Αυτές τις μέρες γινόμαστε μάρτυρες μίας τεράστιας οικολογικής και εθνικής καταστροφής. Φωτιές κατακαίνε την πατρίδα μας, από άκρη σε άκρη. Ναι, είναι ευτύχημα το ότι δεν θρηνούμε ανθρώπινες ζωές αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι ο πήχης της απαίτησης που έχουμε από το κράτος αναφορικά με τις υποχρεώσεις του απέναντί μας στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής προστασίας.
Στο ελληνικό Σύνταγμα, το οποίο Σύνταγμα θέτει το πολιτειακό πρότυπο προς το οποίο πρέπει να συντείνουν και να συγκλίνουν οι δράσεις κρατικών οργάνων και πολιτών, το άρθρο 24, παράγραφος 1 ορίζει ότι: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του, το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Oικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.»
Από αυτή τη διάταξη ευθύς εξ αρχής μπορούμε να αντλήσουμε επιχειρήματα για την κριτική μας εις βάρος των Ελληνικών κυβερνήσεων καθότι δεν λαμβάνονται επαρκή προληπτικά μέτρα για την προστασία του φυσικού πλούτου της χώρας.
Μονίμως η χώρα λειτουργεί ως ο Επιμηθέας του Πλατωνικού Πρωταγόρα ελπίζοντας ότι θα εμφανιστεί ο Προμηθέας, ένα λεπτό πριν την αυτοκαταστροφή και θα μας σώσει. Δεν είναι όμως έτσι. Η πρόληψη δεν μπορεί να εξαντλείται στα από σαρακονταετίας διαφημιστικού τύπου σποτάκια που μας καλούν να μην πετάμε τις γόπες από τα τσιγάρα κοντά σε δασικές εκτάσεις.
Η πρόληψη εν προκειμένω συγκεκριμενοποιείται με την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, με την ενίσχυση της Πυροσβεστικής υπηρεσίας, με την λήψη μέτρων πυροπροστασίας και την μέριμνα για αντιπυρικές ζώνες.
Στην πρώτη ενημέρωση από τον αρμόδιο Υπουργό Προστασίας του Πολίτη για τη φωτιά της Βαρυμπόμπης – η οποία τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει αναζωπυρωθεί και κατευθύνεται προς Ιπποκράτειο Πολιτεία- χρησιμοποιήθηκε η λέξη «υποτυπώδης» για να χαρακτηρίσει την αντίδραση του κρατικού μηχανισμού, υπολαμβάνοντας ότι είναι όλα καλώς καμωμένα κι ότι το κράτος έχει ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, όπως αυτές ενδεικτικά σχηματοποιούνται στο άρθρο 24. Ο Υπουργός έχει διαψευσθεί παντοιοτρόπως. Στις αναμεταδόσεις από τα μέτωπα, οι δημοσιογράφοι ανέφεραν ότι υπήρχαν άνεμοι πολύ χαμηλής έντασης ενώ καταγγέλλεται ότι οι πυροσβεστικές υπηρεσίες καθυστέρησαν να κινητοποιηθούν.
Περαιτέρω, ο πρωθυπουργός από την Βαρυμπόμπη, δήλωσε ότι το δάσος θα ξαναφτιαχτεί στο μέλλον. Η φράση του αυτή – που ενδεχομένως και να διατυπώθηκε εν τη ρύμη του λόγου του – είναι ενδεικτική μίας ευρύτερης αντίληψης του κομματικού και πολιτικού συστήματος της χώρας για το περιβάλλον: «Δεν βαριέσαι, ξαναφτιάχνεται». Αυτή η αντίληψη όμως πόρρω απέχει από την πραγματικότητα.
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή, φαινόμενο μη γραμμικό και ως εκ τούτου μη προβλέψιμο, επισημαίνουν ακριβώς την αδυναμία της φύσης να αναγεννηθεί με τρόπο τέτοιο που να επιτρέπει την κλιματική σταθερότητα και ισορροπία εντός της οποίας αναπτύχθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός.
