Στο ευρύτερο πλαίσιο της επίσκεψης του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι στην Ουάσινγκτον, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε την παροχή επιπλέον στρατιωτικής βοήθειας ύψους 1,85 δισ. δολαρίων στην Ουκρανία, περιλαμβανομένου του συστήματος αεράμυνας Patriot, που ο πρόεδρος της Ουκρανίας λέει ότι η χώρα του χρειάζεται επειγόντως για να αποκρούσει τις ρωσικές επιθέσεις.
Ο Ζελένσκι και άλλα στελέχη της ουκρανικής κυβέρνησης ζητούσαν εδώ και μήνες από τις ΗΠΑ τους Patriot, για την αναχαίτιση των ρωσικών πυραυλικών επιθέσεων. Οι ΗΠΑ δίσταζαν λόγω προβληματισμών πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να φέρει κλιμάκωση από πλευράς της Ρωσίας ή πως ένας πύραυλος θα μπορούσε να πέσει σε ρωσικό έδαφος, με απρόβλεπτες συνέπειες. Ωστόσο ο σκοπός πλέον είναι να αυξηθούν οι δυνατότητες της Ουκρανίας ως προς την απόκρουση των ρωσικών πληγμάτων και να μπορέσει να συνεχίσει τις αντεπιθέσεις για να απωθήσει περαιτέρω τους εισβολείς. Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν την Τετάρτη ότι θα αποστέλλονταν Patriot (μια συστοιχία, όπως έχει αναφερθεί) από τα εκπαιδευτικά αποθέματα του Πενταγώνου.
Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών έχει χαρακτηρίσει την παράδοση πυραύλων Patriot στην Ουκρανία ως «άλλη μια προκλητική ενέργεια των ΗΠΑ» που θα προκαλούσε την απάντηση της Μόσχας. Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, είπε την Πέμπτη πως η παράδοση Patriot «δεν βοηθά σε μια ταχεία διευθέτηση, το αντίθετο. Και αυτό δεν θα εμποδίσει τη Ρωσική Ομοσπονδία να επιτύχει τους στόχους της κατά την ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Τι είναι οι Patriot
Οι Patriot (Phased Array Tracking Radar for Intercept on Target) είναι ένα πυραυλικό σύστημα αεράμυνας της Raytheon Technologies και θεωρείται ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα αεράμυνας που υπάρχουν στο οπλοστάσιο των ΗΠΑ.
Το σύστημα (που υπάρχει και στο ελληνικό οπλοστάσιο) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991, με συστοιχίες που προστάτευαν τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και το Ισραήλ, και αργότερα χρησιμοποιήθηκε κατά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003. Στο πέρασμα των χρόνων αναβαθμίζεται συνέχεια.
Πρόκειται για ένα κινητό σύστημα που περιλαμβάνει ένα ισχυρό ραντάρ, έναν σταθμό ελέγχου, γεννήτρια, μονάδες εκτόξευσης και άλλα οχήματα υποστήριξης. Οι δυνατότητες διαφέρουν, ανάλογα με το είδος πυραύλου αναχαίτισης που χρησιμοποιείται: Ο PAC-2 έχει κεφαλή θραυσμάτων (blast-fragmentation) ενώ ο PAC-3 χρησιμοποιεί πιο προηγμένη «hit-to-kill» τεχνολογία. Το ραντάρ του συστήματος έχει εμβέλεια άνω των 150 χλμ, είχε αναφέρει το ΝΑΤΟ το 2015. Η εμβέλεια των πυραύλων του φτάνει και τα 75 χλμ, αν και διαφέρει ανάλογα με την έκδοση που χρησιμοποιείται, και είναι πιο ακριβές από τα σοβιετικά S-300 και Buk που απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος της ουκρανικής αεράμυνας. Κάθε συστοιχία μπορεί να έχει μέχρι οκτώ εκτοξευτές, με τέσσερις πυραύλους ο καθένας.
