Σύμφωνα με το συγκριτικό πίνακα, παρατηρούμε ότι οι δύο σχολές, Αμερικάνικη και Ιαπωνική, έχουν διαφορετική προσέγγιση στον τρόπο οργάνωσης και διαχείρισης επιχειρήσεων, ενώ την ίδια στιγμή το ιαπωνικό Management ακολουθεί την ίδια προσέγγιση με το Αθωνικό.
Από πότε εφαρμόζονται οι αρχές του ιαπωνικού Management ;
O τρόπος διοίκησης εφαρμόσθηκε στην Ιαπωνία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Παρατηρώντας την άνοδο της ιαπωνικής βιομηχανίας, που κατέχει σήμερα σημαντική θέση στην παγκόσμια οικονομία, ύστερα από τη σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή της κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Αμερικανοί σύμβουλοι διοίκησης και θεωρητικοί του Management θέλησαν να εξετάσουν τις αρχές του ιαπωνικού Management.
Ο William G. Ouchi ονόμασε την ιαπωνική προσέγγιση του Management “Θεωρία Ζ”.
Η προσέγγιση της Θεωρίας Ζ προέρχεται ουσιαστικά από τον τρόπο διοίκησης των επιχειρήσεων, όπως αυτός εφαρμόστηκε στην Ιαπωνία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και χαρακτηρίστηκε «ιαπωνικό οικονομικό θαύμα». (Montana & Charnov 2002)
21. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ “Z”
Η Θεωρία Ζ έχει τις φιλοσοφικές ρίζες της στα ιαπωνικά ήθη και έθιµα και είναι συλλογή πρακτικών τεχνικών Management που περιστρέφονται γύρω από την έννοια της “ομάδας εργασίας”.
Αυτή η προσέγγιση υποστηρίζει ότι οι αποτελεσματικότερες αποφάσεις λαμβάνονται από την ομάδα και όχι από έναν µεµονωµένο manager.
Η συλλογική διαδικασία λήψης αποφάσεων καταλήγει σε καλύτερες αποφάσεις για µια επιχείρηση, καθώς:
- Η ομάδα έχει πρόσβαση σε περισσότερα δεδομένα και διαθέτει συσσωρευμένη και μεγαλύτερη πείρα από τα μέλη της.
- Τα µέλη της ομάδας δεσμεύονται από τη συλλογική απόφασή τους.
- Η διαδικασία ομαδικής λήψης αποφάσεων φιλτράρει τις πολύ καλές και τις πολύ κακές πληροφορίες και οδηγεί σε µια απόφαση καλύτερη από οποιαδήποτε άλλη ατομική.
Η Θεωρία Ζ προβάλλει επίσης το ιδεώδες της ισόβιας απασχόλησης με στόχο την ανάπτυξη εμπιστοσύνης και την εξασφάλιση ενός εργατικού δυναμικού αφοσιωμένου στην επιχείρηση και στους στόχους της.
Αυτή η μέθοδος διοίκησης υποστηρίζει τη μακροπρόθεσμη αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων και την ανάπτυξη της επιχείρησης και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις αξιολογήσεις απόδοσης µε βάση την επίτευξη μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων.
Πρέπει, ωστόσο, να αναφέρουμε ότι ο διεθνής ανταγωνισμός και οι εξελισσόμενες οικονομικές προκλήσεις, υποχρέωσαν πολλές ιαπωνικές εταιρείες να περιορίσουν ή και να σταματήσουν την πολιτική της ισόβιας απασχόλησης.
Η κυριότερη εφαρμογή της Θεωρίας Ζ στους χώρους εργασίας των ΗΠΑ ήταν η εισαγωγή των κύκλων ποιότητας.
Πρόκειται για μικρές ομάδες εργαζομένων και διευθυντών που συνέρχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τις ώρες εργασίας προσπαθώντας να βελτιώσουν την ποιότητα και να συμβάλλουν στη μείωση του κόστους.
Οι εργαζόμενοι προσπαθούν να αναλύσουν τυχόν προβλήματα µε βάση τις εμπειρίες και τις παρατηρήσεις τους ή και τα δεδομένα που παρέχονται από τη διεύθυνση. Έπειτα είναι σε θέση να διατυπώσουν πιθανές λύσεις.
