Με τον όρο “πολιτισμός” δεν αναφέρομαι μόνο στην κουλτούρα ή στην καλλιτεχνική και επιστημονική παραγωγή μίας χώρας ή ενός έθνους. Αναφέρομαι στην ευρύτερη σημασία της λέξης, που περιλαμβάνει τα άνωθεν, δηλαδή την κουλτούρα, την καλλιτεχνική και την επιστημονική παραγωγή, καθώς και όλο το σύνολο των δραστηριοτήτων ενός συνόλου ανθρώπων που απαρτίζουν μία οργανωμένη κοινωνία.
Τι είναι αυτό όμως που μπορεί να προσφέρει ο πολιτισμός σε μία χώρα δημοκρατική σαν την Ελλάδα; Ας μην ξεχνάμε πως αποτελεί χώρα του σκληρού πυρήνα της ΕΕ και χώρα μέλος του ΝΑΤΟ. Σε πολλούς νεοέλληνες όταν τους θέτουν την ερώτηση τι αντιπροσωπεύει για εσένα η Ελλάδα, κατά συντριπτική πλειοψηφία, ακόμη και κάτοχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δίνουν μία αποστομωτική απάντηση, η ουσία της οποίας σε γενικές γραμμές είναι η εξής: «Ένα τίποτα!!!». Φυσικά αυτή η ισοπεδωτική αντίληψη για την χώρα μας ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα.
Ένας υψηλόβαθμός γερμανός αξιωματούχος ανέφερε πως η Ελλάδα δεν είναι μία χρεοκοπημένη χώρα, όπως πολλοί πίστευαν και εξακολουθούν να πιστεύουν, αλλά μία πλούσια χώρα με μεγάλα χρέη. Αυτό γίνεται κατανοητό από τις μεταρρυθμίσεις και το πλήθος επενδύσεων, που αρχίζουν να τρέχουν ταχέως από την νέα κυβέρνηση, δίνοντας τα πρώτα θετικά μηνύματα για την ελληνική οικονομία.
Εδώ βρίσκεται ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει ο πολιτισμός, ώστε οι μεγάλες ευκαιρίες για την χώρα μας να μην πάνε χαμένες, με στυλοβάτες την οικογένεια, την παιδεία, την βιομηχανία, τις υγιής επιχειρήσεις, και τον ρόλο που καλούνται να παίξουν στην εποχή μας η τέχνη, η επιστήμη και η εκδοτική βιομηχανία.
Κεφάλαιο στην διατήρηση του πολιτισμού στην Ελλάδα αποτελεί ο θεσμός της οικογένειας. Καταρχάς η πυρηνική οικογένεια ιδιοκατοικεί. Οι σχέσεις που αναπτύσσει η πυρηνική οικογένεια με την ευρύτερη οικογένεια και την περιβάλλουσα κοινωνία στην οποία ζει, στα χωριά και στις γειτονιές και στις μεγάλες πόλεις, με τις παροχές υπηρεσιών από ένα δίκτυο συγγενών, γνωστών και φίλων, την κύρια εργασία και τα έσοδα από τις γεωργοκτηνοτροφικές και τουριστικές δραστηριότητες που μετέχουν σχεδόν όλα τα μέλη της οικογενείας δημιουργούν το οικονομικό σύστημα της τρίτης Ιταλίας. Με αυτό το οικονομικό σύστημα, ακόμη και σε μία οικονομική κρίση, όπως αυτή που ταλάνισε πρόσφατα τη χώρα μας, οι πολίτες δεν θα συνθλιβούν οικονομικά. Εν αντιθέσει με άλλες δυτικές χώρες, όπως την Γερμανία, που όλα στηρίζονται στην κύρια εργασία, μία οικονομική κρίση θα προκαλούσε εξαθλίωση των μαζών. Για αυτόν τον λόγο είναι αναγκαίο να ενισχυθεί έμπρακτα από την πολιτεία η ελληνική οικογένεια και γενικά ο τρόπος δομής της ελληνικής κοινωνίας.
Σε μεγάλο βαθμό η χώρα μας διαδραματίζει και μπορεί να διαδραματίσει, με ακόμη πιο ενεργό τρόπο, έναν ρόλο περιφερικού κόμβου για την προώθηση της τέχνης και της επιστήμης στην ανατολική Ευρώπη, στα Βαλκάνια και στην ανατολική Μεσόγειο. Η σύγχρονη ελληνική τέχνη δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Ήδη στην Αθήνα, στην Θεσσαλονίκη και σε άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις πραγματοποιούνται αξιόλογες εκθέσεις, με εγχώριες και ξένες συμμετοχές υψηλής ποιότητας. Οι γκαλερί της χώρας μας είναι εφάμιλλες με άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών. Τα μουσεία μας είναι από τα καλύτερα του κόσμου, μερικά από αυτά, όπως το μουσείο Μπενάκη, έχουν και εκδοτική δραστηριότητα με διεθνή ακτινοβολία. Όσο για την επιστημονική παραγωγή, υπάρχουν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Κρήτη αξιόλογα ερευνητικά κέντρα, τα οποία μας κάνουν να είμαστε αισιόδοξοι πως στο μέλλον θα έχουμε περισσότερα ερευνητικά κέντρα με σύμμαχο την οικονομία που ανακάμπτει.
