Στις 23 Απριλίου 2018 η Αθήνα γίνεται «Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» για έναν ολόκληρο χρόνο, μια διάκριση που έλαβε ο δήμος της Αθήνας και η πόλη της Αθήνας από την UNESCO.
Το Μουσείο Μπενάκη από την πρώτη στιγμή εκδήλωσε ενδιαφέρον να συμβάλει σε αυτή τη «μεγάλη γιορτή» εντάσσοντας στο πρόγραμμά του εκθέσεις και εκδηλώσεις εμπνευσμένες από τον κόσμο του βιβλίου, παρουσιάζοντας τις εξής:
1. ΕΚΘΕΣΗ με τίτλο «Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας: Ζωγραφίζοντας για βιβλία», Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα. Εγκαίνια: Τετάρτη 18.04.2018, ώρα 20:00 και διάρκεια ως τις 21.07.2018
Η έκθεση είναι αφιερωμένη σε μία σημαντική πτυχή του έργου του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου, Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, τα εξώφυλλα βιβλίων, τις προμετωπίδες και τις εικονογραφήσεις κυρίως ποιητικών έργων που φιλοτέχνησε από το 1937 μέχρι το 1992. Μία ευκαιρία για τους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή τόσο με τη ζωγραφική όσο και με τη λογοτεχνία.
2. ΕΚΘΕΣΗ με τίτλο «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής», Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης. Εγκαίνια: 25 Απριλίου 2018, ώρα 20:00 και διάρκεια ως την 1.07.2018. Σε συνεργασία με το Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στην εξέλιξη τόσο της τέχνης της γραφής που στον κόσμο της Μέσης Ανατολής είναι η ανώτερη μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας, όσο και της σύγχρονης καλλιγραφικής δημιουργίας, παρουσιάζοντας έργα με ποιητικό και θρησκευτικό περιεχόμενο.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Α. «Επίδειξη καλλιγραφίας από τον Μουσταμπά Σαμπζέ», που θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 26 και Παρασκευή 27 Απριλίου, 14.00-18.00 και το Σάββατο 28 Απριλίου, 12.00-16.00.
Ο Μουσταμπά Σαμπζέ ολοκλήρωσε τις καλλιγραφικές του σπουδές και έλαβε τον διδακτορικό του τίτλο από τη Σχολή Καλλιγραφίας του Εσφαράγιεν. Στο πλαίσιο της έκθεσης «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής» θα πραγματοποιήσει, σε συνεργασία με τη μικρογράφο Φατεμέ Κεϊκαβουσί, επίδειξη καλλιγραφίας.
Β. Ξεναγήσεις στην έκθεση «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής», που θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη, 17/5, 24/5 & 21/6/2018 στις 16:00, και το Σάββατο, 12/5, 2/6, 16/6 & 30/6/2018 στις 11:00.
Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις δεν επιβαρύνει το εισιτήριο εισόδου στο μουσείο €9, €7 (μειωμένο), ενώ χρειάζεται κράτηση θέσεων (210 3251314).
Οι ενέργειες του Μουσείου ολοκληρώνονται με τα παρακάτω:
1. Συζήτηση με θέμα «Συλλογές-Συλλέκτες-Βιβλιοθήκες», Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1), Πέμπτη, 3 Μαΐου 2018, ώρα 19:30.
Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε θέματα που αφορούν τη συλλεκτική δραστηριότητα και ειδικότερα τους συλλέκτες βιβλίων ως ξεχωριστές προσωπικότητες συλλεκτών. Η συγκρότηση και η διάλυση συλλογών, η αγορά και η διακίνηση βιβλίων, η οικειοποίηση τους ως φυσικά αντικείμενα, τα βιβλιόσημα και η ιστορία της προέλευσης των αντιτύπων, τα διαφορετικά συλλεκτικά κριτήρια και οι προτιμήσεις των συλλεκτών βιβλίων, όπως π.χ. η περιηγητική λογοτεχνία και τα εικονογραφημένα βιβλία, είναι κάποια από τα θέματα στα οποία θα επικεντρωθεί η συζήτηση. Επίσης, θα γίνει αναφορά στην καταλογογράφηση και τη σύνταξη καταλόγων συλλογών και βιβλιοθηκών, στις διαφορές μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων συλλογών και στους συλλέκτες/ερευνητές που είτε με δική τους εκδοτική δραστηριότητα είτε με τη διάθεση των συλλογών τους προσφέρουν στην έρευνα και γενικότερα στο κοινωνικό σύνολο.
Ομιλητές: Πέτρος Βέργος, ιδρυτής Οίκου Δημοπρασιών «Βέργος», Αφροδίτη Κούρια, ιστορικός τέχνης, ανεξάρτητη επιμελήτρια εκθέσεων, Λεονόρα Ναβάρι, ιστορική βιβλιογράφος, Κωνσταντίνος Στάικος, αρχιτέκτονας και ιστορικός του βιβλίου.