Αυτές οι λύσεις υποβάλλονται σε ομαδική διαδικασία λήψης αποφάσεων και έπειτα προωθούνται ως προτάσεις στην ανώτερη διοίκηση.
Οι προτάσεις και τα σχέδια δράσης της διοίκησης επιστρέφουν στη συνέχεια πάλι στην ομάδα “προς εκτέλεση” ενισχύοντας έτσι ακόμη περισσότερο την αφοσίωσή της. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί ουσιαστική υποστήριξη από τη Διεύθυνση της επιχείρησης και είναι µια από τις τεχνικές προσέγγισης για ποιότητα στον εργασιακό βίο (Quality of Worklife Approach, QWL).
Η προσέγγιση αυτή, γνωστότερη τεχνική της οποίας είναι οι κύκλοι ποιότητας, προϋποθέτει επίσης:
- Μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων
- Ποιοτική και τακτική επικοινωνία μεταξύ εργαζομένων και διοίκησης
- Αυτοέλεγχο των εργαζομένων στη διαχείριση διαφόρων καταστάσεων και θεμάτων που προκύπτουν στον χώρο εργασίας
Βασικά στοιχεία Δυτικού Τύπου Management (Βρετανικό – Αμερικάνικο)
1. Αλλαγές στην ιδιοκτησία των επιχειρήσεων
2. Τακτική αλλαγή των managers
3. Έλεγχος πολλών επιχειρήσεων από επενδυτικά funds και όχι από ισχυρό μέτοχο
4. Εστίαση σε βραχυπρόθεσμα οφέλη
5. Απουσία μακροπρόθεσμου στρατηγικού προσανατολισμού
6. Αβεβαιότητα των εργαζομένων για τη μακροβιότητά τους στην επιχείρηση. Φόβος απόλυσης
7. Εξειδίκευση σε απόλυτο βαθμό
Βασικά στοιχεία Ιαπωνικού Τύπου Management
1. Δεν υπάρχουν αλλαγές στην ιδιοκτησία λόγω εφαρμογής του συστήματος Keiretsu (βλ.παρακάτω)
2. Το στρατηγικό πλάνο είναι μακροπρόθεσμο
3. Οι επικεφαλής αναδεικνύονται μέσα από την επιχείρηση. Δεν προβλέπεται η πρόσληψη εξωτερικού manager
4. Οι εργαζόμενοι είναι κομμάτι της επιχείρησης, νιώθουν ασφάλεια και αποδίδουν καλύτερα
5. Δεν προωθείται η ολική εξειδίκευση
6. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν κατά ομάδες και εκπαιδεύονται συνεχώς
7. Στελέχη και εργάτες γευματίζουν στο ίδιο εστιατόριο
8. Ακολουθούν ενιαίο πρόγραμμα συνταξιοδότησης και αυτό ενισχύει το πνεύμα της ομάδας και την αίσθηση ότι με την εργασία τους υπηρετούν τον κοινό στόχο και τo εταιρικό όραμα
9. Yπάρχει ανοιχτή επικοινωνία ανάμεσα στα υψηλόβαθμα και χαμηλόβαθμα στελέχη
Όραμα και προσωπική ευθύνη:
o Κάθε εργαζόμενος νιώθει πως ένα μέρος της επιτυχίας της επιχείρησης ανήκει προσωπικά στον ίδιο
o Καταβάλλεται συνεχής προσπάθεια από πλευράς της επιχείρησης, ώστε στελέχη και εργαζόμενοι να μην απομακρύνονται από τη φιλοσοφία του οργανισμού και να αισθάνονται αναπόσπαστο κομμάτι του
Οργάνωση – Κουλτούρα Μητρότητας:
Εργαζόμενοι και στελέχη εκπαιδεύονται και αναπτύσσονται μέσα στην επιχείρηση μέσω της εξοικείωσής τους με τη φιλοσοφία, το όραμα και τις μεθόδους εργασίας που εφαρμόζονται στους κόλπους της. Η επιχείρηση λειτουργεί σαν μητέρα που μεγαλώνει το παιδί της δίνοντάς του όλα όσα χρειάζεται (παιδεία, τρόπους, εκπαίδευση, κίνητρα) ώστε να έχει τα εφόδια ήθους και γνώσης για να αντιμετωπίσει τη ζωή και να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα σε ό,τι κάνει.