Όταν ανακοινώθηκαν για πρώτη φορά τα μέτρα για την πανδημία του κορονοϊού, οι Ισπανοί είχαν αναγκαστεί να μείνουν σπίτι για περισσότερους από τρεις μήνες. Για εβδομάδες δεν τους επέτρεπαν να βγουν έξω ούτε για άσκηση. Τα παιδιά δεν μπορούσαν να πηγαίνουν στις παιδικές χαρές και η οικονομία ουσιαστικά σταμάτησε να λειτουργεί.
Αλλά οι ειδικοί απέδωσαν τα δρακόντεια μέτρα στην πρόληψη της πλήρους κατάρρευσης του συστήματος υγείας. Όπως υποστήριξαν, σώθηκαν ζωές.
Σήμερα, σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, η Ισπανία ετοιμάζεται να υιοθετήσει μια διαφορετική στάση απέναντι στην COVID-19. Με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού της Ευρώπης και τις πιο πληγείσες από την πανδημία οικονομίες, η κυβέρνηση θέτει τις βάσεις για να αντιμετωπίσει το επόμενο κύμα όχι ως επείγουσα ανάγκη, αλλά ως ασθένεια που είναι εδώ για να μείνει. Παρόμοια βήματα εξετάζονται στη γειτονική Πορτογαλία και στη Βρετανία.
Η ιδέα είναι να περάσουμε από τη κατάσταση κρίσης σε λειτουργία ελέγχου της πανδημίας, προσεγγίζοντας τον ιό με τον ίδιο σχεδόν τρόπο που οι χώρες αντιμετωπίζουν τη γρίπη ή την ιλαρά. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχτούμε ότι θα εμφανιστούν λοιμώξεις και θα παρέχουμε πρόσθετη φροντίδας σε άτομα υψηλού κινδύνου και ασθενείς με επιπλοκές.
Ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, θέλει η Ευρωπαϊκή Ένωση να εξετάσει παρόμοιες αλλαγές τώρα που η έξαρση της παραλλαγής Όμικρον έχει δείξει ότι η ασθένεια γίνεται λιγότερο θανατηφόρα.
Η στάση του ΠΟΥ
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας λέει ότι είναι πολύ νωρίς για να εξετάσουμε οποιαδήποτε άμεση αλλαγή. Ο οργανισμός δεν έχει σαφώς καθορισμένα κριτήρια για την κήρυξη της COVID-19 ως ενδημική ασθένεια, αλλά οι ειδικοί του έχουν πει ότι αυτό θα συμβεί όταν ο ιός είναι πιο προβλέψιμος και δεν υπάρχουν πολλά κρούσματα.
«Έγκειται στην κρίση της κάθε χώρας γιατί δεν αφορά μόνο τον αριθμό των κρουσμάτων. Έχει να κάνει με τη σοβαρότητα της ασθένειας», δήλωσε ο Δρ Μάικλ Ράιαν, επικεφαλής έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ.
Μιλώντας σε πάνελ του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ τη Δευτέρα, ο Δρ Άντονι Φάουτσι, ο κορυφαίος γιατρός μολυσματικών ασθενειών στις ΗΠΑ, είπε ότι η COVID-19 δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ενδημική μέχρι να πέσει σε «ένα επίπεδο που δεν διαταράσσει την κοινωνία».
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων έχει συμβουλεύσει τις χώρες να περάσουν σε πιο μακροχρόνιο πλάνο χειρισμού της COVID-19 μετά το πέρας της οξείας φάσης της πανδημίας. Ο οργανισμός ανέφερε ότι τα περισσότερα κράτη της ΕΕ θα θελήσουν να υιοθετήσουν «μια πιο μακροπρόθεσμη, βιώσιμη προσέγγιση επιτήρησης».
Λίγο πάνω από το 80% του πληθυσμού της Ισπανίας έχει λάβει διπλή δόση εμβολίου και οι αρχές επικεντρώνονται στην ενίσχυση της ανοσίας των ενηλίκων με τρίτες δόσεις.
Η ανοσία που αποκτάται από το εμβόλιο, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη μόλυνση, προσφέρει την ευκαιρία να ευοδώσουν οι προσπάθειες πρόληψης, οι δοκιμές για τα φάρμακα και οι πόροι παρακολούθησης ασθενειών σε ομάδες μέτριου έως υψηλού κινδύνου, δήλωσε ο Δρ. Σαλβαντόρ Τρεντς, επικεφαλής της Ισπανικής Εταιρείας Οικογενειακής και Κοινοτικής Ιατρικής.
