Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 85 ετών, ο συγγραφέας και πρώην αντιπρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων, Στρατής Χαβιαράς, ένας σημαντικός και αναγνωρισμένος, στην Ελλάδα και στην Αμερική όπου έζησε για περισσότερα από 40 χρόνια, ποιητής και πεζογράφος.
Υπηρέτησε τη λογοτεχνία όλη του τη ζωή με πάθος, τόσο από τις διάφορες θέσεις που κατείχε στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όσο και ως εκδότης λογοτεχνικών περιοδικών (όπως το Harvard Review), καθηγητής και συντονιστής εργαστηρίων δημιουργικής γραφής. H κηδεία του, σύμφωνα με την επιθυμία του, θα γίνει στη γενέτειρά του, Νέα Κίο.
Ο Στρατής Χαβιαράς γεννήθηκε το 1935 στη Νέα Κίο της Αργολίδας όπου τελείωσε το δημοτικό, και τα επόμενα 20 χρόνια δούλεψε στις οικοδομές. Εξέδωσε τέσσερις συλλογές ποιημάτων, και το 1967, μετά από πρόσκληση του διακεκριμένου φιλολόγου Κίμωνα Φράιερ, ο οποίος αναγνώρισε το ταλέντο και το πάθος του για τη λογοτεχνία και τη γραφή και τον προσκάλεσε να εργαστεί μαζί του, μετανάστευσε στην Αμερική.
Ο Χαβιαράς έγινε βοηθός του Φράιερ στη μετάφραση της Οδύσσειας και της Ασκητικής του Καζαντζάκη και στη δακτυλογράφηση της εκτεταμένης αλληλογραφίας μεταξύ τους. Επίσης μετέφραζε στα ελληνικά και εκφωνούσε στο ραδιόφωνο τις ομιλίες του Φράιερ, στην εκπομπή «Η φωνή της Αμερικής».
Μέσω του Φράιερ γνωρίστηκε με σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο Ουίλιαμ Φόκνερ, ο ’Αρθουρ Μίλερ, η Μέριλιν Μονρόε, ο Τένεσι Γουίλιαμς, ο Γουίλιαμ Ίντζ.
Κατά την παραμονή του στην Αμερική σπούδασε παράλληλα μηχανολογικό σχέδιο (στο Manhattan Tech. Institute, New York) και σχεδιασμό μηχανών (Jefferson School of Commerce, Charlottesville, Virginia), ενώ συνέχισε να ασκείται στη γραφή, δουλεύοντας παράλληλα τα βράδια ως σερβιτόρος.
Αποφοίτησε από το κολλέγιο Goddard με Master in Fine Arts, και από το 1974, διεύθυνε τη βιβλιοθήκη σύγχρονης ποίησης του Πανεπιστημίου Harvard, όπου δίδαξε, διοργάνωσε τακτικές ομιλίες και ποιητικές αναγνώσεις. Στην Αμερική, ίδρυσε και επιμελήθηκε αρκετές περιοδικές εκδόσεις, οι πιο σημαντικές εκ των οποίων ήταν τα περιοδικά ποίησης Arion’s Dolphin, Erato και Harvard Review, ενώ διακρίθηκε με τα μυθιστορήματά του «Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα» (βραχεία λίστα National Books Awards και ALA Notable Book) και «Τα ηρωικά χρόνια», τα οποία γράφτηκαν στα αγγλικά, κυκλοφόρησαν στον αγγλόφωνο κόσμο όπου και απέσπασαν διθυραμβικές κριτικές και μεταφράστηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες και στη Λατινική Αμερική. ’Αρθρα και μεταφράσεις του, καθώς και κριτική αξιολόγηση του έργου του δημοσιεύτηκαν σε πολλά αμερικανικά και ευρωπαϊκά έντυπα.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, δίδαξε τη συγγραφική τέχνη (μυθιστόρημα) στο ΕΚΕΜΕΛ, ενώ συνεργάστηκε και με το ΕΚΕΒΙ ως διδάσκων και συντονιστής στα Εργαστήρια Τέχνης του Λόγου.
Από το 2013 ήταν μέλος της συντακτικής επιτροπής του ηλεκτρονικού περιοδικού για το βιβλίο και τις τέχνες «Ο Αναγνώστης», που το 2019 του απένειμε ξεχωριστή τιμητική διάκριση. Είχε δημοσιεύσει ποιήματα και μεταφράσεις ποιημάτων στο περιοδικό ποίησης «Τα Ποιητικά».
Τα τελευταία πέντε χρόνια, συντόνιζε εργαστήρια της τέχνης του πεζού λόγου στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, στο Ναύπλιο. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων και ενεργό μέλος του Συλλόγου Αμερικανών Συγγραφέων.
Μενδώνη: Άνθρωπος των υπερβάσεων και των ανατροπών
Στο συλλυπητήριο μήνυμα της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, αναφέρει τα εξής:
«Ο Στρατής Χαβιαράς είναι ο συγγραφέας που αφηγήθηκε τις πληγές της Γερμανικής Κατοχής και του Εμφυλίου σε ένα διεθνές κοινό. Βιβλία του, όπως “Όταν Τραγουδούσαν τα Δέντρα”, “Ηρωϊκά χρόνια” αναδείχθηκαν από τη διεθνή βιβλιοκριτική ανάμεσα στα καλύτερα πολιτικά μυθιστορήματα του 20ου αιώνα. Οι ήρωες του είναι παιδιά, όπως ήταν κι εκείνος τότε. Γι΄ αυτό συνήθιζε να λέει ότι η ίδια του η ζωή τον οδήγησε στη γραφή. “Κι όσο επιμένει κανείς στη γραφή, τόσο πιο απτόητη γίνεται”. Μεγάλωσε μόνος του, με πολλές δυσκολίες. Κατάφερε ωστόσο, στην Αμερική, όπου βρέθηκε από το 1967, να αναλάβει σημαντικές θέσεις στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Να διευθύνει έγκριτα λογοτεχνικά περιοδικά. Να διακριθεί γράφοντας για “το αφηγηματικό ταλέντο και τη συναισθηματική απήχηση”. Άνθρωπος των υπερβάσεων και των ανατροπών, πάντα αισιόδοξος, ο Στρατής Χαβιαράς δίδαξε με αφοσίωση τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ελλάδα τη μεθοδολογία και το ήθος της συγγραφής. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του και στους φίλους του».