Το σύστημα μπορεί να καταρρίπτει βαλλιστικούς πυραύλους, που η Ρωσία αναμένεται να χρησιμοποιεί περισσότερο καθώς εξαντλεί τα αποθέματα πυραύλων cruise που διαθέτει. Επίσης, θα παρέχει ένα επιπλέον στρώμα αεράμυνας εάν η Ρωσία προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει βομβαρδιστικά σε μεγάλο ύψος για αποστολές πάνω από το ουκρανικό έδαφος (τον ρόλο αυτό τώρα έχουν οι ουκρανικοί S-300), αλλά και γενικότερα, καθώς η ουκρανική αεράμυνα ενισχύεται και με άλλα συστήματα από τη Δύση, όπως τα NASAMS, οι Crotale, οι Iris-T και διάφορα άλλα.
Τι κοστίζουν
Μια νέα συστοιχία Patriot κοστίζει πάνω από 1 δισ. δολάρια, με 400 εκατομμύρια δολάρια για το σύστημα και 690 εκατομμύρια για τους πυραύλους της συστοιχίας, σύμφωνα με το Center for Strategic and International Studies.
Πόσο ευρέως χρησιμοποιούνται
Η Raytheon έχει κατασκευάσει πάνω από 240 συστήματα Patriot, και χρησιμοποιούνται από 18 χώρες, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ. Η ζήτηση είναι μεγάλη στη Μέση Ανατολή λόγω του Ιράν. Σύμφωνα με τη Raytheon, έχει αναχαιτίσει πάνω από 150 βαλλιστικούς πυραύλους σε συνθήκες μάχης από το 2015 (έχει αποδειχτεί αποτελεσματικό κατά των ιρανικού σχεδιασμού βαλλιστικών πυραύλων των Χούθι στην Υεμένη).
Πώς θα βοηθούσαν την Ουκρανία
Η Ουκρανία έχει πει ότι χρειάζεται περισσότερα συστήματα αεράμυνας για να αμυνθεί απέναντι στο μπαράζ επιθέσεων με πυραύλους και drones από τις ρωσικές δυνάμεις. Μέχρι τώρα οι ΗΠΑ έχουν στείλει δύο NASAMS στην Ουκρανία. Οι Patriot είναι σχεδιασμένοι για αντιμετώπιση απειλών από αεροσκάφη και βαλλιστικούς πυραύλους. Μπορούν να αντιμετωπίσουν drones «καμικάζι», που η Ρωσία χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο κατά ουκρανικών υποδομών, μα κάτι τέτοιο δεν συμφέρει καθόλου, καθώς το κόστος ενός drone είναι πολύ χαμηλό- κατά πολύ χαμηλότερο από το κόστος ενός πυραύλου Patriot (περίπου 3 με 4 εκατ. δολάρια ανά πύραυλο). Ειδικοί και αξιωματούχοι λένε ότι οι Patriot στην Ουκρανία πιθανώς θα σώσουν ζωές αναχαιτίζοντας εισερχόμενους ρωσικούς πυραύλους, μα δεν θα αλλάξουν την πορεία του πολέμου, καθώς πρόκειται για αμυντικό σύστημα.
Πότε θα φτάσουν στην Ουκρανία
Εκτιμάται ότι θα χρειάζονταν μήνες για να μπορέσει η Ουκρανία να θέσει σε υπηρεσία τη συστοιχία Patriot στο πεδίο της μάχης. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν πει στο Reuters ότι το σύστημα θα φτάσει πρώτα στη Γερμανία, όπου Ουκρανοί στρατιωτικοί θα εκπαιδευτούν πάνω στη χρήση τους. Η εκπαίδευσή τους μπορεί να κρατήσει μήνες. Μετά η Ουκρανία θα πρέπει να αποφασίσει πού και πώς θα αναπτύξει το σύστημα, χωρίς να καταστραφεί από τις ρωσικές δυνάμεις- δεδομένου και ότι η Ρωσία έχει πει ότι οι Patriot θα είναι νόμιμος στόχος για ρωσικά πλήγματα.
Με πληροφορίες από Reuters, Associated Press, Financial Times