Διάβασα πριν από λίγο καιρό, συνέντευξη της ακαδημαϊκού, ιστορικού, Μαρίας Ευθυμίου. Την ξαναδιάβασα. Την ξαναδιάβασα. Ούτε λέξη δεν θα άλλαζα, ούτε σημείο στίξης. Η διαπίστωση αυτή με στεναχώρησε βαθιά. Θα ήθελα τόσο πολύ να μπορώ να της κουνήσω το δάχτυλο και να της πω ότι σφάλλει, ότι δεν έχουν έτσι τα πράγματα.
Πώς να κάνω όμως κάτι τέτοιο όταν διαβάζω : «…Και πώς να μην κατρακυλάμε, όταν δεν θέλουμε να δούμε τον εαυτό μας και να αλλάξουμε. Έχουμε εθιστεί να είμαστε μωρά. Για όσα παθαίνουμε φταίνε πάντα οι άλλοι και ουδέποτε εμείς. Έτσι ανατρεφόμαστε και στις οικογένειές μας, όπου περιμένουμε οι γονείς μας να μας συντηρούν μέχρι τα γεράματά μας. Το ίδιο κάνουμε και με τις χώρες με τις οποίες μετέχουμε σε ευρύτερους συνασπισμούς. Περιμένουμε να μας νταντεύουν επίσης. Αενάως. Και να είμαστε, βέβαια, πάντοτε εν αγανακτήσει. Το να είμαστε «αγανακτισμένοι» είναι σταθερό σημείο μας. Έχουμε έφεση σ’ αυτό….»
Κι έρχεται άλλη μια συνέντευξη, αυτή τη φορά του Λεωνίδα Καβάκου, του ξεχωριστού αυτού αρχιμουσικού, διανοούμενου, αιώνιου μελετητή των επιστημών και των τεχνών ,να με αποτελειώσει:
«…Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε πως η ψήφος δεν είναι δικαίωμα, αλλά η μέγιστη ευθύνη απέναντι στον εαυτό μας και στους συμπολίτες μας. Εδώ ψηφίζουμε βάσει ποδοσφαιρικής ομάδας και άλλων τέτοιων νοοτροπιών, χωρίς να μας ενδιαφέρει τι θα γίνει στο μέλλον. Πρέπει να έχουμε σεβασμό για το κράτος και έγνοια. Ζούμε σε μια κατάντια που μόνο εμείς μπορούμε να τη μαζέψουμε, και ελπίζω να το κάνουμε. Λέμε πως οι χιλιάδες νέοι που έφυγαν στο εξωτερικό θα επιστρέψουν και θα φέρουν την αλλαγή στην κοινωνία. Ακόμα και αν μπορούν, θα πρέπει ο καθένας μας να κοιτάξει μέσα του για να κάνει την αυτοκριτική του. Εγώ αυτό κάνω. Αναλαμβάνω την προσωπική μου ευθύνη σε όλα…».
Κάθε μέρα, σχεδόν χωρίς καμιά εξαίρεση, διαπιστώνω την παντελή έλλειψη ανάληψης προσωπικής ευθύνης. Είναι τόσο βαθιά ριζωμένα μέσα μας η προσποίηση, ο ελιγμός και πρωτίστως η περίτρανη υπόδειξη αυτού του ΚΑΠΟΙΟΥ άλλου που ΠΑΝΤΑ ΦΤΑΙΕΙ. Έχει φωλιάσει στα σπλάχνα μας η ανευθυνότητα και η ολοκληρωτική απουσία στοιχειώδους αυτοκριτικής. Ακόμη και τα μικρά παιδιά που ‘χαριτωμένα’ ,για κάποιους, δηλώνουν με χαρακτηριστική άνεση «Δεν φταίω εγώ! Ο Χ φταίει!» και οι γονείς σπεύδουν να τα εξιλεώσουν χωρίς την παραμικρή συζήτηση, διερεύνηση του συμβάντος, δεν έχουν μπροστά τους καλή πρόβλεψη σχετική με την εξέλιξή τους ως προς το κομβικό ζήτημα της προσωπικής ευθύνης.
Ταυτόχρονα, η λαϊκή, εξού και χιλιοειπωμένη, ρήση περί «κατσίκας του γείτονα», ανθίζει και θεριεύει στη χώρα και κυριαρχεί συνειδητά ή υποσυνείδητα στο μυαλό των πολιτών καθορίζοντας όχι μόνο τις λέξεις αλλά και τις πράξεις τους.
Σε όλο αυτόν τον συλλογισμό, έρχεται και ταιριάζει απόλυτα η λέξη -ταμπού, η λέξη -σε έλλειψη, η λέξη-είδος σε εξαφάνιση, η ΣΥΓΓΝΩΜΗ… Πόσο, μα πόσο, σπάνια απευθύνουμε ή εισπράττουμε μια ατόφια, αληθινή, ειλικρινή συγγνώμη; Λίγο να σταθεί και να αναλογιστεί ο καθένας από εμάς τη σπανιότητα της λέξης (συνοδευόμενη, πάντα, από πράξεις που την επιβεβαιώνουν, σε τέτοια ‘συγγνώμη’ αναφέρομαι), δικαιούται να αναρωτηθεί και συνάμα να διαπιστώσει ότι μεγάλο μέρος των δεινών σε προσωπικό ,συλλογικό, κοινωνικό, κρατικό, διακρατικό επίπεδο οφείλονται σε αυτή ακριβώς την έλλειψη.
Όταν η περίφημη «περιφορά των Εγώ» σταματήσει, όταν η αυτοκριτική, η αυτογνωσία, η στοχευμένη προσπάθεια «αναλάβουν τα ηνία», τότε ίσως κάτι ξεκινήσει να αλλάζει.
Δειλά στην αρχή, σταθερά στη συνέχεια και δυναμικά στην πορεία.