Πληθωρισμός, αυτή είναι η λέξη που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν θέλουν να ακούσουν με τίποτα αυτή τη στιγμή.
Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που θα μπορούσε να τρομάξει τους ηγέτες της Ε.Ε. περισσότερο τη δεδομένη χρονική περίοδο. Η επακόλουθη αύξηση των επιτοκίων θα μετατρέψει το βουνό χρέους της Ευρώπης σε ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο, θέτοντας εκ νέου υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα της νομισματικής ένωσης του μπλοκ.
Τα μαζικά προγράμματα υποστήριξης που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού ώθησαν το χρέος της Ευρωζώνης σχεδόν στο 100% της οικονομικής απόδοσης, ποσοστό που σε ορισμένες χώρες αυξάνεται ακόμη περισσότερο καθώς οι κυβερνήσεις παλεύουν για να σώσουν εταιρείες και θέσεις εργασίας.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν μέχρι στιγμής απαξιώσει αυτές τις ανησυχίες, επισημαίνοντας το χαμηλό κόστος συντήρησης. «Αυτό δεν είναι ένα τεράστιο πρόβλημα στις μέρες μας με τόσο χαμηλά επιτόκια και τη δράση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας» δήλωσε αυτό το μήνα ο επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ, Πάολο Τζεντιλόνι, σε σχέση με τη συνήθεια της κεντρικής τράπεζας να «καθαρίζει» το χρέος από τις αγορές.
Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός εμπειρογνωμόνων προειδοποιεί ότι ο πληθωρισμός μπορεί να επιστρέψει νωρίτερα από το αναμενόμενο, διακινδυνεύοντας να τερματίσει τη γενναιοδωρία της ΕΚΤ και να επιφέρει μια προβληματική αύξηση του κόστους δανεισμού.
«Οι οικονομικές συνθήκες από το ξέσπασμα της πανδημίας δεν έχουν προηγούμενο τα τελευταία 50 χρόνια», δήλωσε στο POLITICO ο Πρόεδρος της UBS και πρώην Πρόεδρος της Bundesbank, Αξελ Βέμπερ. «Οι κίνδυνοι από την πρόβλεψη του πληθωρισμού είναι ασυνήθιστα μεγάλοι, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου σημαντικής αύξησης του πληθωρισμού κατά τα επόμενα πέντε χρόνια, η οποία θα μπορούσε να ξεκινήσει ήδη από φέτος».
Με βραχυπρόθεσμους παράγοντες, όπως κάποια «κολλήματα» στην παραγωγή και τη συσσωρευμένη ζήτηση στον απόηχο της πανδημίας που αναμένονται να αυξήσουν τον πληθωρισμό φέτος, ορισμένοι προειδοποιούν ότι η αύξηση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, τα γιγαντιαία δημοσιονομικά μέτρα και οι δημογραφικές τάσεις θα μετατρέψουν αυτές τις προσωρινές αυξήσεις τιμών σε μια πιο μόνιμη τάση.
Ακόμη και μικρές μεταβολές των επιτοκίων θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε δισεκατομμύρια επιπλέον χρέη για χώρες όπως η Ιταλία, η οποία έχει δει το χρέος της να φτάνει πλέον κοντά στο 160% του ΑΕΠ, με ελάχιστη άνοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Με τη σκέψη στο αδιανόητο
Πολλοί οικονομολόγοι είχαν κηρύξει τον πληθωρισμό επίσημα νεκρό.
Την τελευταία δεκαετία, η ανάπτυξη των τιμών υπολείπεται του στόχου της ΕΚΤ για κάτω από 2% και οι κεντρικοί τραπεζίτες προβλέπουν το ίδιο για τα επόμενα τρία χρόνια. Την άποψη αυτή συμμερίζονται τα περισσότερα διεθνή ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και του ΟΟΣΑ .
Αλλά δεν είναι μόνο τα διαβόητα γεράκια της νομισματικής πολιτικής, όπως ο Βέμπερ που προειδοποιεί τώρα για μια επιστροφή του πληθωρισμού. Ο Τσαρλς Γκούντχαρτ - στο παρελθόν μέλος της επιτροπής νομισματικής πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας - ξεκίνησε αυτή τη συζήτηση πέρυσι, αναπτύσσοντας τα επιχειρήματά του για το πώς η αλλαγή των δημογραφικών στοιχείων θα αυξήσει τον πληθωρισμό.
Το σενάριο του Γκούντχαρτ έδινε στην Ευρώπη έως και μια δεκαετία πριν το πρόβλημα χτυπήσει.
