Ο Κόλιν Ρένφριου, ομότιμος καθηγητής αρχαιολογίας και διευθυντής του Ινστιτούτου Αρχαιολογικής Έρευνας McDonald στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, απεβίωσε σε ηλικία 87 ετών.
Την απώλεια του σπουδαίου αρχαιολόγου, ερευνητή και φιλέλληνα έκανε γνωστή με ανάρτηση στο facebook ο Δημήτρης Αθανασούλης, διευθυντής στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
«Ο λόρδος Colin Renfrew, ο ανανεωτής της αρχαιολογικής επιστήμης και ο μεγαλύτερος μελετητής του κυκλαδικού πολιτισμού, δεν είναι πια μαζί μας», έγραψε ο κ. Αθανασούλης.
Ποιός ήταν ο Κόλιν Ρένφριου
Ο Κόλιν Ρένφριου γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου 1937 στο Stockton-on-Tees της Αγγλίας. Μαθήτευσε στο Σχολείο Σαιντ Άλμπανς, στο Χερτφορντσάιρ και από το 1956 έως το 1958 υπηρέτησε τη θητεία του στη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία. Κατόπιν πήγε στο St John’s College στο Κέιμπριτζ, όπου σπούδασε Αρχαιολογία και Ανθρωπολογία, αποφοιτώντας το 1962. Το 1965 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του με τίτλο «The Neolithic and Early Bronze Age Cultures of the Cyclades and their External Relations».
Το 1965 διορίστηκε στη θέση του λέκτορα στο Τμήμα Προϊστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ. Μεταξύ 1968 και 1970, διηύθυνε τις ανασκαφές στους Σιταγρούς της Μακεδονίας, στην Ελλάδα. Το 1968 ανεπιτυχώς διεκδίκησε την κοινοβουλευτική εκλογική περιφέρεια Σέφιλντ Μπραϊτσάιντ για λογαριασμό του Συντηρητικού Κόμματος. Εκείνη τη χρονιά εξελέγη μέλος της Εταιρείας Αρχαιοδιφών του Λονδίνου, το 1970 εξελέγη μέλος της Εταιρείας Αρχαιοδιφών της Σκωτίας και το 2000 έγινε επίτιμο μέλος του Συλλόγου Αρχαιοδιφών της Σκωτίας.
Το 1972 ο Κόλιν Ρένφριου έγινε καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, διαδεχόμενος τον Μπάρι Κάνλαϊφ. Κατά την παραμονή του στο Σαουθάμπτον διηύθυνε τις ανασκαφές στο Κουόντερνες (Quanterness) στα νησιά Όρκνεϊ της Σκωτίας και τη Φυλακωπή της Μήλου. Το 1973 δημοσίευσε τη μελέτη «Before Civilisation: The Radiocarbon Revolution and Prehistoric Europe» («Πριν τον Πολιτισμό: Η Επανάσταση της Ραδιοχρονολόγησης και η Προϊστορική Ευρώπη»), με την οποία αμφισβήτησε την παραδοχή ότι η προϊστορική πολιτιστική καινοτομία προήλθε από την Εγγύς Ανατολή και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στην Ευρώπη.
Το 1980 ο Ρένφριου εξελέγη μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας και ένα χρόνο μετά εξελέγη καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, θέση που κατείχε μέχρι τη συνταξιοδότησή του.
Το 1990 διορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Αρχαιολογικής Έρευνας McDonald του Πανεπιστημίου του Cambridge. Το 1987 δημοσίευσε το «Archaeology and Language: The Puzzle of the Indo-European Origins» («Αρχαιολογία και γλώσσα: Το Παζλ των Ινδοευρωπαϊκών Πηγών»), ένα βιβλίο για τους Πρωτοϊνδοευρωπαίους.
Τα έτη 1987-1991 ήταν συνδιευθυντής στις ανασκαφές της Μαρκιανής στην Αμοργό και στον κάβο του Δασκαλιού, στην Κέρο. Το 2004 αποσύρθηκε από τη θέση του καθηγητή και την περίοδο 2006-2008 διηύθυνε νέες ανασκαφές στην Κέρο, στις οποίες ήταν συν-διευθυντής έως το τέλος.