Δεν υπάρχουν περιθώρια – για την ανθρωπότητα συνολικά- να χάνει πνεύμονες πρασίνου, όσο μικροί κι αν είναι. Το 2050 είναι το χρονικό ορόσημο πέρα από το οποίο δεν θα μπορούμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση. Είναι μόλις 30 χρόνια μακριά. Χρόνος αδιάφορος για τους πολιτικούς που κινούνται σε ορίζοντα τετραετίας και δεν ενδιαφέρονται να διατυπώσουν πολιτικές προτάσεις και να συγκρουστούν με τα συμφέροντα εκείνα που δεν νοούν να καταλάβουν το οριακό της κατάστασης και αρνούνται να ξεπεράσουν την ατομικιστικού και αμιγώς κερδοσκοπικού χαρακτήρα λειτουργία τους.
Εν όψει λοιπόν του κατεπείγοντος της κλιματικής αλλαγής αλλά και της ανυπολόγιστης καταστροφής που συντελείται αυτές τις μέρες, μπορεί ο πρωθυπουργός, οι υπουργοί και οι 300 Βουλευτές μας να μας απαντήσουν ποιο είναι το εθνικό σχέδιο που εφαρμόζουν ή προτείνουν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή της χώρας σε αυτή;
Οι επιστήμονες έχουν από πολλού χρόνου προειδοποιήσει ότι το κλίμα της Ελλάδας αλλάζει, ότι οι καύσωνες και εν γένει τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι η νέα κανονικότητα της χώρας. Οι δασικές πυρκαγιές είναι το λογικό επόμενο αυτών. Και λογικό επόμενο των πυρκαγιών οι πλημμύρες. Τι έχουμε κάνει για αυτό; Ποια είναι τα σχέδια προστασίας; Ποιος τα εκπονεί; Ποιος τα υλοποιεί; Ποιος τα επικοινωνεί στον κόσμο ώστε να ξέρει τι θα κάνει τη στιγμή που θα τα αντιμετωπίσει;
Ο πρωθυπουργός, άμα τη αναλήψει της διακυβέρνησης της χώρας, έδωσε σε καθέναν από τους υπουργούς του τους αξιομνημόνευτους μπλε φακέλους με τους στόχους κάθε υπουργείου. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, κατ’ αρχήν και κατά προτεραιότητα, έχει κινηθεί εντός των πλαισίων που του έθεσε ο πρωθυπουργός;
Διότι ο πρωθυπουργός μετ’ επιτάσεως εμφανιζόταν ως έχων σε απόλυτη προτεραιότητα την εκπόνηση και υλοποίηση δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η εφαρμογή σχεδίων πυροπροστασίας δεν εντάσσεται εκεί κατά τη γνώμη του; Ή θεωρούμε ότι η αποστολή μίας εντολής εκκένωσης από το 112 εξαντλεί την υποχρέωση του κράτους για την προστασία του πολίτη ενόψει ενός φαινομένου που απειλεί την ασφάλειά του;
Για να το πούμε απλά: δίνεται η εντολή εκκίνησης, μάλιστα. Ο κόσμος πού θα συγκεντρωθεί; Πώς θα πάει εκεί; Ποιος θα τον καταγράψει; Τους ηλικιωμένους, τα ΑμΕΑ, τους ανήμπορους να μετακινηθούν ποιος θα τους μεταφέρει; Ποιος είναι αρμόδιος για κάθε ένα από τα βήματα που πρέπει να συντελεστούν για να πραγματοποιηθεί μία εντολή εκκένωσης; Εάν κάθε δήμος και οικισμός έχει δικό του σχέδιο εκκένωσης – που θα έπρεπε να έχει αλλά σίγουρα δεν έχει- έχει αυτό το σχέδιο επικοινωνηθεί στους πολίτες ώστε να ξέρουν τι κάνουν και με ποιους συνεννοούνται;
Πολλές φορές, όταν η χώρα αντιμετωπίζει μία καταστροφή, ακούγεται από διάφορα χείλη «Ο Θεός της Ελλάδας είναι μεγάλος».
