Ένα γιγαντιαίο δίκτυο/ συγκρότημα από «πυραμίδες» τερμιτών που βρίσκονται στη βορειοανατολική Βραζιλία, καλύπτοντας έκταση αντίστοιχη της Μ. Βρετανίας (!) έχουν ηλικία που φτάνει τα 4.000 χρόνια, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Current Biology.
Οι «τούμπες» αυτές, που φαίνονται εύκολα στο Google Earth, δεν είναι φωλιές, μα το αποτέλεσμα της αργής και σταθερής εκσκαφής ενός εκτεταμένου δικτύου υπογείων τούνελ από τερμίτες. Οι δραστηριότητες των τερμιτών, μέσα σε διάστημα χιλιάδων ετών, είχαν ως αποτέλεσμα να εναποτεθούν τεράστιες ποσότητες χώματος σε περίπου 200 εκατομμύρια υψώματα σχήματος πυραμίδας/ κώνου, ο καθένας ύψους περίπου 2,5 μέτρων και πλάτους 9.
«Τα υψώματα αυτά σχηματίστηκαν από ένα και μόνο είδος τερμίτη, που έσκαψε ένα τεράστιο δίκτυο τούνελ, για να μπορεί να έχει ασφαλή πρόσβαση σε νεκρά φύλλα, απευθείας από το έδαφος του δάσους» λέει σχετικά ο Στίβεν Μάρτιν, του Πανεπιστημίου του Σάλφορντ, στη Μ. Βρετανία. «Η ποσότητα του εδάφους από τις εκσκαφές αυτές είναι πάνω από 10 κυβικά χιλιόμετρα, ανάλογη 4.000 Μεγάλων Πυραμίδων της Γκίζας, και αντιπροσωπεύει μία από τις μεγαλύτερες δομές που έχουν κατασκευαστεί από ένα και μόνο είδος εντόμου».
«Πρόκειται προφανώς για την πιο εκτεταμένη προσπάθεια βιο-μηχανικής από ένα μεμονωμένο είδος εντόμου» προσθέτει ο Ρόι Φαντς, του Universidade Estadual de Feira de Santana στη Βραζιλία. «Ίσως το πιο συναρπαστικό από όλα- τα υψώματα αυτά είναι πολύ παλιά, μέχρι και 4.000 ετών, ίσως το ίδιο αρχαία όσο και οι πυραμίδες».
Οι πυραμίδες αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό κρυμμένες στα μεγάλα δάση caatinga της βορειοανατολικής Βραζιλίας. Αποκαλύφθηκαν σε εξωτερικούς παρατηρητές μόλις τις τελευταίες δεκαετίες, όταν άρχισε η αποψίλωση κάποιων εκτάσεων για χρήση ως βοσκοτόπια. Δείγματα εδάφους από κάποια από αυτά τα υψώματα έδειξαν πως δημιουργήθηκαν από 690 μέχρι 3.820 χρόνια πριν.
Ο Μάρτιν και οι συνάδελφοί του εικάζουν πως οι δομές αυτές κατασκευάστηκαν χάρη σε δυνατότητες αυτοοργάνωσης που προέκυψαν εξαιτίας της αυξανόμενης συνδεσιμότητας του δικτύου τούνελ και της περιοδικής πτώσης φύλλων στο δάσος. Εκτιμάται πως ένας χάρτης φερομονών μπορεί να βοηθά τους τερμίτες να ελαχιστοποιούν τον χρόνο ταξιδιού από οποιαδήποτε τοποθεσία στην αποικία, στο κοντινότερο ύψωμα.
«Είναι απίστευτο που, σε αυτή την εποχή, μπορείς να βρίσκεις “άγνωστα” βιολογικά θαύματα τέτοιου μεγέθους και ηλικίας να υπάρχουν ακόμα, με τους ενοίκους ακόμα παρόντες» σημειώνει ο Μάρτιν.