Ο Πελέ, ο Βραζιλιάνος βασιλιάς του ποδοσφαίρου που κέρδισε τρία Παγκόσμια Κύπελλα και έγινε μια από τις πιο διάσημες αθλητικές φιγούρες του περασμένου αιώνα, πέθανε την Πέμπτη. Ήταν 82 ετών.
Ο σημαιοφόρος του «όμορφου παιχνιδιού» είχε υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο του παχέος εντέρου από το 2021. Τον τελευταίο μήνα νοσηλευόταν με πολλαπλές παθήσεις.
Ο ατζέντης του Τζο Φράγκα επιβεβαίωσε τον θάνατό του.
Θεωρούμενος ευρέως ως ένας από τους καλύτερους παίκτες, αν όχι ο καλύτερος όλων των εποχών, ο Πελέ πέρασε σχεδόν δύο δεκαετίες μαγεύοντας τους φιλάθλους και χαζεύοντας τους αντιπάλούς του, ως ο πιο παραγωγικός σκόρερ τόσο με την Σάντος όσο ασφαλώς και την εθνική ομάδα της Βραζιλίας με την οποία κατέκτησε 3 Παγκόσμια Κύπελλα.
O Βασιλιάς του Ποδοσφαίρου
Η χάρη, η αθλητικότητα και οι μαγευτικές του κινήσεις καθηλώνουν παίκτες και οπαδούς. Με το γρήγορο, άερινο του στυλ έφερε επανάσταση στο άθλημα - μια αίσθηση ότι χορεύει σάμπα, εντός των αγωνιστικών χώρων.
Ανέβασε τη Βραζιλία στην κορυφή του ποδοσφαιρικού στερεώματος και έγινε παγκόσμιος πρεσβευτής για το άθλημά, σε ένα ταξίδι που ξεκίνησε στους δρόμους της πολιτείας του Σάο Πάολο, όπου κλωτσούσε μια κάλτσα γεμάτη με εφημερίδες ή κουρέλια.
Στη συζήτηση για τους σπουδαιότερους παίκτες του ποδοσφαίρου, μόνο ο αείμνηστος Ντιέγκο Μαραντόνα, ο Λιονέλ Μέσι και ο Κριστιάνο Ρονάλντο αναφέρονται δίπλα στον Πελέ.
Διαφορετικές πηγές, απαριθμούν τα σύνολα τερμάτων του Πελέ μεταξύ 650 (αγώνες πρωταθλήματος) και 1.281 (φιλικά παιχνίδια)
Ο Πελέ παραμένει (μαζί με τον Νεϊμάρ) ο κορυφαίος διεθνής σκόρερ της Βραζιλίας με 77 γκολ σε 92 εμφανίσεις. Θεωρείται ευρέως ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής της γενιάς του και πολλοί ειδικοί τον θεωρούν ως τον καλύτερο όλων των εποχών.
Κατά τη διάρκεια μιας λαμπερής καριέρας 14 ετών, ο γεννημένος στο Τρες Κορασόες της πολιτείας Μίνας Ζεράις κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο τρεις φορές το 1958, το 1962 και το 1970, και παραμένει ο μοναδικός παίκτης που έχει πετύχει αυτό το κατόρθωμα.
Ο παίκτης που θα ονομαζόταν «Ο Βασιλιάς» πρωτοπαρουσιάστηκε στον κόσμο στα 17 του χρόνια στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958 στη Σουηδία, όντας τότε ο νεότερος παίκτης ποτέ σε Μουντιάλ. Οι συμπαίκτες του τον σήκωσαν στους ώμους αφού σημείωσε δύο γκολ στη νίκη της Βραζιλίας με 5-2 επί της διοργανώτριας χώρας στον τελικό.
Λόγω τραυματισμού, αγωνίστηκε σε μόλις δύο παιχνίδια όταν η Βραζιλία διατήρησε τον παγκόσμιο τίτλο της το 1962 στη Χιλή, αλλά ο Πελέ ήταν ο πρωταγωνιστής του θριάμβου της χώρας του στο Παγκόσμιο Κύπελλο το 1970 στο Μεξικό. Σκόραρε στον τελικό και έδωσε ασίστ στον Κάρλος Αλμπέρτο με μια μαγική πάσα για το τελευταίο γκολ της ”σελεσάο” στη νίκη με 4-1 επί της Ιταλίας στον τελικό.
