Πίνουμε καφέ, στο σπίτι ή έξω. Και το κατακάθι πού καταλήγει; Ή τα πορτοκαλόφλουδα από τον φρεσκοστυμμένο χυμό μας; Πού πάνε, άραγε, όλα τα φλούδια από λαχανικά, όταν το ταψί μπαίνει στον φούρνο; Τι συμβαίνει στο φαγητό μας, όταν το πιάτο δεν αδειάζει;
Σε όλα τα παραπάνω η απάντηση δεν χρειάζεται να είναι “μα στη χωματερή, φυσικά!”. Υπάρχει εναλλακτική και μπορεί να εφαρμοστεί από την κοινότητα.
Η οργάνωση InCommOn που προάγει την κυκλική οικονομία-με βασική αρχή την επαναχρησιμοποίηση και επαναξιοποίηση των πόρων και τη μείωση των αποβλήτων- σε άμεση συνεργασία με την κοινότητα, βάζει στο κεντρικό μενού της ενημέρωσης και της δράσης της, την αξιοποίηση των τροφικών απορριμμάτων μας. Πρόκειται για μια ευκαιρία υπενθύμισης ενός σημαντικού -πλην όμως καθημερινού- θέματος που μας αφορά όλους και όλες. Κάτι, που μπορεί να κάνει τη διαφορά στην προσπάθεια μείωσης του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος.
Αν κάνουμε zoom out από το πιάτο μας!
Τα υπολείμματα τροφής είναι μια κατηγορία απορριμμάτων που βρίσκονται σε κάθε σπίτι, επιχείρηση και γενικά ανθρώπινη δραστηριότητα, και αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του κάδου των σκουπιδιών μας - περίπου το 40% του συνόλου των αποβλήτων στις πόλεις μας. Ένα δεύτερο ενδιαφέρον και προειδοποιητικό στοιχείο είναι ότι η καθεμιά και ο καθένας από εμάς πετάει 142 κιλά στη χωματερή τον χρόνο, μόνο από τα υπολείμματα του φαγητού του (πηγή: UNEP Food Waste Index Report 2021).
Τι συμβαίνει, όμως, με τα βιοαπόβλητα ή αλλιώς οργανικά απορρίμματα τροφίμων; Δεν είναι “φυσικά” και ως εκ τούτου πλήρως βιοαποδομήσιμα, όταν πάνε στα σκουπίδια; Η σύντομη απάντηση είναι “όχι”. Δεν είναι αβλαβή.
Η άλλη, -όχι και τόσο σύντομη- απάντηση είναι πως τα απόβλητα τροφίμων όταν καταλήγουν μαζί με όλα τα υπόλοιπα σκουπίδια μας στη χωματερή εκπέμπουν μεθάνιο και άλλα αέρια του θερμοκηπίου που συμβάλλουν στο ντόμινο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης - αλλαγής του κλίματος - προβλημάτων υγείας. Αν όλα αυτά φαντάζουν μακρινά και ίσως λίγο επιστημονικά, είναι γιατί στις πόλεις μας έχουμε την αίσθηση ότι η χωματερή βρίσκεται κάπου μακριά. Όμως, κάτι τέτοιο δεν είναι αλήθεια. Για παράδειγμα, σε απόσταση μικρότερη από 30 χλμ μακριά από το κέντρο της Αθήνας καταλήγουν όλα τα απορρίμματα από την Αττική, στον γνωστό ΧΥΤΑ Φυλής. Και όταν όλα πέφτουν στον ίδιο πράσινο ή γκρι κάδο, δημιουργούν εν τέλει πρόβλημα στις πόλεις και στις γειτονιές μας.
Ευτυχώς, έχουμε τη δυνατότητα και την επιλογή για μια πιο σωστή διαχείριση των σκουπιδιών που ξεκινάει μέσα από την κάθε κουζίνα διαχωρίζοντας τα τροφοσκουπίδια μας από τα υπόλοιπα απορρίμματα και ρίχνοντάς τα στον δικό τους καφέ κάδο. Έτσι μπορούμε όλοι και όλες να παίξουμε τον ρόλο μας στην αλυσίδα αξιοποίησης των απορριμμάτων που προκύπτουν από τα τρόφιμά μας με έναν σωστό και αποτελεσματικό τρόπο. Για να περιορίσουμε τους βλαβερούς ρύπους και το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και να διασφαλίσουμε ένα πιο καθαρό περιβάλλον. Για να εξοικονομήσουμε οικονομικούς και άλλους πόρους.
Στην InCommOn αναγνωρίζοντας τη σημασία της ορθής ενημέρωσης της κοινότητας γύρω από το θέμα, η οποία κυμαίνεται σε χαμηλά ακόμη επίπεδα, επιδιώκουμε μέσα από διάφορα έργα να πληροφορήσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε πολίτες κάθε ηλικίας, επιχειρήσεις και θεσμικούς φορείς για την αξία που έχουν όσα περισσεύουν καθημερινά στις κουζίνες μας και πώς μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτά.
