Στην ανθρώπινη ιστορία υπήρξαν πολιτισμοί που άντεξαν για χιλιάδες χρόνια- ποιος ήταν ωστόσο ο μακροβιότερος;
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Live Science, η απάντηση σε αυτό δεν είναι εύκολη, καθώς ιστορικοί και αρχαιολόγοι διαφωνούν ως προς το πώς ορίζεται ένας πολιτισμός- καθώς και η αρχή και το τέλος του. Επίσης, έχουν υπάρξει περίοδοι που οι πολιτισμοί αυτοί ήταν υπό την κυριαρχία ξένων δυνάμεων (πχ οι Υκσώς στην Αίγυπτο) οπότε τίθεται το ερώτημα κατά πόσον μπορεί να θεωρηθεί πως είχαν συνέχεια- ενώ επίσης η κουλτούρα σε έναν πολιτισμό μπορεί να ήταν πολύ διαφορετική στην αρχή και στο τέλος του (και για αυτό πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί και αρχαιολόγοι δεν θεωρούν χρήσιμη την ιδέα του «πολιτισμού», προτιμώντας να μιλούν για «κουλτούρες» και «παραδόσεις»).
Τα πράγματα ήταν διαφορετικά πριν από έναν αιώνα, που οι κουλτούρες χαρακτηρίζονταν εύκολα ως «πολιτισμοί»: Κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού υπήρχε μια «πολύπλοκη αποδοχή μιας ιεραρχίας ανθρώπινων κοινωνιών», εν μέρει για να δικαιολογηθούν οι ευρωπαϊκές αποικιοκρατίες, είπε στο Live Science ο Ρόουαν Φλαντ, αρχαιολόγος στο Harvard University. «Δεν υπήρχε δυσκολία για ανθρώπους από την ευρωπαϊκή ή την αμερικανική οπτική γωνία να υποδείξουν συγκεκριμένες παραδόσεις και κουλτούρες ως πολιτισμένες και άλλες όχι» πρόσθεσε.
Με βάση τις περισσότερες απόψεις και κριτήρια (χρήση γραφής, πόλεις, συνεχιζόμενες παραδόσεις) ο κινεζικός πολιτισμός φαίνεται ο μακροβιότερος- ωστόσο υπάρχουν διαφωνίες ως προς το πώς γίνεται η μέτρηση της «ζωής» του.
«Εξαρτάται από το πώς ορίζεις τον πολιτισμό και πώς ορίζεις το κινεζικός, επειδή νομίζω πως υπάρχουν αρκετοί τρόποι να ορίσεις αυτές τις έννοιες» είπε ο Φλαντ, ειδικός στην ανάδυση πολύπλοκων κοινωνιών στην Κίνα. Ως παράδειγμα υποδεικνύει τη γραφή: Κάποιες μορφές συμβόλων που είναι σε χρήση σήμερα συναντώνται και σε ευρήματα 3.200 ετών (τα «οστά του μαντείου»), τα αρχαιότερα δείγματα χρήσης γραφής στην Κίνα.
«Όταν σκέφτεσαι την κινεζική γραπτή γλώσσα, δεν υπάρχει αμφιβολία πως υπάρχει συνέχεια από 3.250 χρόνια πριν μέχρι τώρα» σημείωσε.
Το ίδιο κριτήριο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλλού, κατά τον Φλαντ: Για παράδειγμα η αρχαιότερη γραφή στην Αμερική αποδίδεται στους Ολμέκους γύρω στο 900 πΧ. Επίσης, οι Μάγια γνώριζαν τη γραφή κατά το 250 πΧ – οι Ίνκα όμως, που κυριαρχούσαν σε τμήματα της Νότιας Αμερικής περίπου 400 χρόνια, μέχρι την άφιξη των Ισπανών τον 16ο αιώνα, δεν φαίνονται να είχαν γραφή.
Με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα από τα πρώιμα κράτη που βρίσκονταν στη σημερινή κινεζική επικράτεια, περιλαμβανομένων Νεολιθικών ερειπίων της κουλτούρας Λιανγκτζού στο Δέλτα του ποταμού Γιανγκτζέ, κάποιες φορές υποστηρίζεται πως ο κινεζικός πολιτισμός είναι άνω των 5.000 ετών. Ωστόσο κάποιοι ιστορικοί θεωρούν το παρόν της Κίνας ως πολύ διαφορετικό από το παρελθόν της για να γίνεται λόγος για έναν συνεχή πολιτισμό.
«Δε νομίζω πως αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Κίνα συσχετίζεται στενά με πράγματα που συνέβησαν, ας πούμε, πριν το 1949 (η επανάσταση υπό τον Μάο Τσε Τουνγκ) ή το 1911 (η επανάσταση των Σινχάι που έδωσε τέλος στην τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας)» λέει η Τζούλια Σνάιντερ, του University College Cork.
Η Σνάιντερ, ειδικός σε θέματα κινεζικής ιστορίας, σημείωσε πως Κινέζοι πολιτικοί και ιστορικοί κάποιες φορές λένε πως ο κινεζικός πολιτισμός είναι ο μακροβιότερος του κόσμου ως επιχείρημα «νομιμότητας». Ωστόσο, «τι ήταν κινεζικό; Αυτό είναι το πρόβλημα». Η εν λόγω περιοχή ήταν μεγάλη και σε αυτή βρίσκονταν πολλές εθνοτικές ομάδες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, και αυτά που συνέβαιναν στην κινεζική ενδοχώρα θα μπορούσαν να είναι «πολιτιστικά πολύ μακριά» από αυτά που συνέβαιναν αλλού, είπε η ίδια.
Πέρα από την Κίνα, η αρχαία Αίγυπτος και η Μεσοποταμία θεωρούνται επίσης πολιτισμοί με πολύ μεγάλη μακροβιότητα: Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, μετρώντας από την εποχή των πρώτων φαραώ και τη χρήση των ιερογλυφικών μέχρι την αντικατάσταση της εγχώριας θρησκείας από τον Χριστιανισμό, ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός άντεξε περίπου 3.500 χρόνια. Ωστόσο η Αίγυπτος κυβερνήθηκε κατά περιόδους από ξένες δυναστείες και τόσο τα ιερογλυφικά όσο και η αιγυπτιακή θρησκεία ήταν διαφορετικές σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Στη Μεσοποταμία, η γραφή των Σουμερίων εμφανίστηκε κατά το 3200 πΧ και η λατρεία των θεών της Μεσοποταμίας άντεξε μέχρι τον 3ο αιώνα μΧ, λέει ο Φίλιπ Τζόουνς, του βαβυλωνιακού τμήματος του Penn Museum στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Από αυτή την άποψη, ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας μπορεί να θεωρηθεί ως ίδιας μακροβιότητας με τον αιγυπτιακό.