Τις αποκαλούμενες σπάνιες γαίες φέρεται να ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει η Κίνα εναντίον των ΗΠΑ στον εμπορικό πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών- δεδομένης της ισχυρής θέσης της ως εξαγωγού στον κλάδο.
Οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται σε μια ευρύτατη γκάμα προϊόντων υψηλής τεχνολογίας- από smartphones μέχρι κινητήρες ηλεκτρικών οχημάτων και από κινητήρες μαχητικών μέχρι δορυφόρους και λέιζερ.
Αν και δεν έχουν υπάρξει ανακοινώσεις από την κινεζική κυβέρνηση, κινεζικά ΜΜΕ έχουν αφήσει να εννοηθεί πως η επιβολή περιορισμών στην εξαγωγή σπανίων γαιών αποτελεί υπαρκτό ενδεχόμενο: Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι σχετικά δημοσιεύματα στη «Λαϊκή Ημερησία», την επίσημη εφημερίδα του κομμουνιστικού κόμματος, καθώς και στους Global Times, όπου αναφερόταν πως η απαγόρευση εξαγωγών σπανίων γαιών θα αποτελούσε «ισχυρό όπλο» αν ήταν να χρησιμοποιηθεί στον εμπορικό πόλεμο Κίνας- ΗΠΑ.
Το Reuters παρουσιάζει το θέμα των σπανίων γαιών σε μια σειρά ερωταπαντήσεων.
Τι είναι οι σπάνιες γαίες και πού βρίσκονται;
Οι σπάνιες γαίες είναι μια ομάδα 17 χημικών στοιχείων- λανθάνιο, δημήτριο, πρασεοδύμιο, νεοδύμιο, προμήθειο, σαμάριο, ευρώπιο, γαδολίνιο, τέρβιο, δυσπρόσιο, όλμιο, έρβιο, θούλιο, υττέρβιο, λουτήτιο, σκάνδιο, ύττριο- που συναντώνται σε μικρές συγκεντρώσεις στο έδαφος. Αν και δεν είναι τόσο δυσεύρετες όσο αφήνει να εννοηθεί το όνομά τους, η εξόρυξη και η επεξεργασία του είναι δύσκολες και δαπανηρές. Η Κίνα έχει τις μεγαλύτερες δυνατότητες επεξεργασίας στον κόσμο και παρείχε το 80% των σπανίων γαιών που εισήγαγαν οι ΗΠΑ από το 2014 ως το 2017. Το 2017, στην Κίνα αντιστοιχούσε το 81% της παραγωγής σπανίων γαιών, σύμφωνα με στοιχεία της US Geological Survey.
Οι εισαγωγείς έχουν κάνει περιορισμένης έκτασης προσπάθειες για να μειώσουν την κατανάλωση σπανίων γαιών και την εξάρτηση από την Κίνα, μετά από μια διπλωματική διαμάχη μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας το 2010. Η Ιαπωνία κατηγόρησε την Κίνα ότι σταμάτησε να προμηθεύει σπάνιες γαίες για πολιτικούς λόγους, υποδεικνύοντας σε όλο τον κόσμο τους κινδύνους που συνεπάγεται η εξάρτηση από έναν προμηθευτή. Η Κίνα αρνείται πως σταμάτησε τις προμήθειες. Σε κάθε περίπτωση, οι εναλλακτικές είναι λίγες, καθώς στην Κίνα βρίσκεται το 37% των παγκοσμίων αποθεμάτων σπανίων γαιών. Στις ΗΠΑ υπάρχει μόνο ένα ορυχείο σπανίων γαιών, στο Mountain Pass της Καλιφόρνια, αλλά η MP Materials, στην οποία ανήκει, στέλνει τους περίπου 50.000 τόνους σπανίων γαιών που εξορύσσει κάθε χρόνο στην Κίνα για επεξεργασία- η οποία έχει επιβάλει δασμούς 25% σε αυτές τις εισαγωγές, στο πλαίσιο του εμπορικού πολέμου. Η αυστραλιανή Lynas Corporation Ltd ανακοίνωσε ότι υπέγραψε συμφωνία με τη Blue Line Corp για την κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας στις ΗΠΑ. Επίσης, σπάνιες γαίες εξορύσσονται στην Ινδία, στη Νότια Αφρική, στον Καναδά, στην Αυστραλία, στην Εσθονία, στη Μαλαισία και στη Βραζιλία.
