Το Brexit είναι γεγονός. Το Ηνωμένο Βασίλειο εγκατέλειψε την ΕΕ αργά το βράδυ της Παρασκευής.
Αλλά είναι οριστικό; Ας ρίξουμε μια ματιά στις προοπτικές.
Εκλεισε η πόρτα για πάντα;
Με απλά λόγια - όχι.
Οι ηγέτες της ΕΕ κατέστησαν σαφές ότι είναι ανοικτοί στο ενδεχόμενο η Βρετανία να υποβάλει αίτηση επανένταξης στο μπλοκ στο μέλλον.
Ο Γκι Φέρχοφστάτ, συντονιστής του Brexit στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε ότι ελπίζει πως δεν πρόκειται για «αποχαιρετισμό» αλλά για «ένα προσωρινό αντίο»
Ωστόσο, η επανένωση με την ΕΕ θα ήταν πολύ διαφορετική από την παραμονή με τους ισχύοντες όρους.
Η Βρετανία έχει επί του παρόντος μια σειρά από δικαιώματα εξαίρεσης, που δεν δίνονται σε άλλα κράτη μέλη. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι αυτά θα της προσφερθούν ξανά.
Για παράδειγμα, όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ, εκτός από τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, υποχρεούνται να υιοθετήσουν το ευρώ ως εθνικό τους νόμισμα και να ενταχθούν στη ζώνη του ευρώ.
Πώς γίνεται η (επαν)ένταξη;
Οι χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ πρέπει να πληρούν τα αποκαλούμενα κριτήρια της Κοπεγχάγης.
Πρόκειται για ένα σύνολο πολιτικών, οικονομικών και διοικητικών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένης της σταθερότητας των θεσμών που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε εύκολα να ανταποκριθεί σε αυτά.
Ωστόσο, κάθε νέο μέλος πρέπει να έχει εγκριθεί από όλες τις κυβερνήσεις της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Κάθε κράτος - μέλος πρέπει επίσης να επικυρώσει τη συνθήκη.
Αλλά στις αίτησεις ένταξης της Βρετανίας το 1963 και το 1967 η Γαλλία είχε ασκήσει βετό.
Ο Αναντ Μένον, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης (think tank) «Η Βρετανία σε μια Ευρώπη που αλλάζει» (UK in a Changing Europe) προειδοποιεί ότι δεν υπάρχει «καμία εγγύηση ότι θα μας θέλουν πίσω».
«Είναι δυνατό, αλλά πολιτικά πολύ δύσκολο» τονίζει. Και προσθέτει: «Η ΕΕ είναι διχασμένη σε τόσα πολλά ζητήματα αυτή τη στιγμή που δεν πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα τακτικισμών με βέτο για την επίτευξη άλλων σκοπών».
Πότε θα μπορούσε να συμβεί αυτό;
Μετά από χρόνια διχασμών για το Brexit, υπάρχει σχεδόν μηδενική πολιτική βούληση στο Γουέστμινστερ να σκεφτεί καν την εκστρατεία για την ανατροπή της ψηφοφορίας του 2016.
Και όπως λέει ο Μένον, θα ήταν «αδιανόητο να επανέλθουμε στην Ε.Ε. χωρίς δημοψήφισμα».
Το Συντηρητικό Κόμμα , το οποίο υπό τον Εντουαρντ Χιθ έβαλε Ηνωμένο Βασίλειο στην ΕΕ το 1972, είναι τώρα ένα κόμμα υπέρ του Brexit. Πολλές από τις φιλοευρωπαϊκές φωνές του, βρίσκονται εκτός κοινοβουλίου.
Οι Εργατικοί υπό τον Τζέρεμι Κορμπίν προσπάθησαν να ξεπεραστεί το χάσμα στις εκλογές του 2019 προτείνοντας ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Αλλά ηττήθηκαν κατά κράτος στις κάλπες.
Το αν αυτό οφείλεται στη θέση τους απέναντι στο Brexit είναι η πηγή έντονων διαφωνιών εντός του κόμματος.
Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες (Lib Dems) διεξήγαγαν εκστρατεία υπέρ μιας μονομερούς ανάκλησης του Αρθρου 50, αλλά απέτυχαν να εκμεταλλευτούν το ρεύμα υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. και έχασαν βουλευτές.
Θα εξακολουθήσει να υπάρχει το Ηνωμένο Βασίλειο;
Το Σκωτσέζικο Εθνικό Κόμμα (SNP) είναι προφανώς υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. Ωστόσο, το κόμμα επικεντρώνεται στην εξασφάλιση της ανεξάρτητης εισόδου της Σκωτίας στην ΕΕ - και όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στο σύνολό του.
Μια δημοσκόπηση του YouGov που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη έδειξε οτι οι Σκωτσέζοι τάσσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας τους με ποσοστό από 51% έως 49%. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά από το 2015.
Οι φιλοευρωπαίοι Βρετανοί πιθανότατα θα πρέπει να δείξουν μεγάλη υπομονή μέχρι να δουν το όνειρό τους για επανένωση με την Ευρώπη να γίνεται πραγματικότητα. Μέχρι τότε, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο ίσως να μην έχουν καμία σχέση με αυτό που είναι σήμερα.