Η στελέχωση ενός κράτους πραγματοποιείται μόνο αν υπάρχει αξιόλογη παιδεία. Τα ελληνικά πανεπιστήμια πρέπει να γίνουν διεθνή, κάτι που θα αποφέρει επιπλέον έσοδα στο ΑΕΠ της χώρας αυξάνοντας και το φιλελληνισμό. Τα πανεπιστήμια πρέπει να πάψουν να είναι κέντρα ανομίας και παραβατικότητας. Η κατάργηση του ασύλου είναι ένα μέτρο προς την σωστή κατεύθυνση. Επιπλέον η σύνδεση των πανεπιστημίων και γενικά της δια βίου μάθησης, με την βιομηχανία και τις υγιείς επιχειρήσεις, θα βοηθήσει περαιτέρω τους φοιτητές, ώστε να έχουν εργασιακή εμπειρία, κάνοντας τους πιο καταρτισμένους. Με την ώσμωση της παιδείας, βιομηχανιών και υγειών επιχειρήσεων, θα δοθούν μεγαλύτερα κέρδη στους εργοδότες και κατά επέκταση στους εργαζομένους και στην πραγματική οικονομία.
Περαιτέρω ο ρόλος της εκδοτικής βιομηχανίας είναι υψίστης σημασίας, καθώς περιλαμβάνει από την λογοτεχνία και την φιλοσοφία, αρχαία και σύγχρονη, μέχρι τα λεξικά, τις γραμματικές για πλήθος ξένων γλωσσών, την τέχνη και φτάνει έως τις θετικές επιστήμες, την μηχανική, την ιατρική, την πληροφορική και την ρομποτική. Λόγω του γεγονότος ότι διεισδύει παράλληλα σε πλήθος θεμάτων και πληροφοριών, που είναι αναγκαία για την διαπαιδαγώγηση, την ενημέρωση και την αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου των Ελλήνων όλων των κοινωνικών στρωμάτων και ηλικιών, καθώς μόνο οι μορφωμένοι πολίτες που είναι παράλληλα και συνειδητοποιημένοι, σε σχέση με τα τεκταινόμενα που λαμβάνουν χώρα στην πατρίδα τους και τον κόσμο γενικότερα, μπορούν να διοικήσουν μία δημοκρατία και αυτό γιατί σε μία δημοκρατία όπως η Ελλάδα, κυβέρνηση είναι οι πολίτες της.
Ως παράδειγμα θα μπορούσαμε να δώσουμε το Ισραήλ. Είναι μία χώρα σε γεωπολιτική ισχύ σχεδόν ισάξια με αυτήν της Ελλάδας. Εκεί η εκδοτική βιομηχανία ανθεί. Το Ισραήλ είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο κράτος, σε αναλογία πληθυσμού, μετά την Ισλανδία σε ποσοστό αναγνωστών. Στο Ισραήλ ανθεί και η εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή. Είναι ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο που κριτική για λογοτεχνικό βιβλίο γίνεται πρωτοσέλιδο σε πανεθνική εφημερίδα. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει γιατί ο ισραηλινός στρατός είναι πανίσχυρος, εκτός βέβαια του ότι είναι ένας από τους τεχνολογικά ανώτερους στρατούς του κόσμου. Έχει στρατιώτες που δεν διστάζουν να θυσιαστούν για την χώρα τους, καθώς γνωρίζουν την αξία της πατρίδας τους, όντας μορφωμένοι και κυρίως συνειδητοποιημένοι.
Στην Ελλάδα το 90% της εκδοτικής παραγωγής καταναλώνεται από το κοινό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η εκδοτική μας βιομηχανία και η νεοελληνική λογοτεχνία αναπτύσσονται συνεχώς, δημιουργώντας μορφωμένους και συνειδητοποιημένους πολίτες, που συμμετέχουν ενεργά στα κοινά και γνωρίζουν πως παρά τις παθογένειες, η Ελλάδα έχει ακόμη ένα πολύ καλό επίπεδο ζωής, σε σχέση με πολλές άλλες χώρες ανά την υφήλιο. Το ελπιδοφόρο είναι πως υπάρχει αρκετός χώρος ακόμη για την ανάπτυξη της εκδοτικής μας βιομηχανίας και γενικότερα του πολιτισμού, που όπως προείπαμε βρίσκεται σε αξιόλογο επίπεδο.
Εν κατακλείδι όσο χρήματα κι αν ξοδέψουμε στις υποδομές και στην άμυνα, οι πραιτοριανοί μας πρέπει να είναι τα βιβλία, ώστε να μπορέσουμε να επιβιώσουμε ως αυτό που είμαστε σήμερα – μία ισχυρή κατά τα άλλα κρατική οντότητα.