Το έργο της InCommOn “Κλείσε τον κύκλο της Τροφής” που έχει ξεκινήσει από τον δήμο Παπάγου-Χολαργού και “Food Treasure” που εφαρμόζεται στον ίδιο δήμο και στη γειτονιά των Πετραλώνων Αττικής στοχεύουν στην ενημέρωση και ενεργοποίηση όλων μας ως προς την αξία των τροφοσκουπιδιών και την ορθή διαχείριση των τροφικών υπολειμμάτων μέσα από τους καφέ κάδους στις γειτονιές. Η ενεργός συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών (δήμου, πολιτών και επιχειρήσεων) αποτελεί τη βάση των δύο έργων καθώς επιδιώκουν να πετύχουν τη σταδιακή αλλαγή της στάσης μας απέναντι στα βιοαπόβλητα και να διαμορφώσουν μια νέα νοοτροπία και συνήθεια, αυτή του διαχωρισμού των απορριμμάτων μας στην πηγή προκειμένου να επιτευχθεί η αξιοποίησή τους.
Η ομάδα της InCommOn συναντά τους πολίτες και τους φορείς σε χώρους, όπως λαϊκές αγορές, τοπικές επιχειρήσεις, σχολεία, φεστιβάλ, ακόμη και σε πάρκα και αυλές πολυκατοικιών προκειμένου να τους/τις μυήσει στις κρυφές δυνατότητες των απορριμμάτων τροφίμων και να μάθουν μαζί μας πώς μπορεί να γίνει ο διαχωρισμός τους στην πηγή, δηλαδή στην ίδια τους την κουζίνα (π.χ. φλούδες από φρούτα ή λαχανικά, υπολείμματα καφέ και τροφών στο πιάτο κ.α.) ώστε τίποτα να μην πετιέται και πηγαίνει χαμένο.
Περνάμε, μάλιστα, από τη θεωρία στην πράξη προετοιμάζοντας την κοινότητα για τη χρήση του ειδικού καφέ κάδου που βρίσκεται ή αναμένεται να τοποθετηθεί προς χρήση από όλους τους πολίτες σε όλες τις γειτονιές της επικράτειας με υποχρέωση των Δήμων βάσει Ευρωπαϊκών οδηγιών και του Νόμου 4819/2021. Οι εν λόγω καφέ κάδοι-που προορίζονται αποκλειστικά για βιοαπόβλητα-υπάρχουν σε κάποιες περιοχές από το 2019 αλλά χρησιμοποιήθηκαν επιλεκτικά από επιχειρήσεις ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να τοποθετήθηκαν και έπειτα να έμειναν σε αδράνεια.
Γιατί μας αφορά και μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά στο μέλλον υιοθετώντας μια πρακτική του παρελθόντος!
Γιατί μπορούμε να κάνουμε κάτι απλό, εύκολο και ωφέλιμο για εμάς και το περιβάλλον ΄όπου ζούμε και αναπνέουμε, και κατά προέκταση για τη γη που μας φιλοξενεί εκπέμποντας ένα ηχηρό sos εδώ και καιρό λόγω της αλόγιστης και ανορθόδοξης χρήσης των διαθέσιμων πόρων σε βάρος της ίδιας της επιβίωσής μας σε βάθος χρόνου κατά τις εκτιμήσεις ειδικών επιστημόνων.
Κάνοντας ένα flash back βρίσκουμε την απάντηση στις γεωργικές οικονομίες ΄όπου σχεδόν τίποτα δεν πετιόταν, αλλά έβρισκε πάντα έναν τρόπο να επαναχρησιμοποιηθεί. Τα φλούδια από τις πατάτες και τα κρεμμύδια γίνονταν τροφή για τις κότες και η κοπριά από τα ζωντανά έμπαινε ξανά στο χωράφι για να το εμπλουτίσει. Όμως, στον σύγχρονο τρόπο ζωής και παραγωγής, ειδικά με την έκρηξη της αστικοποίησης, ο κύκλος ζωής των τροφών έγινε μικρός και γραμμικός: παίρνουμε από το χωράφι, χρησιμοποιούμε και απορρίπτουμε στη… χωματερή. Και σε καθεμία τέτοια κίνηση, με το φαγητό που πετάμε όχι μόνο χάνουμε τρόφιμα, αλλά και τους πολύτιμους πόρους που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του - από τη γη, το λίπασμα, την ενέργεια και το νερό που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια των τροφίμων, στα αέρια του θερμοκηπίου από την παραγωγή, την επεξεργασία και τη μεταφορά.
Αντί να δημιουργούμε σωρούς “άχρηστων” βιοαποβλήτων, μπορούμε να περάσουμε στη συστηματική αξιοποίηση τους που είναι πολύ πιο απλή από άλλων υλικών, όπως του γυαλιού, του πλαστικού ή του μετάλλου, και ακούει στο όνομα “κομπόστ”. Η κομποστοποίηση είναι η φυσική διαδικασία κατά την οποία τα οργανικά υλικά μετατρέπονται σε μια πλούσια σκούρα ουσία με υφή σαν το χώμα, γνωστή ως κομπόστ ή εδαφοβελτιωτικό για τα χωράφια, τους κήπους ή τα φυτά στα μπαλκόνια μας!
Μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε τη διαφορά κρατώντας στον κύκλο της ζωής τα τροφοσκουπίδια μας, και προσδίδοντάς τους νέα αξία. Ξεκινώντας από την κουζίνα και τη γειτονιά μας μέσω του καφέ κάδου και προσπαθώντας από αυτή τη μικρή κλίμακα να φέρουμε τη μεγάλη αλλαγή σταδιακά στην πόλη και γιατί όχι στη χώρα. Είναι προφανές ότι μια τέτοια συμπεριφορά με άμεσο κοινωνικό, περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό αντίκτυπο μπορεί να αντιμετωπίσει καίρια προβλήματα, αν υιοθετηθεί από όλους και όλες.