Η εικόνα του Πελέ με μια φωτεινή, κίτρινη φανέλα της Βραζιλίας, με το νούμερο “10” σταμπαρισμένο στην πλάτη, παραμένει αιώνια χαραγμένη στη μνήμη όλων των φιλάθλων του ποδοσφαίρου. Όπως και το σήμα κατατεθέν του πανηγυρισμού στα γκολ- ένα άλμα με τη δεξιά γροθιά υψωμένη πάνω από το κεφάλι του.
Ο άνθρωπος που για χάρη του σταμάτησε πόλεμος και έγινε Ιππότης
Η φήμη του Πελέ ήταν τέτοια που το 1967 φατρίες ενός εμφυλίου πολέμου στη Νιγηρία συμφώνησαν σε μια σύντομη κατάπαυση του πυρός ώστε να μπορέσει να παίξει σ′ έναν αγώνα επίδειξης στη χώρα. Χρίστηκε ιππότης από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β′ της Βρετανίας το 1997. Όταν επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον για να συνδράμει στη διάδοση του ποδοσφαίρου στη Βόρεια Αμερική, ο πρόεδρος Ρίγκαν ήταν αυτός που άπλωσε πρώτος το χέρι του.
«Το όνομά μου είναι Ρόναλντ Ρίγκαν, είμαι ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Αλλά εσύ δεν χρειάζεται να συστηθείς γιατί όλοι γνωρίζουν ποιος είναι ο Πελέ».
O πρώτος μαύρος ήρωας της Βραζιλίας
Ο Πελέ ήταν ο πρώτος σύγχρονος μαύρος εθνικός ήρωας της Βραζιλίας, αλλά σπάνια μίλαγε για τον ρατσισμό σε μια χώρα όπου οι πλούσιοι και ισχυροί τείνουν να προέρχονται από τη λευκή μειονότητα.
Οι αντίπαλοι οπαδοί χλεύαζαν τον Πελέ με κραυγές μαϊμούς τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
«Είπε ότι δεν θα έπαιζε ποτέ μπάλα αν σταμάταγε κάθε φορά που άκουγε αυτά τα ρατσιστικά συνθήματα», είπε η Aντζέλικα Μπάστι, μια από τις βιογράφους του Πελέ. «Είναι το είδωλο για την υπερηφάνεια των Μαύρων στη Βραζιλία, αλλά ποτέ δεν ήθελε να γίνει σημαιοφόρος».
Η ζωή μετά το τέλος της ποδοσφαιρικής του καριέρας
Αφου κρέμασε τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια ασχολήθηκε με την πολιτική - διορίστηκε έκτακτος υπουργός Αθλητισμού της Βραζιλίας, ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις και έγινε και πρεσβευτής της UNESCO και των Ηνωμένων Εθνών.
Είχε ρόλους σε διάφορες ταινίες και σαπουνόπερες ενώ συνέθεσε δικά του τραγούδια και ηχογράφησε CD με δημοφιλή βραζιλιάνικη μουσική.
Καθώς η υγεία του επιδεινώθηκε, τα ταξίδια και οι δημόσιες εμφανίσεις του άρχισαν να σπανίζουν . Κατά τα τελευταία του χρόνια, ήταν συχνά σε αναπηρικό καροτσάκι και δεν παρευρέθηκε σε μία τελετή για τα αποκαλυπτήρια ενός αγάλματός του που εκπροσωπούσε την ομάδα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970 της Βραζιλίας. Ο Πελέ πέρασε τα 80ά του γενέθλια απομονωμένος με μερικά μέλη της οικογένειας σε ένα παραθαλάσσιο σπίτι.
Γεννήθηκε ως Εντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, στη μικρή πόλη Tρες Κορασόες στις 23 Οκτωβρίου του 1940. Ως παιδί γυάλιζε παπούτσια για να αγοράσει τον πρώτο του ποδοσφαιρικό εξοπλισμό.
Το ταλέντο του Πελέ τράβηξε την προσοχή όταν ήταν 11 ετών και ένας τοπικός επαγγελματίας παίκτης τον έφερε στις ομάδες νέων της Σάντος. Δεν άργησε να φτάσει στην πρώτη ομάδα.
Παρά τη νιότη του και το μέτριο του μπόι (1.73 μ.), σκόραρε εναντίον μεγάλων αντιπάλων με την ίδια ευκολία όταν έπαιζε απέναντι σε φίλους του στο σπίτι. Έκανε το ντεμπούτο του με τον βραζιλιάνικο σύλλογο στα 16 του χρόνια το 1956 και η Σάντος γρήγορα έγινε παγκόσμια γνωστή.
Το όνομα ”Πελέ” προήλθε από κάποιον που πρόφερε λάθος το όνομα ενός παίκτη που λεγόταν Μπιλέ.