2. «Αγαθόφρων / Ο Άτλας του Συλλέκτη. Μία βιωματική εγκατάσταση», Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138, 28 Ιουνίου - 29 Ιουλίου 2018, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου.
1840: 3.696 σπάνιοι τίτλοι βιβλίων τοποθετημένοι πολύ προσεκτικά σε 47 ξύλινα κιβώτια, εγκαταλείπουν τη σοφίτα του έκτου ορόφου της οδού Castillon 12 στο Παρίσι με προορισμό την Πελοπόννησο. Πρόκειται για το έργο ζωής του Κωνσταντίνου Αγαθόφρονα Νικολόπουλου, ο οποίος, μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, αποφασίζει να δωρίσει στην γενέτειρα του πατέρα του, την Ανδρίτσαινα, μια από τις πιο σπάνιες ιδιωτικές συλλογές της εποχής. Ο ίδιος τραυματίζεται κατά την συσκευασία των κιβωτίων και υποκύπτει από τέτανο μόνος στο Παρίσι. Τα βιβλία συνεχίζουν ορφανά το ταξίδι τους με το καράβι.
1931: Σχεδόν έναν αιώνα μετά, ένας άλλος δεινός συλλέκτης, ο Walter Benjamin, αποσυσκευάζοντας τη βιβλιοθήκη του, εξομολογείται: «Κάθε πάθος συνορεύει με το χάος, όμως το συλλεκτικό πάθος εγγίζει τα όρια του χάους των αναμνήσεων». Παρόμοιες σκέψεις ίσως να είχε κάνει και ο Αγαθόφρων εάν είχε φτάσει στην Ανδρίτσαινα και παραλάμβανε τη Βιβλιοθήκη του. Νικολόπουλος και Benjamin μοιράζονται το ίδιο πάθος.
Με όχημα τις ιστορίες του, η δημιουργική πλατφόρμα WERKRAUM φέρνει κοντά επαγγελματίες από την Αθήνα και την Ζυρίχη που δραστηριοποιούνται στους χώρους της αρχιτεκτονικής, του θεάτρου και του βιβλίου και επιχειρεί μαζί τους μια μοναδική βιωματική εγκατάσταση για τους κρυμμένους θησαυρούς της γνώσης και το αέναο ταξίδι τους στον χρόνο.
Διαμορφωμένη in situ για το αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, η εγκατάσταση φιλοδοξεί να ξεδιπλώσει το πραγματικό και αφηγηματικό μέγεθος μιας Βιβλιοθήκης, ως Άτλαντα της Μνήμης που ταξιδεύει ανάμεσά μας. Τα βιβλία γίνονται μάρτυρες του ταξιδιού αυτού και συνδέουν την αστική καθημερινότητα στην Αθήνα με τον πραγματικό χώρο της συλλογής στην Ανδρίτσαινα, ενός αληθινού θησαυρού κρυμμένου στα βουνά της Πελοποννήσου.
3. Συλλογή Κινεζικής Τέχνης: Το αντικείμενο του μήνα, Μάρτιος – Απρίλιος 2018, Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1)
Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει εκθέματα κινεζικής τέχνης σε μία ειδικά σχεδιασμένη προθήκη, ένα για κάθε μήνα με αφορμή τον εορτασμό του 2017 ως έτους αφιερωμένου στις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας – ο εορτασμός παρατάθηκε και στο 2018.
Την περίοδο της έναρξης της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», επιλέχθηκε να παρουσιαστούν αντικείμενα σχετιζόμενα με την τέχνη της καλλιγραφίας στην Κίνα.
Δύο επιτραπέζιοι πίνακες από ελεφαντόδοντο και ξύλο διακοσμούνται με μια συνεχόμενη σκηνή κήπου που ανακαλεί έργα κινεζικής ζωγραφικής. Θα έστεκαν στο γραφείο ενός καλλιγράφου ως πηγές έμπνευσης, μικρά παράθυρα στον κόσμο. Η μελάνη αποθηκευόταν σε στερεή μορφή οπότε η παρασκευή της απαιτούσε ενστάλαξη νερού από μικρό πορσελάνινο δοχείο και ανάμειξη πάνω σε τριβείο από λίθο. Στην κοιλότητά του τριβείου συγκεντρωνόταν η έτοιμη μελάνη και εκεί εμβαπτιζόταν το πινέλο. Μετά την χρήση το πινέλο καθαριζόταν σε ειδικό σκεύος και αποθηκευόταν όρθιο σε πινελοδοχείο. Τέλος, το έργο υπογραφόταν με αποτύπωμα σφραγίδας που έφερε κάποιο όνομα του καλλιτέχνη σε γωνιώδη γραφή. Η σφραγίδα χρωματιζόταν με κόκκινη πάστα που φυλασσόταν σε ειδικό κουτί.