Σε τι χρησιμοποιούνται οι σπάνιες γαίες;
Οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται σε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες για ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα, προηγμένα κεραμικά, υπολογιστές, DVD players, ανεμοτουρμπίνες, καταλύτες σε αυτοκίνητα και διυλιστήρια, οθόνες, τηλεοράσεις, λέιζερ, οπτικές ίνες κ.α. Κάποιες σπάνιες γαίες, όπως το νεοδύμιο και το δυσπρόσιο, είναι κρίσιμης σημασίας στους κινητήρες που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρικά οχήματα.
Πού χρησιμοποιούνται οι σπάνιες γαίες στην άμυνα;
Κάποια ορυκτά που υπάγονται στις σπάνιες γαίες είναι απαραίτητα στον στρατιωτικό εξοπλισμό, όπως οι κινητήρες των τζετ, τα συστήματα καθοδήγησης πυραύλων, τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, οι δορυφόροι και τα λέιζερ. Το λανθάνιο, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για την κατασκευή συσκευών νυχτερινής όρασης.
Στο Πεντάγωνο των ΗΠΑ αντιστοιχεί το 1% της ζήτησης στις ΗΠΑ, στις οποίες, με τη σειρά τους, αντιστοιχεί το 9% της παγκόσμιας ζήτησης σπανίων γαιών, σύμφωνα με αναφορά του 2016 από το US Government Accountability Office του αμερικανικού Κογκρέσου.
Ποιες εταιρείες εξαρτώνται περισσότερο από τις κινεζικές εξαγωγές;
Εταιρείες όπως η Raytheon Co, η Lockheed Martin Corp και η BAE Systems Plc κατασκευάζουν όλες πυραύλους οι οποίοι χρησιμοποιούν σπάνιες γαίες στα συστήματα καθοδήγησής τους και αισθητήρες.
Η Apple χρησιμοποιεί σπάνιες γαίες σε ηχεία, κάμερες και τα αποκαλούμενα «απτικά» μοτέρ που κάνουν τα κινητά να δονούνται. Η εταιρεία λέει πως τα στοιχεία αυτά δεν μπορούν να αποκτηθούν μέσω «παραδοσιακών» μεθόδων ανακύκλωσης επειδή χρησιμοποιούνται σε τόσο μικρές ποσότητες που δεν ανακτώνται.
Από το 2010, η αμερικανική κυβέρνηση και η βιομηχανία έχουν δημιουργήσει αποθέματα σπανίων γαιών και εξαρτημάτων που τις χρησιμοποιούν, σύμφωνα με τον Γιουρζίν Γκολτς, πρώην ειδικό του Πενταγώνου σε θέματα αλυσίδων προμηθευτών, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νοτρ Νταμ. Ακόμη, κάποιοι προμηθευτές επίσης έχουν περιορίσει τη χρήση τέτοιων στοιχείων, όπως είπε.
Πώς επηρεάζονται οι σπάνιες γαίες από τους αμερικανικούς δασμούς;
Μέχρι τώρα οι σπάνιες γαίες έχουν εξαιρεθεί από τους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα που έχει επιβάλει η αμερικανική κυβέρνηση.
Ποιες επιλογές υπάρχουν για τις ΗΠΑ ως προς τη μείωση των εισαγωγών από την Κίνα;
Αμερικανοί γερουσιαστές παρουσίασαν νομοσχέδιο τον Μάιο για την ενίσχυση της ανάπτυξης της εγχώριας παραγωγής, ενώ και η ανακύκλωση αναδεικνύεται ως πιθανή πηγή σπανίων γαιών.
Πώς έχουν αντιδράσει οι τιμές στις αυξανόμενες εντάσεις;
Έχοντας παραμείνει σε μεγάλο βαθμό σταθερές για τους τελευταίους μήνες, οι τιμές εξαγωγών σε μια σειρά στοιχείων σπανίων γαιών παρουσίασαν ισχυρή άνοδο από τότε που ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επισκέφτηκε εταιρεία επεξεργασίας σπανίων γαιών στη Νότια Κίνα.
(με πληροφορίες από Reuters)