Τον μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αριθμό αιτούντων άσυλο στην ΕΕ έχει πλέον η Κύπρος, όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του Politico- όπου υπογραμμίζεται ότι το σύστημα υποδοχής του νησιού δέχεται έντονη πίεση, δημιουργώντας φόβους για μια ανθρωπιστική κρίση και μια έξαρση του λαϊκισμού ως αντίδραση.
Το Κέντρο Υποδοχής Κοφίνου είναι το μόνο στο νησί, και, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα οι πρόσφυγες έχουν «κολλήσει» εκεί: Η Κύπρος παρέχει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας στους Σύριους, που δεν τους επιτρέπει να ταξιδεύουν στο εξωτερικό- και η κεντρική ιδέα είναι πως, όταν σταθεροποιηθεί η κατάσταση στη Συρία, θα επιστρέψουν εκεί. «Όταν ο πόλεμος τελειώσει θα μας διώξουν...εδώ στην Κύπρο νιώθω πως είμαι ακόμα στη Συρία» είπε ένας πρόσφυγας, ο «Αχμέντ», 31 ετών, καθηγητής αγγλικών από την Ιντλίμπ.
Η αύξηση των αιτούντων άσυλο που φθάνουν στην Κύπρο οφείλεται στη γεωγραφική θέση του νησιού (κοντά στον Λίβανο και την Τουρκία), ενώ το Κυπριακό καθιστά δυσκολότερη τη διαχείριση των ροών. Αυτά την κατέστησαν ελκυστική για αιτούντες άσυλο σε μια περίοδο κατά την οποία, σύμφωνα με την Κομισιόν, υπήρξε μεγάλη μείωση στις αφίξεις στην ανατολική Μεσόγειο (2018 συγκριτικά με 2015).
Η Κυπριακή Δημοκρατία είδε τον αριθμό των αιτήσεων να αυξάνεται κατά 70% το 2018, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, μετά από μια αύξηση 56% το 2016. Μέχρι τώρα έχει δοθεί καθεστώς προστασίας σε 15.000 άτομα, και αντίστοιχος είναι ο αριθμός των αιτήσεων για τις οποίες αναμένονται αποφάσεις- ένας αριθμός που υπερβαίνει το 3,5% του πληθυσμού των 850.000. Τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2019 υπήρχαν 4.500 νέες αιτήσεις, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία.
Κατά τη Eurostat, πέρα από τους Σύριους (που ήταν το 1/4 του συνόλου των αιτούντων
το 2018), οι μεγαλύτερες ομάδες προέρχονται από την Ινδία, το Μπανγκλαντές, το Πακιστάν και το Καμερούν.
«Με μεγάλο αριθμό μη σχεδιασμένης μετανάστευσης, σε κάποια φάση υπερβαίνεις τη δυνατότητα απορρόφησής του, και εκεί δημιουργείται ανθρωπιστική κρίση. Ως τώρα έχουμε αποτρέψει την κρίση, αλλά ανησυχώ πολύ για το μέλλον» είπε στο Politico ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, υπουργός Εσωτερικών της Κύπρου. Όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, αν και η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την ΕΕ το 2016 για το προσφυγικό, η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει αποδειχτεί αποτελεσματική ως προς το Αιγαίο και τα Βαλκάνια, δεν την εφαρμόζει ως προς την Κύπρο, παρέχοντας στους πρόσφυγες ένα σημείο εισόδου στην ΕΕ. Οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο καταφθάνουν μέσω θάλασσας στα κατεχόμενα- ενώ πρόσφατα η κυπριακή κυβέρνηση κατέγραψε και αύξηση των αφίξεων με αεροπλάνο από την Τουρκία στα κατεχόμενα. Από εκεί και πέρα, περνούν στην Κυπριακή Δημοκρατία μέσω της Πράσινης Γραμμής. «Ο κύριος λόγος αυτής της εισροής και της μεταναστευτικής πίεσης είναι αποτέλεσμα των μεταναστευτικών ροών που προέρχονται από ή μέσω Τουρκίας» είπε ο κ. Πετρίδης στις Βρυξέλλες τον προηγούμενο μήνα. «Αυτή η νέα μέθοδος αποστολής προσφύγων με αεροπλάνο...δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί χωρίς την ανοχή των (τουρκικών) αρχών. Και δεν νομίζω ότι είναι απλά ανοχή...νομίζω πως είναι ξεκάθαρο πως έχουμε ένα θεσμικό είδος διακίνησης».
Όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, το τουρκικό ΥΠΕΞ αρνήθηκε να σχολιάσει, μα η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων διέψευσε πως οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο έρχονται από την Τουρκία, κάνοντας λόγο για «αβάσιμους ισχυρισμούς».
Η αύξηση των αριθμών πιέζει το σύστημα υποδοχής, οδηγώντας σε αύξηση των αστέγων και καθιστώντας πολλούς ευάλωτους σε σωματεμπορία και σεξουαλική εκμετάλλευση. «Έχεις όλο και περισσότερους να ζουν στους δρόμους, που δεν έχουν πρόσβαση σε στέγη, σε τρόφιμα...αν συνεχίσουμε να βλέπουμε αυτή την αύξηση σε αριθμούς, είναι θέμα λίγων μηνών να γίνει κρίση υποδοχής» είπε η Κάτια Σάχα, εκπρόσωπος του UNHCR στην Κύπρο. Το κέντρο της Κοφίνου, που μπορεί να υποδεχτεί 350 ανθρώπους, είναι ήδη γεμάτο. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να φτιάξει άλλα δύο κέντρα, που θα αύξαναν τη χωρητικότητα στους 1.000, αλλά αυτό εκτιμάται πως θα βοηθήσει μόνο οριακά την κατάσταση. Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι η κατάσταση αυτή μπορεί να υποδαυλίσει άνοδο του λαϊκισμού (στο δημοσίευμα χρησιμοποιείται ως παράδειγμα η περίπτωση του εθνικιστικού ΕΛΑΜ).