Τι συνέβη στο Κρεμλίνο τα ξημερώματα της Τετάρτης; Το ερώτημα κάνει τον γύρο του κόσμου, με τις ρωσικές αρχές να υποστηρίζουν ότι επρόκειτο για ουκρανική απόπειρα δολοφονίας του Ρώσου προέδρου Πούτιν με drones και παράλληλα κατηγορούν τις ΗΠΑ για ενορχήστρωσή της- κάτι που η Ουάσινγκτον διαψεύδει κατηγορηματικά. Το Κίεβο από πλευράς του αρνείται και αυτό κάθε εμπλοκή, με τον πρόεδρο Ζελένσκι να λέει πως «δεν επιτεθήκαμε στον Πούτιν ή στη Μόσχα».
Η «επίθεση» δεν έχει επιβεβαιωθεί ανεξάρτητα, με τις ρωσικές αρχές να λένε πως έλαβε χώρα τα ξημερώματα της Τετάρτης, μα να μην παρουσιάζουν στοιχεία για να το υποστηρίξουν αυτό- ενώ πολλοί θέτουν το ερώτημα γιατί το Κρεμλίνο χρειάστηκε τόσες πολλές ώρες για να αναφέρει το περιστατικό και γιατί τα σχετικά βίντεο που έκαναν τον γύρο του Διαδικτύου εμφανίστηκαν τόσο αργά.
Η Ρωσία έχει απειλήσει με αντίποινα, ενώ ο Ουκρανός σύμβουλος Μιχάιλο Ποντόλιακ είπε ότι οι ισχυρισμοί αυτοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρόσχημα για τη Ρωσία ώστε να εξαπολύσει μεγάλης κλίμακας επιθέσεις σε ουκρανικές πόλεις και υποδομές. Η Κάριν Ζαν Πιερ, εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, είπε πως οι ΗΠΑ δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσουν κατά πόσον οι ρωσικοί ισχυρισμοί αληθεύουν, προσθέτοντας πως η Ουάσινγκτον δεν ενθαρρύνει ούτε παρέχει τα μέσα στην Ουκρανία να χτυπήσει πέρα από τα σύνορά της, ενώ ο Φαρχάν Χακ, αναπληρωτής εκπρόσωπος του ΟΗΕ, είπε ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν είναι σε θέση να επιβεβαιώσουν αυτές τις αναφορές. Ο Ζοζέπ Μπορέλ, επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, προειδοποίησε τη Μόσχα να μην χρησιμοποιήσει το συμβάν ως πρόσχημα για να κλιμακώσει τον πόλεμο, λέγοντας πως η ΕΕ ανησυχεί πως η επίθεση «μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει περισσότερες επιστρατεύσεις, περισσότερους στρατιώτες, περισσότερες επιθέσεις στην Ουκρανία». Το ρωσικό ΥΠΕΞ επίσης έχει κατηγορήσει την Ουκρανία για «δραστηριότητες τρομοκρατίας και δολιοφθοράς» με «momentum άνευ προηγουμένου» και έχει προειδοποιήσει με αντίμετρα.
Εάν πρόκειται όντως για αυτό που έχει λεχθεί πως είναι, θα αποτελούσε σημαντική κλιμάκωση στη σύγκρουση, καθώς θα σήμαινε πως η Ουκρανία είναι σε θέση να χτυπήσει στην «καρδιά» της ρωσικής ισχύος. Ωστόσο, όπως σχολίασε ο Φίλιπς Ο′ Μπράιεν, καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών στο University of St. Andrews, «σίγουρα δεν ήταν προσπάθεια δολοφονίας του Πούτιν, επειδή δεν κοιμάται στη στέγη και πιθανότατα δεν κοιμάται ποτέ στο Κρεμλίνο». Όπως υπογράμμισε, είναι ακόμη νωρίς για να αποδειχθεί εάν επρόκειτο για προσπάθεια από την ίδια τη Ρωσία «είτε για να κάνει την Ουκρανία να φανεί απερίσκεπτη είτε για να επηρεάσει τη ρωσική κοινή γνώμη», ή αν ήταν μια ουκρανική επιχείρηση για να πλήξει το γόητρο της Ρωσίας.
Ο Τζέιμς Νίξεϊ, διευθυντής του προγράμματος Ρωσίας και Ευρασίας στο think tank Chatham House είπε ότι «τα δύο πιο πιθανά ενδεχόμενα είναι μια προειδοποιητική βολή από το Κίεβο ή μια επιχείρηση- προβοκάτσια («ψεύτικη σημαία», false flag) από τη Μόσχα για να δικαιολογηθούν σκληρότερες επιθέσεις κατά της Ουκρανίας ή νέα επιστράτευση».
Εάν ήταν «προειδοποιητική βολή» από το Κίεβο, σημειώνει, τότε πρόκειται για άλλη μια σοκαριστική επίδειξη ανεπάρκειας/ανικανότητας του ρωσικού κράτους- εάν ήταν προβοκάτσια της Μόσχας, τότε υποδεικνύει απελπισία, εκτιμά ο Νίξεϊ, συμπληρώνοντας πως «είναι μια στρατηγική υψηλού ρίσκου, που είναι πιθανόν να αποκαλυφθεί, δεδομένου του πόσο πρόχειρη φαίνεται να ήταν».