Λυπάμαι, αλλά δεν είναι ο Θεός μεγάλος. Η ανικανότητα και η έλλειψη προετοιμασίας των πάσης φύσεως αρμοδίων είναι μεγάλη. Σε μία χώρα συντηρητική, όπου βασιλεύει το ψεύδος και η κυνικότητα, η μετάθεση της ευθύνης είναι δεύτερη φύση μας, το κομματικό και πολιτικό προσωπικό ζει και λειτουργεί για να ικανοποιεί τις φαντασιώσεις του για εξουσία και άνευ όρων πλούτο. Η Ελλάδα σώζεται –αν σώζεται και στο βαθμό που σώζεται- από τις ηρωικές προσπάθειες και το φιλότιμο των ανθρώπων της.
Επανερχόμενοι στο Σύνταγμα και για να καταδείξουμε και τις δικές μας ευθύνες, η παράγραφος 2 του άρθρου 24 ορίζει: «H χωροταξική αναδιάρθρωση της Xώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Kράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης.»
Πέραν του ότι δεν υπάρχει σοβαρός πολεοδομικός, χωροταξικός σχεδιασμός και σοβαρές μελέτες οικιστικής ανάπτυξης, παγιωμένη και διαχρονική τακτική, την οποία μπορεί κανείς να διαπιστώσει και εμπειρικά κάνοντας μία βόλτα σε περιοχές που έχουν καεί, είναι η ύπαρξη αποσπασματικών κτισμάτων, δηλαδή πολυτελών κατοικιών, δηλαδή βιλλών, εντός του δάσους ή πάνω στον αιγιαλό.
Η τακτική του Έλληνα(ρα) ήταν/ είναι η εξής: επιλέγει ένα σημείο εντός του δάσους ή με απευθείας πρόσβαση στη θάλασσα, χτίζει το σπίτι του, καταπατώντας δημόσια γη, απευθύνεται στον κομματάρχη της περιοχής του και του υπενθυμίζει ότι αν θέλει την στήριξή του και τις ψήφους του, να φροντίσει το θεματάκι του να τακτοποιηθεί.
Και πράγματι, οποία έκπληξις !, η (εκάστοτε) επόμενη κυβέρνηση νομοθετεί, δίνοντας παρατάσεις για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, επί της ουσίας νομιμοποιώντας την παρανομία.
Κάπου στο ενδιάμεσο αυτής της διαδικασίας, η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, επαναλαμβάνω: δημόσια, ηλεκτροδοτεί αυτά τα ακίνητα, με τα καλώδια να περνάνε, από πού αλλού; Μα μέσα από το δάσος! Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιών, με δεδομένη την κακή κατάσταση του δικτύου, το οποίο δεν συντηρείται και δεν αναβαθμίζεται.
Καταλήγοντας και αντί επιλόγου, η έννοια του πατριωτισμού είναι δισυπόστατη και αναλύεται στην εσωτερική και εξωτερική πτυχή του. Ας δεχτούμε ότι στην εξωτερική του πτυχή περιλαμβάνει την προστασία της χώρας από εξωτερικές απειλές.
Στην εσωτερική του πτυχή εντοπίζεται στην προστασία και διαφύλαξη όλων αυτών που αποτελούν συγκείμενα της Ελλάδας: οι άνθρωποι της, το οικοσύστημά της, δηλαδή τα βουνά κι οι θάλασσές της, η πανίδα της, οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία της, η πολιτισμική κληρονομιά της, η ιστορία της.
Ο γνήσιος πατριώτης είναι εκείνος που αγαπά τη χώρα του και αυτή του την αγάπη την έχει κάνει κατευθυντήρια αρχή που διέπει τις αποφάσεις του, σε όποια θέση και αν βρίσκεται, πολλώ δε μάλλον όταν βρίσκεται σε θέση ευθύνης και λαμβάνει αποφάσεις που αφορούν τη χώρα και τους πολίτες της. Το ερώτημα πλέον τίθεται ευθέως και χωρίς περιστροφές: ποιοι από τους κυβερνώντες αγαπούν αυτή τη χώρα; Ποιοι είναι πράγματι πατριώτες;