Πήγε στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958 ως αναπληρωματικός αλλά γρήγορα αυτό άλλαξε. Το πρώτο του γκολ, στο οποίο πέταξε την μπάλα πάνω από το κεφάλι ενός αμυντικού και έτρεξε γύρω του για να σκοράρει με βολέ, ψηφίστηκε ως ένα από τα καλύτερα στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966 στην Αγγλία - το οποίο κατέκτησαν οι γηπεδούχοι - ήταν πικρό για τον Πελέ, ο οποίος τότε θεωρούνταν ήδη ο κορυφαίος παίκτης του κόσμου. Η Βραζιλία βγήκε νοκ άουτ στη φάση των ομίλων και ο Πελέ, θυμωμένος με την σκληρά μαρκαρίσματα που δέχτηκε, ορκίστηκε ότι ήταν το τελευταίο του Παγκόσμιο Κύπελλο.
Ωστόσο στην συνέχεια άλλαξε γνώμη και αγωνίστηκε στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970. Στο παιχνίδι κόντρα στην Αγγλία, έπιασε μια κεφαλιά που φαινόταν σίγουρο γκολ, αλλά ο σπουδαίος τερματοφύλακας Γκόρντον Μπανκς πέταξε τη μπάλα πάνω από το δοκάρι σε μια εκπληκτική απόκρουση. Ο Πελέ παρομοίασε την απόκρουση - μίας από τις καλύτερες στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου - με έναν «σολωμό που σκαρφαλώνει σε έναν καταρράκτη». Αργότερα, σκόραρε το εναρκτήριο γκολ στον τελικό εναντίον της Ιταλίας, τον τελευταίο του αγώνα στο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Συνολικά, ο Πελέ έπαιξε 114 αγώνες με τη Βραζιλία, σημειώνοντας ρεκόρ 95 γκολ, συμπεριλαμβανομένων 77 σε επίσημους αγώνες.
Η πορεία του με τη Σάντος διήρκεσε πάνω από τρεις δεκαετίες έως ότου αποσύρθηκε μετά τη σεζόn 1974. Τα 643 γκολ του Πελέ για τη Σάντος ήταν τα περισσότερα γκολ που σημείωσε ποτέ ποδοσφαιριστής για έναν σύλλογο έως ότου τον ξεπέρασε ο Λιονέλ Μέσι της Μπαρτσελόνα τον Δεκέμβριο του 2020.
Πλούσιοι ευρωπαϊκοί σύλλογοι προσπάθησαν να τον αποκτήσουν, αλλά η κυβέρνηση της Βραζιλίας παρενέβη για να μην πουληθεί, ανακηρύσσοντάς τον εθνικό θησαυρό.
Στο γήπεδο, η ενέργεια, το όραμα και η φαντασία του Πελέ οδήγησαν μια ταλαντούχα εθνική ομάδα της Βραζιλίας με γρήγορο, ρευστό στυλ παιχνιδιού που αποτελούσε παράδειγμα του “O Jogo Bonito” ― Πορτογαλικά για το ”όμορφο παιχνίδι”. Η αυτοβιογραφία του του 1977, «My Life and the Beautiful Game», έκανε τη φράση μέρος του λεξικού του ποδοσφαίρου.
Το 1975, εντάχθηκε στην ομάδα Κόσμος της Νέας Υόρκης του North American Soccer League. Αν και 34 ετών και στη δύση της καριέρας του, ο Πελέ έκανε πιο δημοφιλές το άθλημα και στη Βόρεια Αμερική. Οδήγησε την Κόσμος στο πρωτάθλημα του 1977 και σκόραρε 64 γκολ σε τρεις σεζόν.
Ο Πελέ τελείωσε την καριέρα του την 1η Οκτωβρίου 1977, σε ένα φιλικό μεταξύ της Κόσμος και της Σάντος μπροστά σε 77.000 στο Νιου Τζέρσεϊ. Επαιξε ένα ημίχρονο για κάθε ομάδα. Ανάμεσα στους θεατές ήταν και ο Μοχάμεντ Αλι.
Ο Πελέ βίωσε δύσκολες στιγμές στην προσωπική του ζωή, ειδικά όταν ο γιος του Eντίνιο συνελήφθη με κατηγορίες που σχετίζονται με ναρκωτικά. Ο Πελέ είχε δύο κόρες εκτός γάμου και πέντε παιδιά από τους δύο πρώτους γάμους του, με τη Ροζέμερι ντος Ρέις Τσόλμπι και την Ασίρια Σέισας Λέμος. Αργότερα παντρεύτηκε την επιχειρηματία Μάρσια Σιμπέλε Αόκι.