Θα ήταν όντως η Ουκρανία σε θέση να εξαπολύσει μια τέτοια επίθεση; Το Κίεβο έχει πραγματοποιήσει επιθέσεις με drones βαθιά στη Ρωσία, ή στην προσαρτηθείσα Κριμαία, στο παρελθόν. Κατά κανόνα δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για τέτοιες ενέργειες, αν και Ουκρανοί αξιωματούχοι εμφανίζονται να πανηγυρίζουν για αυτές. «Αν θεωρήσουμε πως ήταν ουκρανική επίθεση, θα έπρεπε να το θεωρήσουμε πλήγμα επίδειξης, μια επίδειξη δυνατοτήτων και διακήρυξη πρόθεσης- μη νομίζετε πως η Μόσχα είναι ασφαλής» έγραψε στο Twitter ο Μαρκ Γκαλεότι, ειδικός σε θέματα Ρωσίας και ασφαλείας. Κάποιοι σχολιαστές μάλιστα έκαναν λόγο για μια ταπείνωση της Ρωσίας, συγκρίνοντας αυτό που συνέβη με ένα συμβάν το 1987, όταν ένας νεαρός Δυτικογερμανός πιλότος, ο Ματίας Ρουστ, απέφυγε τις σοβιετικές αεράμυνες και προσγειώθηκε με ένα μικρό αεροπλάνο στην Κόκκινη Πλατεία.
Ένα από τα βίντεο που φέρεται να δείχνει την επίθεση παρουσιάζει ένα drone να περνά τον θόλο του Ανακτόρου της Γερουσίας πριν εκραγεί. Το drone φαίνεται να είναι ένα μικρό αεροσκάφος σταθερών πτερύγων. Αυτά τα drones μπορούν να συναρμολογηθούν εύκολα από κιτ που πωλούνται ευρέως online- χαρακτηρίζονται «Alibaba drones», από τη γνωστή κινεζική ιστοσελίδα ηλεκτρονικού εμπορίου, όπου μπορεί να τα βρει κανείς εύκολα και έχουν δει ευρεία χρήση από την Ουκρανία, αλλά και από τη Ρωσία. Drones που βασίζονται στο Mugin-5 των 9.500 δολαρίων έχει διαπιστωθεί πως έχουν χρησιμοποιηθεί σε επιθέσεις στην Κριμαία και αλλού (καθώς και από τις ρωσικές δυνάμεις, όπως προαναφέρθηκε). Με δυνατότητα πτήσης 7 ωρών, το Mugin-5 μπορεί να πετάξει για εκατοντάδες χιλιόμετρα- η ακριβής εμβέλεια εξαρτάται από το βάρος της κεφαλής που φέρει. Επίσης, το ότι συναρμολογείται από κομμάτια που εισάγονται από το εξωτερικό κάνει δύσκολο να διαπιστωθεί ακριβώς ποιος το εξαπέλυσε- Ουκρανοί ή Ρώσοι.
Ένα τρίτο σενάριο είναι ότι μπορεί να εξαπολύθηκε από το εσωτερικό της Ρωσίας (ενδεχομένως από την ίδια τη Μόσχα), από Ρώσους αντικαθεστωτικούς ή αντιπάλους του Πούτιν: Μια τέτοια επίθεση θα ήταν χαμηλού κόστους, χαμηλού ρίσκου και δύσκολο να διαπιστωθεί ποιοι ήταν οι αυτουργοί της- σημειώνεται πως η ρωσική Δούμα ετοιμάζει νόμους που θα εμποδίζουν τις εισαγωγές drones από μεμονωμένα άτομα. Επίσης, άλλο ένα ενδεχόμενο είναι να έγινε από κάποια ουκρανική ομάδα που έδρασε ανεξάρτητα: Αξίζει να σημειωθεί πως ο Βολοντιμίρ Γιατσένκο, Ουκρανός επιχειρηματίας και drone developer, είχε υποσχεθεί έπαθλο 500.000 δολαρίων σε όποιον Ουκρανό κατασκευαστή drone μπορέσει να προσγειώσει αεροσκάφος στην Κόκκινη Πλατεία στις 9 Μαΐου, Ημέρα της Νίκης της Ρωσίας. Ο Γιατσένκο είχε ζητήσει τα drones να έχουν σλόγκαν/ φυλλάδια αντί για εκρηκτικά, μα και πάλι θα δέχονταν, προφανώς, αντιαεροπορικά πυρά, ενώ και μόνο η παρουσία τους θα ήταν ταπεινωτική για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Σημειώνεται πως ένα drone που είχε βρεθεί έξω από τη Μόσχα στις 24 Απριλίου είχε θεωρηθεί πως είχε χρησιμοποιηθεί σε δοκιμή για κάποια ενέργεια κατά την Ημέρα της Νίκης.
Με πληροφορίες από Reuters, Associated Press, BBC, Forbes