Όταν ο Κόλιν Ρένφριου μιλούσε στη HuffPost για την Κέρο
«Η πρώτη μου επίσκεψη στην Ελλάδα το 1961, ενώ ήμουν ακόμα φοιτητής στο Κέιμπριτζ (για να συμμετάσχω στις αρχαιολογικές ανασκαφές στον πρώιμο νεολιθικό χώρο της Νέας Νικομήδειας κοντά στη Βέροια στους νομούς της Ανατολικής Μακεδονίας, υπό την «μπαγκέτα» του Ρόμπερτ Ρόντεν, τότε διδακτορικού φοιτητή στο Κέιμπριτζ), μου έδωσε την δυνατότητα να επισκεφθώ το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα για πρώτη φορά και να θαυμάσω την πρώιμη Κυκλαδική συλλογή συμπεριλαμβανομένων των μαρμάρινων ειδωλίων με τους διπλωμένους βραχίονες, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν (δημιουργίες με) κεφάλια σχεδόν σε φυσικό μέγεθος στην εντυπωσιακή απλότητά τους, τα οποία γοήτευαν τόσο τους γλύπτες στις αρχές του 20ου αιώνα, όπως ο Μπρανκούζι. Ετσι, όταν ξεκίνησα την διδακτορική μου έρευνα, επέλεξα ως θέμα τον αρχαιολογικό πολιτισμό των Κυκλαδίτικων νησιών την τρίτη χιλιετία π.Χ (και τις εξωτερικές τους σχέσεις). Ηταν μια καλή επιλογή», είχε σημειώσει μεταξύ άλλων, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη HuffPost και την Κατερίνα Λυμπεροπούλου τον Οκτώβριο του 2020, ο καθηγητής Κόλιν Ρένφριου, ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους παγκοσμίως, συνδιευθυντής του Κέιμπριτζ Κέρος Πρότζεκτ.
Λίνα Μενδώνη: Η παρουσία του στην έρευνα του πεδίου ήταν πάντοτε ακάματη
Πληροφορούμενη την απώλεια του Colin Renfrew, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Colin Renfrew, ενός σπουδαίου αρχαιολόγου, που καταλείπει μεγάλη κληρονομιά και καινοτόμες προσεγγίσεις.
Στη μακρόχρονη επιστημονική του σταδιοδρομία, ο Colin Renfrew συνδύασε αρμονικά τη διδασκαλία με τη συγγραφή, την έρευνα και την ανασκαφική δραστηριότητα, αφήνοντας διακριτή την σφραγίδα του σε κάθε τομέα. Σημαντικότατη, και πολλαπλώς επιδραστική, υπήρξε η ακαδημαϊκή συμβολή του στην προϊστορία των γλωσσών, τη ραδιοχρονολόγηση, την αρχαιογενετική και τη νευροαρχαιολογία. Κάτι που όχι μόνον αποδεικνύει την ευρύτητα των γνώσεών του και το βάθος της επιστημονικής οπτικής του, αλλά διαμόρφωνε και ένα πρότυπο επιστημονικής προσέγγισης, που εδραζόταν σε συνολική εποπτεία των επιμέρους αντικειμένων, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στο ογκώδες συγγραφικό του έργο.
Η παρουσία του στην έρευνα του πεδίου ήταν πάντοτε ακάματη: Από τον προϊστορικό οικισμό των Σιταγρών Δράμας για να αφιερωθεί στις Κυκλάδες, στη Φυλακωπή της Μήλου, τη Μαρκιανή της Αμοργού και, επί χρόνια και έως το τέλος, στην Κέρο. Ισως, να ήταν η αγάπη του για τον Κυκλαδικό Πολιτισμό και τα νησιά, που τον δημιούργησαν, η αιτία που από πολύ νωρίς αφοσιώθηκε στον αγώνα κατά της αρχαιοκαπηλίας και του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων, στα οποία αφιέρωσε τεράστια ενέργεια.
Είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά τον Colin Renfrew. Είχα τη χαρά να θαυμάσω έναν άψογο συνδυασμό θεωρίας και πράξης, και την αφοσίωση με την οποία υπηρετούσε την επιστήμη του. Σε κάθε συζήτηση μαζί του, ο συνομιλητής του μπορούσε εύκολα και να διαπιστώσει τη μεγάλη του αγάπη για την Ελλάδα και τον πολιτισμό της.
Στην οικογένειά τους, τους φίλους και τους μαθητές του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».