Ο κόσμος πρέπει επίσης να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι ορισμένοι θάνατοι από την COVID-19 «θα είναι αναπόφευκτοι», λέει ο Τρεντς.
«Δεν μπορούμε να κάνουμε στο έκτο κύμα αυτό που κάναμε στο πρώτο: Το μοντέλο πρέπει να αλλάξει αν θέλουμε να επιτύχουμε διαφορετικά αποτελέσματα», λέει.
Το ισπανικό υπουργείο Υγείας λέει ότι είναι πολύ νωρίς για να μοιραστεί τυχόν σχέδια που συντάσσονται από τους ειδικούς και τους συμβούλους του, αλλά ο οργανισμός επιβεβαίωσε ότι μια πρόταση είναι ένα μοντέλο «επιτήρησης» που χρησιμοποιείται επί του παρόντος στην ΕΕ για την παρακολούθηση του ιού.
Προς το παρόν, η συζήτηση για τη μετάβαση σε μια ενδημική προσέγγιση περιορίζεται σε πλούσια έθνη που έχουν την πολυτέλεια να μιλήσουν για τα χειρότερα της πανδημίας σε παρελθόντα χρόνο. Την πρόσβασή τους σε εμβόλια και ισχυρά συστήματα δημόσιας υγείας «ζηλεύει» ο αναπτυσσόμενος κόσμος.
Δεν είναι επίσης σαφές πώς μια ενδημική στρατηγική θα συνυπήρχε με την προσέγγιση «μηδενικής Covid» που υιοθετήθηκε από την Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες και πώς θα επηρεάσει αυτό τα διεθνή ταξίδια.
Πολλές χώρες που κατακλύζονται από τον αριθμό ρεκόρ των κρουσμάτων Όμικρον εγκαταλείπουν ήδη τα μαζικά τεστ και το μέτρο της καραντίνας, ειδικά για τους εργαζόμενους που δεν παρουσιάζουν παρά συμπτώματα κρυολογήματος. Από την αρχή του έτους, τα μαθήματα στα ισπανικά σχολεία σταματούν μόνο εάν εμφανιστούν πολλά κρούσματα, όχι με το πρώτο αναφερόμενο κρούσμα όπως παλιά.
Τα μοντέλα των χωρών της Ευρώπης
Στην Πορτογαλία, μια χώρα με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στον κόσμο, ο πρόεδρος Μαρτσέλο Ρεμπέλο ντε Σούζα είπε σε μια πρωτοχρονιάτικη ομιλία ότι η Covid-19 «έχει περάσει σε μια ενδημική φάση». Ωστόσο, η συζήτηση για συγκεκριμένα μέτρα σταμάτησε μετά την ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων σε επίπεδα ρεκόρ - σχεδόν 44.000 νέα κρούσματα σε 24 ώρες καταγράφηκαν την Τρίτη.
Ωστόσο, οι εισαγωγές στα νοσοκομεία και οι θάνατοι στον εμβολιασμένο κόσμο είναι αναλογικά πολύ χαμηλότερες από ό,τι σε προηγούμενες περιόδους.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους και τα διαβατήρια για τον COVID-19 θα καταργηθούν στις 26 Ιανουαρίου, ανακοίνωσε την Τετάρτη ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, λέγοντας ότι το τελευταίο κύμα «έχει κορυφωθεί σε εθνικό επίπεδο».
Για ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, η ιδέα της ομαλοποίησης του COVID-19 έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειές τους να ενισχύσουν τον εμβολιασμό μεταξύ των διστακτικών ομάδων.
Στη Γερμανία, όπου λιγότερο από το 73% του πληθυσμού έχει λάβει δύο δόσεις και τα ποσοστά μόλυνσης σημειώνουν νέα ρεκόρ σχεδόν καθημερινά, οι συγκρίσεις με την Ισπανία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα απορρίπτονται.
Η Ιταλία επεκτείνει την εντολή εμβολιασμού της σε όλους τους πολίτες ηλικίας 50 ετών και άνω και επιβάλλει πρόστιμα έως και 1.500 ευρώ για μη εμβολιασμένα άτομα που εμφανίζονται στη δουλειά. Οι Ιταλοί πρέπει επίσης να είναι πλήρως εμβολιασμένοι για να έχουν πρόσβαση σε μέσα μαζικής μεταφοράς, αεροπλάνα, γυμναστήρια, ξενοδοχεία και εμπορικές εκθέσεις.