Εδώ και περίπου τρεις μήνες ο κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα έναν σκληρό πόλεμο στα ανατολικά της Ευρώπης. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία λειτούργησε ως το εναρκτήριο λάκτισμα για έναν καταιγισμό εξελίξεων, με σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, την ενέργεια και τη διπλωματία.
Ο πρόεδρος Πούτιν, παρά τη διεθνή κατακραυγή, που προκάλεσαν οι σφαγές αμάχων σε επαρχιακές πόλεις της Ουκρανίας (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πόλη Μπούτσα), εξακολουθεί να προκαλεί τη Δύση, χρησιμοποιώντας απειλές προς πάσα κατεύθυνση. Σ´αυτό το κλίμα, μάλιστα, δεν δίστασε να προειδοποιήσει τους αντιπάλους του για ενδεχόμενη χρήση πυρηνικών όπλων. Ήδη, από τον Φεβρουάριο ο Πούτιν είχε θορυβήσει τις χώρες του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ), όταν δήλωνε πως θέτει τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις σε υψηλό συναγερμό, ενώ, παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, τόνιζε ότι «ο κίνδυνος ρωσικού πυρηνικού πλήγματος είναι σοβαρός και πραγματικός».
Το ερώτημα που γεννάται, έπειτα από αυτές τις δηλώσεις, είναι το εξης: άραγε ποιο είναι το ιστορικό βάρος μιας τόσο απερίσκεπτης επιλογής; Κατά τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας, πυρηνικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν το 1945 στους ατομικούς βομβαρδισμούς των ιαπωνικών πόλεων Χιροσίμα (στις 6 Αυγούστου 1945) και Ναγκασάκι (στις 9 Αυγούστου 1945). Τα αποτελέσματα των βομβαρδισμών ήσαν τρομακτικά, καθώς ο απολογισμός των νεκρών ανήλθε σε περίπου 200.000. Απότοκο των δυο βομβαρδισμών κατέστη η επίσπευση των εσωτερικών διεργασιών για τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας, με τους όρους των Συμμαχων, από τον Αυτοκράτορα Χιροχίτο (Daily Mail, 2011; Wikipedia, 2022).
Παράλληλα, το καλοκαίρι του 1945, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ένωση, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψαν, στις 26 Ιουνίου 1945, τον Καταστατικό Χάρτη, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Πρωταρχικό μέλημα των τότε εμπόλεμων δυνάμεων ήταν η αναζήτηση ενός θεσμικού διεξόδου, με στόχο τη διαγενεακή αποφυγή ανάλογων ολέθριων ιστορικών διολισθήσεων. Λίγους μήνες μετά, το αδιανόητο αποτέλεσμα των πυρηνικών βομβαρδισμών στην Ιαπωνία, οδήγησε στη Γενική Συνέλευση της 24ης Ιανουαρίου 1946, με αντικείμενο συζήτησης τον σχεδιασμό ενός σχεδίου, για την ολοκληρωτική καταστροφή τους (Ηνωμένα Έθνη, 2022).
Για να κατανοήσει κανείς το σκεπτικό των εν λόγω διακρατικών συνεδριάσεων, αρκεί να διαβάσει το εισαγωγικό εδάφιο των πρακτικών της Γενικής Συνέλευσης. Ειδικότερα, τα συμμετέχοντα έθνη σημειώνουν ότι αναγνωρίζουν τις καταστροφικές συνέπειες της χρήσης πυρηνικών όπλων, τονίζοντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν, ακόμη, και για την ανθρώπινη επιβίωση, αν αναλογιστεί κανείς τις επιπτώσεις των πυρηνικών βομβαρδισμών στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομική ανάπτυξη των κοινωνιών, την παγκόσμια οικονομία, την εξασφάλιση της τροφής και της υγείας, τόσο για τις υπάρχουσες, όσο και τις μελλοντικές γενιές (UN, 2017).
Βέβαια, οι χώρες που ανέπτυξαν πυρηνικά, μετά τον Β´Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η Ρωσία, η Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, το Ιράν και το Πακιστάν ενώ φέρεται να έχουν αναπτύξει πυρηνικές κεφαλές το Ισραήλ (το οποίο ούτε επιβεβαιώνει, ούτε διαψεύδει τις πληροφορίες) και η Βόρεια Κορέα (BBC, 2021).
Στις μετέπειτα διακρατικές διαπραγματεύσεις σημαντικό ρόλο στη διπλωματία, γύρω από το όραμα της καταστροφής των πυρηνικών όπλων, διαδραμάτισε η Συμφωνία για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων (‘Treaty on the prohibition of nuclear weapons’) το 1968. Το εν λόγω κείμενο έθεσε τα θεμέλια για μία σειρά συζητήσεων που απασχόλησαν σε θεσμικό επίπεδο τις Γενικές Συνελεύσεις του ΟΗΕ μέχρι και το 2017 (BBC, 2021; UN, 2017)
Συνεπώς, η διεθνής κατάσταση, σήμερα, αποβαίνει κρίσιμη, όταν το Κρεμλίνο δεν αποκλείει σε περίπτωση στρατηγικού αδιεξόδου ότι θα υπερβεί το πλαίσιο του συμβατικού πολέμου, χρησιμοποιώντας, ακόμα και, πυρηνικό οπλισμό. Μέσα από μία τέτοια εκτροπή από τα -έως τώρα- διεθνή θέσμια ελλοχεύει ο κίνδυνος να υποστεί η ανθρωπότητα μία τρομακτική δοκιμασία· μια δοκιμασία που σίγουρα θα αλλάξει τις ζωές μας ολιστικά, ενώ η ρωσική πλευρά θα έχει υποπέσει, τουλάχιστον, στην αντίφαση τού να παραβιάσει νομικά κείμενα, που η ίδια υπέγραφε επί δεκαετίες.
Αναφορές
Wikipedia (2022). https://el.wikipedia.org/wiki/Πυρηνικό_όπλο
Watson, L. (2011). ‘Dismantling the mega-nuke: America begins to take apart B53 that was 600 times more powerful than bomb that flattened Hiroshima’, Daily Mail. https://www.dailymail.co.uk/news/article-2053179/US-dismantles-B53-nuclear-weapon-600-times-powerful-Hiroshima.html
United Nations (2022). Treaty on the prohibition of nuclear weapons. https://www.un.org/disarmament/wmd/nuclear/tpnw/
BBC (2021). ‘Nuclear weapons: Explained in numbers’. https://www.bbc.co.uk/news/world-49755995
Ηνωμένα Έθνη (2022). Χάρτης ΟΗΕ. https://unric.org/el/χαρτησ-οηε/
General Assembly (2017). Resolution adopted by the General Assembly on 23 December 2016 (A/RES/71/258). United Nations. https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N16/466/69/PDF/N1646669.pdf?OpenElement
General Assembly (2016). General and complete disarmament (A/71/450). United Nations. https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N16/373/79/PDF/N1637379.pdf?OpenElement
General Assembly (2017). Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons (A/CONF.229/2017/8). United Nations. https://reachingcriticalwill.org/images/documents/Disarmament-fora/nuclear-weapon-ban/documents/TPNW.pdf