιασδήποτε δύναμης θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων που δεν έχουν γίνει ακόμα. Ο Τζέιμι Σι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, είπε ότι «διαφορετικά άτομα στην κυβέρνηση στέλνουν διαφορετικά σήματα...το ποιον πιστεύεις είναι ένα ζήτημα».
Είναι ασαφές κατά πόσον η Ουκρανία θα ήταν ικανοποιημένη με τη συμφωνία. Η Ρωσία, από πλευράς της, απορρίπτει την ιδέα: Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είπε ότι η ανάπτυξη δυνάμεων από χώρες του ΝΑΤΟ, ακόμη και όχι υπό την αιγίδα της Συμμαχίας, «σίγουρα θα είναι απαράδεκτη για εμάς».
Υποστηρίζουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Η Βρετανία, η Γαλλία, οι σκανδιναβικές χώρες και οι χώρες της Βαλτικής που είναι οι χώρες του ΝΑΤΟ πιο κοντά στη Ρωσία φαίνονται αυτές που είναι πιθανότερο να παίξουν τους κύριους ρόλους σε μια δύναμη. Η Ιταλία έχει συνταγματικά όρια στη χρήση των δυνάμεών της. Σε κάποιες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ολλανδία, η ανάπτυξη δυνάμεων θα απαιτούσε έγκριση από το κοινοβούλιο.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ είπε πως η χώρα του, σημαντικότατος κόμβος επιμελητείας για την υποστήριξη στην Ουκρανία από τότε που άρχισε η ρωσική εισβολή, τρία χρόνια πριν, δεν θα στείλει δυνάμεις.
Μετά από μια βιαστική συνάντηση Ευρωπαίων ηγετών στο Παρίσι για συζητήσεις πάνω στον πόλεμο, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς είπε ότι οι συζητήσεις για μια υπό ευρωπαϊκή ηγεσία δύναμη ασφαλείας ήταν «πρόωρες». Ο Σολτς είπε πως ήταν «λίγο ενοχλημένος» που συζητούνταν ειρηνευτικές δυνάμεις «στη λάθος στιγμή». Επέμεινε πως το ΝΑΤΟ – όχι μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή δύναμη- πρέπει να παραμένει το θεμέλιο της ασφάλειας.
Μπορεί να λειτουργήσει το σχέδιο;
Η επιτυχία του σχεδίου εξαρτάται από τη φύση οποιασδήποτε συμφωνίας για τερματισμό των συγκρούσεων. Η Ρωσία έχει περίπου 600.000 στρατιώτες στην Ουκρανία και αναλυτές λένε πως οποιαδήποτε συμφωνία κατάπαυσης πυρός αφήνει τον όγκο τους εκεί είναι συνταγή για νέα σύγκρουση. Οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις έχουν λίγο παραπάνω από 200.000 στρατιώτες, της Βρετανίας κάτω από 150.000. Ο Μάθιου Σάβιλ, διευθυντής στρατιωτικών επιστημών στο Royal United Services Institute, είπε ότι η Ευρώπη θα δυσκολευόταν να συγκεντρώσει μια δύναμη ακόμα και δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών.
«Οι ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν μια περιορισμένη δυνατότητα να παρατάξουν κάτι που θα μπορεί να διατηρείται για πολλαπλά rotations, εν δυνάμει σε βάθος ετών» είπε σχετικά. Και θα μπορούσαμε να μιλάμε για αρκετά χρόνια: Ο Μάικλ Κλαρκ, επισκέπτης καθηγητής πολεμικών μελετών στο King’s College London, σημείωσε πως οι ειρηνευτικές δυνάμεις στην Κύπρο και τον Λίβανο είναι εκεί εδώ και δεκαετίες.
«Αν είναι επιτυχές, θα κρατήσει 20 ή 30 χρόνια...αν δεν είναι, θα καταρρεύσει σε συγκρούσεις μέσα σε δύο χρόνια» σχολίασε.
Η Λιθουανή υπουργός Άμυνας Ντόβιλε Σακαλιένε είπε ότι υπάρχει βάση στις οδυνηρές επικρίσεις της κυβέρνησης Τραμπ πάνω στις ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες και τη στρατιωτική της ισχύ. «Η Ρωσία ετοιμάζεται για έναν μακρύ πόλεμο» είπε στο ΑΡ. «Έχουν τρεις φορές το ανθρώπινο δυναμικό και η αμυντική βιομηχανία τους κινείται ταχύτερα από αυτήν της Ευρώπης. Πιστεύει κανείς ότι αυτό στοχεύει μόνο στην Ουκρανία; Τι χρησιμότητα έχουν οι εγγυήσεις ασφαλείας από μια αδύναμη πλευρά; Η Ευρώπη πρέπει να δυναμώσει άμεσα για να είναι πραγματικά σε θέση να παρέχει εγγυήσεις ασφαλείας που θα αντέξουν» πρόσθεσε.
Με πληροφορίες από Associated Press