Ωστόσο, το πρώην μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ και εξέχων οικονομολόγος, Πίτερ Πράετ, προειδοποίησε ότι ενδέχεται να υπάρχουν βραχυπρόθεσμοι παράγοντες που θα επαναφέρουν τον πληθωρισμό τα επόμενα πέντε χρόνια περίπου. Συγκεκριμένα, επεσήμανε το γεγονός ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αύξησε προσωρινά τον στόχο πληθωρισμού ως έναν παράγοντα που θα μπορούσε να αυξήσει τον πληθωρισμό παγκοσμίως και να ξεκινήσει μια ανοδική τάση, ειδικά σε μια εποχή που οι κυβερνήσεις ξοδεύουν επιθετικά.
Οι προσδοκίες για την άνοδο του πληθωρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη επίδραση στην ευρωπαϊκή αγορά, αυξάνοντας τις μακροπρόθεσμες αποδόσεις των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων στις αρχές αυτού του έτους.
«Τα ποσοστά του πληθωρισμού συσχετίζονται σε μεγάλο βαθμό διεθνώς και είναι απίθανο η Ευρωζώνη να αποσυνδεθεί από μια παγκόσμια επιστροφή του πληθωρισμού», δήλωσε ο Βέμπερ. «Εάν η πρόσφατη άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων ή των τιμών αποστολής εμπορευματοκιβωτίων είναι προάγγελος, τότε η παγκόσμια επιστροφή του πληθωρισμού ενδέχεται να είναι ήδη σε εξέλιξη» εκτίμησε.
Οι άνθρωποι ήδη ψάχνονται. Οι τάσεις της Google δείχνουν ότι οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο για τον όρο «πληθωρισμός» έχουν φτάσει σε υψηλό 10 ετών σε πολλές χώρες της ευρωζώνης καθώς και παγκοσμίως.
«Ξοδέψτε τώρα, ανησυχείτε αργότερα»
Εάν ο πληθωρισμός οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια, πιθανότατα θα υποφέρουν περισσότερο οι υπερχρεωμένες χώρες, κυρίως στη νότια Ευρώπη, όπως η Ελλάδα.
Η ανισορροπία του χρέους σε ολόκληρη την ΕΕ σημαίνει ότι θα μπορούσε να δοκιμαστεί σοβαρά η δύναμη του ενιαίου νομίσματος. Ωστόσο, ο Βέμπερ προειδοποίησε ότι ο πληθωρισμός χωρίς αντίστοιχα επιτόκια θα μπορούσε να είναι εξίσου επιβλαβής για την Ευρωζώνη.
Αναφερόμενος στην ανεπιθύμητη επίδραση της αναδιανομής, είπε ότι «ο αυξανόμενος πληθωρισμός που δεν αντισταθμίζεται από αντίστοιχες αυξήσεις των επιτοκίων θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα του νομίσματος».
Παρόλο που το διακύβευμα είναι μεγάλο, οι δημοσιονομικές αρχές έχουν αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τη δημόσια συζήτηση σχετικά με το χρέος. Η ευρεία επικρατούσα άποψη κινείται στο πνεύμα «ξοδέψετε τώρα και ανησυχείτε αργότερα»
«Δεν είναι η ώρα να δούμε το χρέος. Αυτό θα έρθει αργότερα» δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι. «Ολες οι χώρες αυξάνουν το χρέος τους. Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία... Αυτή είναι η οικονομική πολιτική που πρέπει να γίνει σήμερα», είπε.
Η απόφαση να παραταθεί η γενική ρήτρα διαφυγής, που θέτει τους κανόνες χρέους της Ευρωζώνης στον πάγο έως το 2023, ισχύει στην προκειμένη περίπτωση.
Αλλά η ημέρα του λογαριασμού θα έρθει εν τέλει. «Είναι ζωτικής σημασίας να επικεντρωθούμε όχι μόνο στις επιδοτήσεις στους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις που παλεύουν για την επιβίωσή τους, αλλά και σε επενδύσεις που μπορούν να θέσουν τα θεμέλια για τη μελλοντική ανάπτυξη», δήλωσε το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Μάντις Μίλερ. «Η μελλοντική ανάπτυξη των οικονομιών της ζώνης του ευρώ είναι το κλειδί που θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις να μειώσουν τα βάρη του χρέους τους με την πάροδο του χρόνου», πρόσθεσε.
Πόσος χρόνος τους απομένει, θα φανεί στην πορεία.
«Ακόμα κι αν ένας εκτροχιασμένος πληθωρισμός τα επόμενα χρόνια δεν είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα, θα έλεγα ότι υπάρχει μια σημαντική πιθανότητα να συμβεί», δήλωσε ο Πράετ. «Δεν μπορούμε να το παραβλέπουμε, όταν μιλάμε για βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Κάποια στιγμή κάποιος θα πρέπει να πληρώσει το λογαριασμό», κατέληξε.
Πηγή: Politico